Program autorski zajęć ekologiczno - przyrodniczych pod nazwą "Człowiek i przyroda - wrogowie czy przyjaciele"

WSTĘP

Działania człowieka doprowadziły do niekorzystnych zmian w ekosystemie, w którym żyjemy.Nie wszyscy jednak zdajemy sobie sprawę z konsekwencji tych zagrożeń.
Cieszy mnie fakt, że zagadnienia ekologiczne wzbudzają duże zainteresowanie wśród dzieci i młodzieży. Młodzi ludzie szczególnie pragną bezpośredniego kontaktu z przyrodą, interesują się stanem środowiska, w którym żyją, sposobami jego ochrony. Są wrażliwi na problemy ekologiczne.
Chciałabym wykorzystać to spontaniczne zainteresowanie swoich wychowanków ochroną przyrody poprzez ukierunkowany udział w realizacji poniższego programu autorskiego.
W proces edukacji ekologicznej włączę również rodziców, jako partnerów we wspieraniu moich działań. Postaram się, aby ten nasz wspólny wysiłek przyniósł jak największe efekty w podnoszeniu poziomu wiedzy i umiejętności dzieci.
Nic tak nie oddziałuje wychowawczo, jak bezpośredni kontakt , przykład czy świadectwo właściwego postępowania.


Przeznaczenie programu:

Program przeznaczony jest dla wychowanków grup wychowawczych w SOS-W w Piotrkowie Tryb. niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym.

Termin realizacji programu:

Wrzesień 2012 – czerwiec 2015 (z możliwością kontynuacji w latach następnych)
Program realizowany będzie w ramach zajęć programowych w grupie wychowawczej.


Metody:
słowne: rozmowa, objaśnienie, instrukcja słowna, zagadki, itp.

oglądowe: obserwacja, pokaz, wzór, przykład

czynne: samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych do wykonania, kierowanie własną aktywnością wychowanków.

Formy: indywidualna, zbiorowa.


Założenia programowe

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół(rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r.)


Treści kształcenia:
1. Wpływ codziennych czynności i zachowań w domu, szkole, miejscu zabawy i pracy na stan środowiska naturalnego.

2. Style życia i ich związek z wyczerpywaniem się zasobów naturalnych.

3. Przykłady miejsc (w najbliższym otoczeniu), w których obserwuje się korzystne i niekorzystne zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym.

4. Degradacja środowiska - przyczyny, wpływ na zdrowie człowieka oraz jej związek z formami działalności ludzi.
5. Obszary chronione oraz ich znaczenie w zachowaniu różnorodności biologicznej; zasady zachowania się na obszarach chronionych.

Osiągnięcia
1. Prowadzenie obserwacji w najbliższej okolicy.
2. Wskazywanie pozytywnych i negatywnych aspektów ingerencji człowieka w środowisko.


CELE EDUKACYJNE

Cel główny:
Kształtowanie wrażliwości ekologicznej dzieci w codziennych czynnościach, zachowaniach w domu, w szkole, miejscu zabawy i wypoczynku.

Cele szczegółowe:
• poznanie sposobów przeciwdziałania degradacji środowiska przyrodniczego, angażowanie się w jego ochronę, kształtowanie świadomości ekologicznej,
• rozbudzanie ciekawości poznawczej, twórczego działania i samodzielności,
• zdobywanie umiejętności obserwowania zjawisk przyrodniczych i ich opisu,
• kształtowanie umiejętności wyciągania wniosków na podstawie doświadczeń i własnych obserwacji,
• rozwijanie sprawności manualnej,
• wyrabianie poczucia odpowiedzialności za środowisko.
• kształtowanie postaw i nawyków proekologicznych, metodami niekonwencjonalnymi,
• uświadomienie wychowankom niebezpieczeństw zdrowotnych, które wynikają
• zapoznanie z pojęciami odpady, segregowanie odpadów, surowce wtórne, itp.
• zapoznanie ze sposobami postępowania , wpływającymi na racjonalne gospodarowanie wodą i energią elektryczną w życiu codziennym,
• zapoznanie uczniów z instytucjami prowadzącymi działalność ekologiczną na rzecz środowiska.


Bloki tematyczne oraz przewidywane umiejętności wychowanków objętych programem:

I Świat roślin i zwierząt
1.Rozpoznawanie popularnych gatunków drzew w najbliższej okolicy.
Wychowanek:
-potrafi rozpoznać drzewo po liściach, owocach,
-wie, że drzew nie należy łamać, kaleczyć i niszczyć,
2.Drzewa liściaste i iglaste.
Wychowanek:
-wie, że drzewa wytwarzają tlen, dają schronienie i pożywienie wielu gatunkom zwierząt,
-poznaje destruktywne skutki wycinania lasów
3.Mieszkańcy lasu. Zasady właściwego zachowania się w lesie
Wychowanek:
-potrafi wymienić charakterystyczne cechy zająca, dzika, sarny, itp.,
-potrafi naśladować głosy niektórych zwierząt,
-potrafi właściwie zachować się w lesie i nie płoszyć zwierząt,
-nazywa zwierzęta domowe i potrafi się nimi opiekować,

