Kreatywny i twórczy nauczyciel - rozważania

W dzisiejszych czasach ważne jest wychowanie nowego pokolenia tak, aby zrozumieli dzisiejszą rzeczywistość, oraz wyposażenie ich w umiejętności adaptacyjne i nowatorskie według zmieniającego się otoczenia. Zmiany społeczne wymagają od współczesnego człowieka postawy twórczej oraz aktywności w sensie praktycznym. Człowiek powinien przeobrażać siebie oraz przeobrażać rzeczywistość. Celem współczesnej edukacji powinno być kształtowanie jednostek refleksyjnych, odważnych i samodzielnych, wyzwolonych od myślenia schematycznego, nacechowanego stereotypami. Tożsamość współczesnego człowieka jest bardzo zmienna, bowiem czasy w jakich przyszło nam żyć są także niejednoznaczne i zmienne .
Twórczość i kreatywność staje się nieodłącznym elementem człowieka. Odtwórczość choć nie zbędna traci na swojej wartości . Definicji twórczości w literaturze jest bardzo wiele. Ich wielorakość wywodzi się z koncepcji odnoszących się do twórczości t.j filozoficzne, psychologiczne, socjologiczne.
Józef Kozielecki definiuje twórczość następująco „przekraczanie granic, szczególnie swoich możliwości” .
Według E.Hurlock „twórczość to zdolność do pewnego rodzaju kompozycji, wytworów, pomysłów, które są w zasadzie nowe lub nowatorskie i nie były znane osobie wytwarzającej. Może być to aktywność wyobraźni lub myślowa synteza, których produkt nie jest tylko podsumowaniem. Może ona obejmować tworzenie nowych modeli i łączenie informacji pochodzących z poprzednich doświadczeń oraz przeniesienia dawnych relacji do nowych sytuacji i wprowadzenie do nich pewnych zmiennych. Twórczość musi być celowa lub ukierunkowana na cel, a nie może być to jałowe fantazjowanie – chociaż nie musi mieć bezpośredniego zastosowania albo też być doskonałym i dokończonym wytworem. Może także przybierać formę wytworu artystycznego, literackiego lub naukowego, albo mieć charakter proceduralny lub metodologiczny ”.
Dzisiejszy uczeń jako jednostka społeczna będzie nadawał kierunek rozwojowi cywilizacyjnemu. Nie znamy przyszłości, więc jedyne co możemy zrobić to ją umiejętnie kreować. Myślę, że jest to jednak niezwykle trudne. Należy stale się rozwijać, posiadać odpowiednie cechy osobowe, rozumieć zasady rządzące zmianami, i umiejętnie komunikować się z ludźmi. Jeżeli wgłębimy się w aspekt pedagogiczny kreatywność i twórczość w zawodzie nauczyciela jest niezwykle istotna. Proces kreowania jest procesem długotrwałym, to my nauczyciele musimy pozwalać dzieciom „rozwijać skrzydła”, zachęcać je i w żadnym przypadku nie narzucać schematów. Nauczyciel powinien posiadać kreatywny stosunek do swojego zawodu, a także pobudzać kreatywność w uczniach.
Ważne jest poczucie własnej wartości oraz sensu życia, które napędzają procesy motywacyjne zarówno ucznia jak i nauczyciela. Osobiście wplotłabym w te rozważania wiele pojęć takich jak pojęcie tolerancji, akceptacji, rozwoju, motywacji– która jest bardzo ważna w zrozumieniu tego aspektu.
Jestem nauczycielem wychowania przedszkolnego od 3 lat. W latach 90 studiowałam na kierunku :Wzornictwo przemysłowe. Napotkałam na swojej drodze wielu wspaniałych artystów, którzy wskazywali drogę do dobrej sztuki. Patrząc na dzisiejsze ekspresyjne i abstrakcyjne dzieła zastanawiam się co to znaczy „dobra sztuka, dobry obraz”? Wydaje się, że artyści kierują się często swoim punktem widzenia, a my laicy nie potrafimy zrozumieć ich spostrzegania. Wiele razy nie potrafiłam zrozumieć ich opinii i racji na temat moich prac, szkiców, rzeźb. Z perspektywy czasu stwierdzam ,iż nie wszyscy kierowali się swobodą w sztuce, wręcz przeciwnie narzucali pewne schematy i oceniali według nich. Myślę, że każdy ma inna wyobraźnię i pomysł. Należy mieć to na uwadze i w ten sposób motywować do kreatywnych i twórczych zachowań. Każdy z nas inaczej spostrzega i interpretuje otaczający nas świat. W swojej pracy z dziećmi często prowadzę zajęcia plastyczne, starając się poprowadzić je nie typowo, wykorzystując przeróżne materiały przyrodnicze, spożywcze itp. Nigdy nie oceniam źle prac swoich dzieci i ich nie krytykuję, nawet gdy wyraźnie praca jest słabsza. W każdej z nich staram się dostrzec walory , ale daję także wskazówki. Pasja to najbardziej pożądana cecha nauczyciela. Jeżeli kochamy swoją pracę, mamy poczucie, że wykonujemy ją dobrze widzimy także rezultaty, które nas w pełni zadowalają. Kreatywność nauczyciela na pewno skierowana jest także na samodoskonalenie, czyli ciągły nasz rozwój.
Kreatywność jest dziś niezbędna, potrzebna w funkcjonowaniu współczesnej edukacji zarówno nauczyciela i ucznia. Warto się więc zastanowić jakimi cechami powinien charakteryzować się współczesny nauczyciel, aby twórczo realizował swój zawód, a nie był tylko biernym odtwórcą. Według R.Schulza nauczyciel jako twórczy, kreatywny pracownik powinien się spełniać w kilku wymiarach takich jak: artysta, innowator oraz jako podmiot dążeń samorealizacyjnych .
Nauczyciel powinien być artystą, który kształtuje niepowtarzalną osobowość dziecka. Powinien wspierać, aktywizować, pobudzać i kreować w uczniu zachowania społecznie akceptowane. Uważam , iż praca w przedszkolu jest niezwykle ważnym początkiem tej drogi. Należy dziecko wspierać i pobudzać do myślenia twórczego. Nie sposób nie wspomnieć przy tym o potrzebie zaangażowania i wytrwałości , bowiem te właśnie cechy osobowościowe stwarzają warunek osiągnięcia zamierzonych rezultatów. Człowiek kreatywny to człowiek skuteczny w twórczym myśleniu. Twórczość angażuje nie tylko nasz rozum, ale także uczucia doznania, pragnienia.
Gdy myślę o dzisiejszej edukacji nasuwa mi się wiele refleksji. Dzisiejsza szkoła zamyka się w wielu schematach. Poświęca się uwagę na naukę treści merytorycznych kosztem myślenia. W uczniach drzemie ogromny potencjał, ale często nie daje się im możliwości rozwijać swoja kreatywność. Niektórzy nauczyciele potrafią dostrzec te cechy w uczniu i zainteresować się głębiej tym aspektem. Dzisiejszy świat pędzi do przodu, a my staramy się nad tym nadążyć, czasami pomijając cenne dla nas i naszych dzieci wartości.

Hanna Mural
Przedszkole nr 21
w Koszalinie