Opis i analiza przypadku rozpoznania i rozwiązania problemu wychowawczego uczennicy klasy trzeciej gimnazjum

Opis analiza realizacji wymagań zawartych w § 8 ust.2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych
z uwzględnieniem specyfiku typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony


Opis i analiza przypadku rozpoznania i rozwiązania problemu wychowawczego uczennicy klasy trzeciej gimnazjum

1. Identyfikacja problemu
Opisywany przeze mnie przypadek dotyczy 16-letniej Izabeli, uczennicy klasy trzeciej gimnazjum w roku szkolnym 20010/2011.
We wrześniu 2010 roku przejęłam obowiązki wychowawcy w klasy trzeciej. Był to okres trudny ze względu na krótki, zarówno intensywny okres na adaptację klasy do nowego wychowawcy, jego stylu pracy, wymagań, jak i na adaptację moją do nowej grupy rówieśniczej. Już w czasie pierwszego miesiąca nauki nauczyciele, uczniowie, jak i ja sama zaczęłam zwracać uwagę na niepokojące zachowanie Izy – sprawiała ona duże kłopoty natury edukacyjnej, lecz głownie wychowawczej.
Zasięgnęłam opinię od poprzedniego wychowawcy na temat trudności wychowawczych i edukacyjnych, nowych wychowanków, a także trudności kontaktów z rodzicami. Pierwotnie miała ona uformować także i moją opinię, jednak zdecydowałam by tylko była podpowiedzią do dalszej pracy. Dowiedziałam się, że Iza już w drugiej klasie sprawiała ogromne trudności wychowawcze. Miała zachowanie naganne ze względu na wulgaryzmy, kłótliwość, agresję, wagary itp. Zdała do trzeciej klasy dzięki poprawkom.
Uczennica wychowywana jest przez ojca i matkę, jednak co jakiś czas jeden z rodziców wyjeżdża za granicę do pracy (głównie ojciec). Iza ma młodsze rodzeństwo.

2. Geneza i dynamika problemu
Iza już od samego początku przestała regularnie uczęszczać do szkoły, miała bardzo dużo godzin usprawiedliwionych. Były to pojedyncze godziny (najczęściej w-f), jak i całe dni. Na koniec całego semestru miała 120 godzin nieusprawiedliwionych, cztery oceny niedostateczne i nieklasyfikowanie z zajęć wychowania fizycznego.
W czasie rozmów z innymi nauczycielami uzyskałam informacje na temat zachowania uczennicy na lekcjach. Iza często była nieprzygotowana, nie
Opis analiza realizacji wymagań zawartych w § 8 ust.2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych
z uwzględnieniem specyfiku typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony


odrabiała prac domowych, nie nosiła zeszytów przedmiotowych, nie wykazywała zainteresowania nauką i nie uczęszczała systematycznie na zajęcia. Była także bardzo żywiołowa, energiczna i krzykliwa, co wykorzystywała w sposób negatywny na lekcji. Nie potrafiła się zahamować (chyba, że miała zły humor). Głośno komentowała, opiniowała jeżeli coś było nie po jej myśli. W obecności jak i w stosunku do nauczycieli była bardzo wulgarna i opryskliwa. Nie znosiła sprzeciwu, musiało być tak jak ona chce. Zakłócała spokój na lekcji, próbowała zwrócić na siebie uwagę rozmowami, ziewaniem, śmiechem, bujaniem się na krześle, leżeniem na ławce, odwracaniem się do kolegów czy żuciem gumy. Przejawiała lekceważący stosunek do obowiązków szkolnych, nauczycieli, pracowników obsługi. Nie respektowała regulaminu obowiązującego w szkole.
Dodatkowo potrafiła być bardzo agresywna w stosunku do kolegów i koleżanek zarówno z klasy jak i szkoły. Wybierała tzw. „kozłów ofiarnych” i codziennie im dokuczała, nie mówiąc o wyzwiskach. Była inicjatorką wielu niepoprawnych pomysłów. Notorycznie przeszkadzała w prowadzeniu zajęć, co odbijało się na całej klasie i w rezultacie doprowadzało do nieprzyjemnych sytuacji dla klasy jak i jej samej. Rozmowy z Izą przynosiły rezultat jedynie chwilowy. Uczniowie zaczęli w końcu unikać Izy, bo zachowania jej były coraz bardziej naganne i źle wpływały na ogólny wizerunek klasy.
Jeżeli chodzi o zdolności intelektualne Izy, to uważam, że miała ona duży potencjał, bardzo szybko przyswajała materiał. Jednak jej zachowanie, ucieczki z lekcji powodowały ogromne zaległości i przedkładały się na sytuację dydaktyczną. Nagromadzone braki w konsekwencji doprowadziły do uzyskania ocen niedostatecznych.
Problem ten zgłosiłam do pedagoga szkolnego. Rodzice informowani byli każdorazowo o zachowaniu córki. Matka zjawiała się na każdy telefon. Jednak w rozmowie z rodzicem wyczuwałam bezradność i niemoc. Mama sama przyznała, że córka przestała jej słuchać i nie ma na nią żadnego wpływu. Początkowo jedyną osobą, której Iza się bała, był ojciec (w większości przebywał jednak za granicą), więc jego „praca” na córką odbywała się doraźnie. Mimo wszelkich starań uczennica zachowywała się coraz gorzej zarówno w szkole, jak i w domu. Rodzice podejmowali walkę z córką, która potrafiła uciekać z domu, wybić szybę, nie wracać na noc przez kilka dni. Ojciec, który po rozmowach ze mną i pedagogiem wrócił do Polski na dłuższy czas, zaangażował również policje i dzielnicowego.