II Formy ochrony przyrody
1.Zasady zachowania się wobec roślin i zwierząt objętych ochroną.
2. Opieka nad zwierzętami potrzebującymi pomocy.
3. Współpraca z Ligą Ochrony Przyrody.
Wychowanek:
-bierze udział w akcjach mających na celu ochronę środowiska (Sprzątanie Świata, Dniu Ziemi), itp.,
-opiekuje się zwierzętami domowymi, ptakami w czasie zimy, gromadzi karmę dla psów ze schroniska


III Żyjemy ekologicznie
1. Oszczędzanie wody.
2. Segregowanie odpadów.
3. Ekologiczne zakupy.
4. Oszczędzanie energii elektrycznej.
5. Zapoznanie z pojęciem „recykling”.
Wychowanek:
-pamięta o konieczności oszczędzania wody i energii elektrycznej,
-stara się segregować śmieci,
-wykorzystuje surowce wtórne do prac podczas zajęć plastyczno - manualnych,
-kupuje towary w opakowaniach wielokrotnego użytku,
-poznaje nowe pojęcie „recykling”

IV. Zagrożenia środowiska naturalnego
1.Skutki wycinania lasów.
2.Dzikie wysypiska śmieci i ich wpływ na zdrowie człowieka.
Wychowanek:
-dostrzega niewłaściwą działalność człowieka, która wpływa na degradację środowiska,
-wie, jakie są skutki wycinania lasów,
-pamięta na czym polega negatywny wpływ dzikich wysypisk śmieci.

3.Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie człowieka.
Wychowanek:
-poznaje sposoby, aby zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza,
-wie, że korzystniejsza dla przyrody jest jazda na rowerze niż samochodem,

V.Znaczenie aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu
1. Unikanie hałasu.
2. Wybór miejsca, w którym można wypoczywać.
3. Wypoczynek bierny i czynny.
Wychowanek:
-unika słuchania głośnej muzyki i przebywania w hałasie,
-wie, gdzie można wypocząć w ciszy,
-stara się aktywnie wypoczywać na świeżym powietrzu,

VI. Pokarmy korzystne dla zdrowia
1. Zapoznanie z pojęciem „żywność ekologiczna”.
2. Sklepy ze zdrową żywnością.
3.Kupowanie towarów w opakowaniach przyjaznych dla środowiska.
Wychowanek:
-zna pojęcie żywności ekologicznej i wie, gdzie jej szukać,
-wie, jakie pokarmy są korzystne dla zdrowia,


Sposoby ewaluacji:

Propozycje działań wychowawczych:
Wycieczki i spacery po okolicy (bliższe i dalsze).

Udział w akcjach organizowanych na rzecz ochrony przyrody.

Wykonywanie „ekologicznych” przedmiotów użytkowych na zajęciach koła plastyczno – manualnego.

Zabawy z komputerem - wykorzystanie programów multimedialnych o tematyce ekologicznej.

Analiza wytworów prac dzieci

Udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

Wystawy prac plastycznych o tematyce ekologiczno – przyrodniczej.

Rozmowy z rodzicami, nauczycielami, wychowawcami po realizacji programu.


Osiągnięty efekt końcowy i ocena skuteczności programu.
Bezpośrednia obserwacja i trzyletni kontakt z wychowankami pozwoli odpowiedzieć na następujące pytania:
•Czy wychowankowie zostali uwrażliwieni na piękno przyrody i problemy jej ochrony?
•Czy została rozbudzona chęć poznawania zjawisk przyrodniczych?
•Czy wytworzyła się więź ze środowiskiem przyrodniczym oraz poczucie odpowiedzialności za jej stan?
•Czy ukształtowały się nawyki proekologiczne w domu, w szkole, itp.?
•Czy wychowankowie zaangażowali się w aktywne formy ochrony przyrody w swoim otoczeniu ?
Odpowiedzi pozytywne będą potwierdzeniem osiągnięcia zamierzonego efektu wychowawczego.


Literatura:

Angiel Joanna. Tworzymy szkołę przyjazną środowisku. Podkowa Leśna-Olsztyn 2003.
Fundacja GAP Polska Olsztyńskie CEE.

Banach Anna. Atlas do przyrody. Świat w porach roku. Warszawa 2003. Wydawnictwo Demart.

Frątczak Jan. Środowisko, w którym żyję, bawię i uczę się. Bydgoszcz 1999.
Wydawnictwo Margrafsen.

Nitak Z, Szarzyńska A. Poradnik instruktora szkolnych działań ekologicznych.
Podkowa Leśna-Olsztyn 2002..

Soida Dorota. Bądź Mistrzem-Przyjacielem, czyli edukacja ekologiczna na wesoło. Kraków1993. Ośrodek Edukacji Ekologicznej RPK OA PTTK.