Drzewa wokół nas - projekt edukacyjny

Projekt edukacyjny
„Drzewa wokół nas”

Opiekun projektu: mgr Irena Sobik

Placówka: ZSzP nr 6 P. 18 w Rybniku

Cele ogólne:
1. Kształtowanie odpowiedzialności za własne postępowanie wobec otaczającej przyrody.
2. Zdobywanie umiejętności doświadczania i obserwowania.
3. Rozwijanie aktywnej, dociekliwej i prawidłowej postawy badawczej.
4. Kształtowanie w umysłach dzieci prawidłowych nawyków obcowania z przyrodą.
5. Gromadzenie materiału przyrodniczego w zgodzie z normami ekologicznymi.
6. Poznanie zmian zachodzących jesienią u czterech wybranych drzew.

Cele operacyjne
Dziecko:
• Posiada podstawową wiedzę dotyczącą wybranych drzew (lipa, klon, świerk, modrzew)
• Obserwuje i dostrzega zmiany zachodzące jesienią w przyrodzie
• Uczestniczy w zabawach badawczych
• Posługując się albumami i planszami, odszukuje potrzebne informacje
• Potrafi przedstawić zaobserwowane zmiany poprzez wykonanie rysunków kredkami
• Formułuje proste wnioski na podstawie własnych obserwacji
• Obserwuje wybrane obiekty za pomocą lupy i mikroskopu
• Uczestniczy w tworzeniu albumu

Adresaci projektu: przedszkolaki 4,5-latki i ich rodzice z grupy „Ekoludki”

Czas realizacji: październik i listopad 2012 rok

Forma:
Praca zespołowa, indywidualna i w grupach

Forma wykonania projektu:
- cykliczne spacery w celu obserwacji zachodzących zmian,
- zbieranie materiału przyrodniczego (liści, igieł, nasion)
- formułowanie wniosków na podstawie obserwacji
- rysowanie zaobserwowanych zmian
- stworzenie albumu dokumentującego przebieg projektu
Źródła informacji: baza dydaktyczna przedszkola (plansze, albumy), obserwacje w terenie i sali.


Zadania do wykonania:

1. Wybranie czterech drzew do obserwacji (dwóch liściastych – lipa, klon i dwóch iglastych – modrzew i świerk) znajdujących się w pobliżu ZSzP.
2. Zaobserwowanie sylwet wybranych drzew, ich liści, igieł, nasion. Odszukanie wśród plansz z drzewami te, które przedstawiają wybrane drzewa. Poznanie ich nazw.
3. Prowadzenie cyklicznych obserwacji i wypowiadanie się na temat zmian zachodzących w wybranych drzewach, od października do końca listopada 2012 roku.
4. Dokumentowanie zaobserwowanych zmian poprzez wykonywanie prac plastycznych kredkami.
5. Przeprowadzenie zabaw badawczych: „Dlaczego nie wszystkie drzewa tracą liście?” (Dlaczego słoik jest mokry? Które drzewa nie tracą liści? Kiedy woda szybciej wyparuje? Dlaczego wysuszony liść się kruszy?)
6. Obserwowanie zwierząt występujących na drzewach – odszukanie ich w albumach, poznanie ich nazwy.
7. Prowadzenie obserwacji za pomocą lupy i mikroskopu.
8. Gromadzenie materiału przyrodniczego (liście, igły, nasiona, szyszki).
9. Sporządzenie albumu.

Dokumentowanie przebiegu projektu:
• wpisy w dzienniku grupy „Ekoludki”
• dodatkowe informacje uzyskane poprzez bezpośrednią obserwację i wypisy z literatury
• prezentacja rodzicom albumu dokumentującego realizację projektu „Drzewa wokół nas”.
• Zamieszczenie informacji o projekcie na stronie internetowej.