Opis analiza realizacji wymagań zawartych w § 8 ust.2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych
z uwzględnieniem specyfiku typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony

Mimo działań i starań podjętych przez sztab ludzi uczennica w żaden sposób nie chciała skorzystać z pomocy, jaką jej ofiarowano. Wszelkie egzekwowanie regulaminu szkoły, czy też zasad w domu, Iza odbierała jako karę i atak na nią. W dalszym ciągu manifestowała swoje niezadowolenie i buntowała się przeciwko ustalonym regułom i normom. Uważam, że w dużej mierze nieodpowiednie zachowania były wynikiem rozwoju psychofizycznego w tym okresie, kiedy typowa dla niego jest przekora, krnąbrność, nieposłuszeństwo wobec starszych, ucieczka od problemów, szukanie winy w innych. Kiedy dodamy do tego labilną emocjonalność uczennicy i przysłowiową „wolność” w domu – to możemy się spodziewać najgorszego.

3. Znaczenie problemu
Problem stał się poważny. Postępowanie i zachowanie uczennicy miało znaczenie dla funkcjonowania klasy. Podczas zajęć lekcyjnych panowała niemiła atmosfera, a agresja w stosunku do innych uczniów, oraz aroganckie zachowanie wobec nauczycieli i rówieśników dezorganizowało lekcję. Iza nadal opuszczała zajęcia. Przychodziła do szkoły nieprzygotowana. Jej braki narastały.
4. Prognoza
a) prognoza negatywna: brak interwencji szkoły, pozostawienie dziecka samemu sobie, mogłoby doprowadzić do eskalacji zachowań agresywnych. To oczywiście miało by zły wpływ na pozostałe dzieci oraz mogłoby doprowadzić do odrzucenia Izy przez zespół klasowy. To z kolei, pociągnie za sobą nową falę agresji i niewłaściwych zachowań. W przypadku zaniechania działań, wystąpiłaby całkowita dezorganizacja zajęć i uczennica nadal opuszczałaby lekcje. Nie zdobyłaby umiejętności niezbędnych do funkcjonowania na wyższym etapie edukacji i nie ukończyłaby szkoły. Mógłby nastąpić niewłaściwy proces socjalizacji uczennicy oraz wejście do grup nieformalnych. Mogłoby dojść do nadużywania alkoholu, narkotyków, papierosów i nawet do konfliktów z prawem.
b) prognoza pozytywna: wskazane są tu działania, które zmienią relacje interpersonalne rodziny, poprawią komunikację między jej członkami a także utwierdzą uczennicą w przekonaniu, że jest akceptowana, kochana i dobra. Mam nadzieję, że odpowiednie działania wychowawcze, moja współpraca z nauczycielami, rodzicami, pedagogiem przyniosą oczekiwane efekty: stopniowe wyeliminowanie zaburzeń zachowania i agresywnych poczynań Izy. Przede wszystkim trzeba pozwolić uczennicy pozytywnie zaistnieć w klasie i szkole.

Opis analiza realizacji wymagań zawartych w § 8 ust.2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych
z uwzględnieniem specyfiku typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony


Iza będzie systematycznie uczęszczała na zajęcia lekcyjne. Nadrobi zaległości sama, bądź przy pomocy kolegów, nauczycieli i ukończy szkołę. Nawiąże właściwe kontakty społeczne i koleżeńskie. Wyrobi sobie właściwy system wartości oparty na zasadach tolerancji i życzliwości do innych ludzi.