Przebieg projektu:
03.10.12 r. - Spacer – zwrócenie uwagi na zmianę kolorów liści – obserwacja wybranego klonu, lipy,
modrzewia i świerka. Poznanie nazw drzew na podstawie plansz – sylwetka, liście, nasiona.
05.10.12 r. - Dlaczego nie wszystkie drzewa tracą liście? – zabawy badawcze według E. Węgrzyn-
Kameli.
12.10.12 r. -„Nasze drzewa” – jakie zaszły na nich zmiany – obserwacja, wypowiedzi na temat
dostrzeżonych zmian. Zebranie materiału przyrodniczego.
„Nasze drzewa” – rysowanie zaobserwowanych zmian na wybranych drzewach.
19.10.12 r. - Wyjście do ogrodu – oglądania za pomocą lupy kory, spadłych liści i nasion wybranych
drzew – rozpoznanie chrząszcza kowala dwuplamka (na podst. książki: Seria: Panorama
przyrody autorzy: Egon Schmidt-Laszlo Veres
Tytuł książki: „Świat lasu”. Wydawnictwo Kleks Bielsko-Biała 1992 r.
24.10.12 r. - Oglądanie z okien II piętra z sali „Leśnych duszków” lipy – zwrócenie uwagi na duże ilości
żółtych i brązowych pomarszczonych liści.
26.10.12 r. - Nasz album – wykonanie z materiału przyrodniczego i prac narysowanych przez dzieci.
Oglądanie fragmentów roślin pod mikroskopem.
31.10.12 r. - Oglądanie wybranych drzew – niewielkie zmiany.
07.11.12 r. - Obserwacja wybranych drzew:
lipa straciła dużo liści, leżą pod drzewem, widać gołe gałązki
klon – u góry nagie gałęzie, po bokach gałęzie z liśćmi
modrzew – igły zmieniły kolor na żółty
świerk – nic się nie zmienił
14.11.12 r. - „Nasze drzewa” – zwrócenie uwagi na lecące liście i igły.
16.11.12 r. - Obserwacja drzew – zwrócenie uwagi dzieci na ptaka z żółtym brzuszkiem siedzącego na
lipie. Odszukanie sikorki w albumie po powrocie do przedszkola. Rysowanie
zaobserwowanych zmian.
21.11.12 r. - Drzewa wokół nas – obserwacja wybranych drzew, wypowiedzi dzieci na temat
zaobserwowanych zmian (opadnięcie prawie wszystkich liści i igieł z modrzewia).
23.11.12 r. - Rysowanie drzew do albumu.
30.11.12 r. - Oglądanie drzew przygotowanych do zimy. Rozmowy na temat zmian, jakie obserwowały
dzieci. Moje wybrane drzewo - rysowanie stanu obecnego i początkowego. Zakończenie
projektu.
07.12.12 r. - Prezentacja dzieciom i rodzicom albumu dokumentującego realizację projektu „Drzewa
wokół nas”. Ewaluacja projektu – rysowanie buźki uśmiechniętej lub smutnej.
„Nasze przedszkole” – przewodnik metodyczny cz. 1, autor Małgorzata Marta Skrobasz wyd. MAC edukacja.

• Zabawy badawcze „Dlaczego nie wszystkie drzewa tracą liście?” (według E. Węgrzyn-Kameli)

~ „Dlaczego słoik jest mokry?” – ukazanie, że z powierzchni liści paruje woda.
Nauczyciel wlewa do małego słoiczka wodę, wstawia do niej liście o dużych blaszkach (np. klonu). Wierzch wody pokrywa cienką warstwą oleju. Nakrywa słoiczek z liśćmi dużym słoikiem. Następnego dnia pokazuje dzieciom, że na wewnętrznej stronie dużego słoika pojawiły się krople wody. Dzieci sprawdzają dotykiem, że słoik jest mokry, próbują wyjaśnić - dlaczego. Nauczyciel zbiera wnioski, potem sam wyjaśnia zjawisko.
Woda, w której stały liście, nie mogła parować, gdyż była pokryta olejem. Liście były szczelnie przykryte słoikiem, więc krople wody muszą pochodzić z liści. Liście pobierały wodę ze słoiczka, w którym stały, i część tej wody wyparowała z ich powierzchni.
To doświadczenie pozwala wyjaśnić dzieciom, dlaczego większość drzew zrzuca liście na zimę. Zwrócenie uwagi dzieci, że woda zamarza, gdy temperatura spadnie poniżej zera. Skoro z liści wyparowuje woda, to muszą być one nią wypełnione. Gdyby więc były w czasie zimy na drzewie, to zrobiłyby się z nich płatki lodu. Aby do tego nie doszło, drzewa gubią liście na zimę. Dlatego też z trawników znikną trawy i kwiaty, wykopuje się z grządek warzywa.

~ „Które drzewa nie tracą liści?” – szukanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego nie wszystkie drzewa tracą liście na zimę.
Dzieci porównują wygląd rozdanych przez nauczyciela liści, np. klonu, dębu, oraz igieł sosny lub świerka; dokonują porównania wielkości obu liści – stwierdzają, że igła jest dużo mniejsza i pokrywa ją białawy nalot, którego nie ma na powierzchni blaszki liściowej. Nauczyciel wyjaśnia, że nalot ten chroni igłę przed zbyt dużym wyparowaniem z niej wody. Poza tym pełni również funkcję koca, który nie dopuszcza zimna do liścia.

~ „Kiedy woda szybciej wyparuje?” – prosty eksperyment ukazujący, z jakiej powierzchni – dużej czy małej – woda szybciej wyparuje.
Nauczyciel wlewa taką samą, niewielką ilość wody do spodeczka i do małej buteleczki wykonanej z przeźroczystego szkła. Po kilku godzinach obserwujemy, że woda ze spodeczka wyparowała, natomiast w buteleczce jest nadal – dzieci próbują wyjaśnić, dlaczego tak się stało. Zwracamy uwagę dzieci, że powierzchnia wody na spodeczku jest dużo większa niż w przypadku buteleczki: stąd wniosek, że z małych powierzchni woda paruje wolniej niż z dużych.
Skoro igła jest liściem, to z jej powierzchni też paruje woda (co pokazało wcześniejsze doświadczenie), ale powierzchnia ta jest bardzo mała, więc parowanie jest niewielkie. Utrudnia je także biały nalot pokrywający igłę. A ponieważ chroni on ją jednocześnie przed zimnem, to niewielka ilość wody, jaka znajduje się w liściu, nie zamarza. Drzewo nie musi więc takich liści zrzucać na zimę. Wyjątek stanowi modrzew, którego igieł nie pokrywa biały nalot.


• „ Dlaczego wysuszony liść się kruszy?” (zabawa badawcza opracowana przez nauczycielkę – Irenę Sobik).
Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku po dwa liście: jeden zebrany wcześniej i przetrzymywany w sali na parapecie okna lub pod dywanem i drugi świeżo przyniesiony z ogrodu przedszkolnego. Dzieci oglądając liście dochodzą do wniosków, że liście które były na parapecie pofalowały się, a te pod dywanem są wyprostowane. Nauczyciel poleca pozginać oba liście. Dzieci dochodzą do wniosku, że liście, które były w sali bardzo się kruszą, bo w Sali jest ciepło – grzeją kaloryfery i wyparowała z nich woda.

• Seria: Panorama przyrody autorzy: Egon Schmidt-Laszlo Veres
Tytuł książki: „Świat lasu”. Wydawnictwo Kleks Bielsko-Biała 1992 r.

„Kowal dwuplamek.
Ten piękny kolorowy chrząszcz pojawia się wczesną wiosną. Wtedy to gromady kowali wygrzewają się na słońcu, siedząc jeden przy drugim na starych pniach. Kowal dwuplamek składa jajeczka w ziemi. Larwy, które się z nich wylęgną, dołączą niezwłocznie do stada dorosłych chrząszczy. Larwa tym różni się od dorosłego owada, że nie ma skrzydełek, a jej ciało jest prawie całe czerwone.”

„Sikorka bogatka

To ona wykrzykuje wiosną w ogrodach „kici-tir! Kici –tir!” latem żywi się głównie gąsienicami, jesienią i zimą szuka też rozmaitych nasion. Swoje gniazdko z mchu i puchu bogatki wiją w dziuplach i budkach, lecz bywa, że osiedlają się w skrzynkach na listy wiszących na furtkach. Nowo wyklute pisklęta sikorki, przez cały dzień z piskiem domagają się pokarmu. Pochłaniają ogromne ilości gąsienic, które rodzice przynoszą im na wyścigi z parku i okolicznych ogrodów.”

Refleksje po zrealizowaniu projektu

(co było kłopotem, co sprawiło satysfakcję, jakie są konkretne efekty, czego się nauczyliśmy, jakich nabyliśmy umiejętności):

Dla niektórych dzieci kłopotem było narysowanie zaobserwowanych zmian ze względu na wiek (4 lata) i niewystarczającą sprawność manualną. Dzieci potrafią wypowiadać się na temat zmian, które zachodziły w wyglądzie wybranych drzew, operują ich nazwami, wiedzą, że świerk nie zmienił się , natomiast lipa, klon i modrzew gubiły liście, które najpierw zmieniały barwy. Z zaciekawieniem oglądały wspólnie stworzony album. Potrafią wnikliwie oglądać albumy przyrodnicze i wyszukać potrzebne informacje. Zabawy badawcze, zajęcia z lupami i mikroskopem wyzwoliły w nich tropicieli i odkrywców.