5. Propozycje rozwiązań
Cele:
- zmiana postawy dziewczynki (aby poważnie traktowała swoje obowiązki, wyrażała szacunek do nauczycieli, pracowników szkoły i kolegów/koleżanek)
- eliminowanie zachowań agresywnych
- uświadomienie jej mechanizmów konfliktu, ukazywanie i wdrażanie alternatywnych sposobów ich rozwiązania
- uaktywnienie pozytywnego myślenia o bliskich
- uwrażliwienie uczennicy na uczucia innych osób (otwarcie na uczucia tj. empatia)
- uświadomienie celowości własnej zmiany i korzyści z tego płynących

Zadania:
- rozmowy z rodzicami uczennicy na temat jej kłopotów, sugerując wykonanie badań i skierowanie do PPP
- rozmowy z uczennicą – uświadomienie problemu i wynikających z niego zagrożeń, wyjaśnienie konieczności zmiany jej zachowania
- włączenie uczennicy w zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze prowadzone w szkole
- organizowanie pomocy koleżeńskiej
- ścisła współpraca z pedagogiem szkolnym
- powierzenie zadań do wykonania na rzecz klasy i szkoły
- rozmowy z uczniami klasy (uczulenie, by nie krytykowali, nie wyśmiewali uczennicy i nie reagowali na jej wybryki śmiechem)


Opis analiza realizacji wymagań zawartych w § 8 ust.2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych
z uwzględnieniem specyfiku typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony


- rozmowy z nauczycielami w celu umożliwienia jej zaliczenia materiału z poszczególnych przedmiotów

6. Wdrażanie oddziaływań
Pierwszym krokiem mającym pomóc uczennicy było nawiązanie kontaktu z rodzicami. Odbywały się systematyczne spotkania wyłącznie ze mną, jak i w obecności Izy. Rodzice przy początkowych spotkaniach byli bardzo nerwowi, wybuchowi i podnosili głos w stosunku do córki. W miarę kolejnych spotkań, robili wrażenie osób zrezygnowanych i bezradnych wobec swoich kłopotów z córką. Byli jednak otwarci na moje propozycje i sugestie. W czasie rozmów Iza przyznawała się, że przedstawiane fakty rzeczywiście miały miejsce, lecz osobiście nie uważa takiego zachowania za naganne – według niej były to zachowania całkiem normalne. Podawane przeze mnie, rodziców właściwe, pozytywne zachowania zbywała ironicznym uśmiechem.
Działania te nie przyniosły pozytywnego skutku, jeśli już to na krótki czas więc postanowiłam odwołać się do pedagoga szkolnego. Wspólnie podjęliśmy decyzję o przebadaniu Izy w PPP ze względu na jej odstające od normy zachowanie, było to pierwsze badanie uczennicy. Przy rodzicach i samej uczennicy pedagog uświadomił dziewczynkę, że jej dotychczasowe zachowanie, agresja, wyzwiska, arogancja i absencja mogą doprowadzić do wystawienia nagannego zachowania, a nawet do nieukończenia gimnazjum.
Uczennica miała świadomość konsekwencji swojego zachowania, mimo to odmówiła naszej pomocy, lekceważąco obiecując jego zmianę. Za swoje aspołeczne zachowanie obwiniała czynniki zewnętrzne takie jak klasa, rodzice, którzy jak twierdziła „denerwują ją” i „ciągle się czepiają”. Swoich wybryków nie potrafiła wytłumaczyć żadnymi słowami. Gdy padały pytania, które dotyczyły jej skandalicznego zachowania, automatycznie używała tylko dwuczłonowej wypowiedzi: „bo tak”. Bardzo ciężko dotrzeć było do Izy, która przyjmowała postawę zamkniętą i odizolowaną w późniejszym czasie.
Po rozmowach z pedagogiem wykazywała krótkotrwałą zmianę zachowania, po czym wracała do dawnych nawyków.




Opis analiza realizacji wymagań zawartych w § 8 ust.2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych
z uwzględnieniem specyfiku typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony


7. Efekty oddziaływań
Wdrożone przeze mnie, rodziców i pedagoga szkolnego działania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Iza nie ukończyła trzeciej klasy gimnazjum, a jej nieodpowiednie zachowanie na lekcjach i przerwach doprowadziło do wystawienia nagannego zachowania.
Pomimo dużych starań i zaangażowania, rezultat był nikły, bo jak to bywa w życiu – nie zawsze udaje się nam pokonać przeszkody, które pojawiają się niezależnie od naszych starań.