Opis i analiza problemu wychowawczego

1. Identyfikacja problemu

Problem, z który zetknęłam się, dotyczył pięcioletniej Joanny. Dziewczynka w swoim zachowaniu wykazywała cechy dziecka nieśmiałego. Ponadto komunikowanie się dziecka z otoczeniem było utrudnione poprzez występujące zaburzenia mowy.
Objawy, które świadczą, że Joasia jest dzieckiem nieśmiałym to:
- dziewczynka jest bardzo spokojna i cicha,
- nigdy nie sprawia kłopotów wychowawczych,
- w obecności obcych krępuje się,
- miała trudności adaptacyjne w przedszkolu,
- nie chciała rozmawiać z osobami dorosłymi i dziećmi,
- stała na uboczu, przypatrywała się innym dzieciom,
- jej emocjom i przeżyciom towarzyszyły nagłe zmiany zabarwienia skóry,
- odczuwała bóle brzucha, głowy,
- często reagowała płaczem na różne sytuacje.
Sytuacja Joasi była niepokojąca. Pozostawienie tego problemu dziecku, gdy nie jest ono w stanie samodzielnie sobie poradzić, spowodowało, że zajęłam się tym przypadkiem.

2. Geneza i dynamika zjawiska

Problem Joasi zaczął się od samego początku uczęszczania do przedszkola. Dziewczynka została przyjęta pod koniec poprzedniego roku przedszkolnego, gdy grupa była już zaaklimatyzowana i zżyta. Tato dziecka pracował, a mama właśnie podjęła pracę.
Na podstawie obserwacji dostrzegam, że Joasia jest bardzo związana z rodzicami – szczególnie z mamą. Dziewczynka ma w domu starszą siostrę, która też jest opiekuńcza względem Niej. Obserwując rodziców przyprowadzających dziecko do przedszkola zauważyłam, że między Joasią a rodzicami panują ciepłe, pełne miłości rodzinne stosunki. Dziewczynka bardzo niechętnie rozstaje się rodzicami, szczególnie z mamą. W grupie rówieśniczej nie nawiązuje kontaktów słownych, nie podejmuje rozmów z dorosłymi, na pytania odpowiada zawstydzona bardzo niewyraźną mową.
Problem pojawił się od początku przychodzenia dziecka do przedszkola, ale miał charakter fali: czasami był nasilony, czasami następowało wyciszenie i Joasia w miarę normalnie funkcjonowała w grupie.
Mama, w rozmowie ze mną, przyznała, że córka jest bardzo związana z nią, wspólnie do tej pory spędzały czas i wykonywały różne czynności, poświęcała jej dużo uwagi.
Po rozmowie z logopedą z Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej, miałam Joasi opinie na temat poziomu rozwoju jej mowy.

3. Znaczenie problemu

Wszystkie cechy, jakie przejawiała Joasia wskazywały na istnienie nieśmiałości rozumianej jako formę lęku przed: odrzuceniem przez rówieśników, negatywną oceną środowiska, ewentualnym niepowodzeniem, co wynika z niskiej samooceny i niedostatecznej wiary we własne siły.
Duże znaczenie miało też to, że dziewczynka miała trudności w przekazywaniu komunikatów werbalnych. Dziecko, które źle mówi, niewyraźnie, nie jest rozumiane przez rówieśników i dorosłych, próbuje się zamknąć w sobie, unika kontaktów słownych lub odwrotnie – złości się, że nikt go nie rozumie. Nie podjęcie działań w tym kierunku może prowadzić do bardzo katastrofalnych skutków do tego stopnia, że dziecko może popaść w nerwicę lub depresję albo też reagować agresją.

4. Prognoza

> Negatywna
Nie podejmując żadnych działań można spodziewać się, że nastąpi u dziecka pogłębienie stanu emocjonalnego związanego z nieśmiałością. Skutkiem tego może być:
• całkowite zamknięcie się w sobie,
• odrzucenie przez rówieśników,
• pogłębienie poczucia niskiej wartości.
Ponadto brak korekcji zaburzeń mowy może prowadzić do:
• zaniechania lub ograniczenia wypowiedzi werbalnych ze względu na brak zrozumienia jego mowy,
• utrwalenie złych nawyków językowych,
• izolowanie się, unikanie sytuacji, gdy trzeba wypowiadać się.

> Pozytywna
Podjęcie działań wspierających rozwój dziecka w obszarze mowy oraz oddziaływania terapeutyczne spowodują:
• przezwyciężenie nieśmiałości bądź przynajmniej jej złagodzenie,
• pokonanie barier językowych, poprawią poziom komunikacji,
• nawiązanie bliższego kontaktu z rówieśnikami,
• wiara we własne siły i możliwości.
Zminimalizowanie nieśmiałości i poprawa wymowy przyczyni się do wzmocnienia poczucia własnej wartości.

5. Propozycje rozwiązań

Cele:
- zapewnienie dziecku bezpieczeństwa oraz komfortu psychicznego,
- wzmacnianie poczucia własnej wartości i wiary we własne siły,
- dostrzeganie i eksponowanie mocnych stron dziecka,
- usprawnianie aparatu artykulacyjnego i korygowanie wad wymowy,
- współpraca z rodzicami, logopedą i innymi nauczycielami oraz z dziećmi w grupie.

Zadania:
- Zapewnienie dziecku sytuacji, gdzie będzie czuło się dowartościowane np. przydział atrakcyjnej roli w przedstawieniu,
- Stworzenie przyjaznej atmosfery wokół dziecka,
- Zachęcanie do podejmowania różnorodnych działań: plastycznych, muzycznych, ruchowych, i innych,
- Pozytywne wzmacnianie dziecka, pochwalenie go przed grupą, rodzicami, nagroda,
- Przydzielanie zadań na miarę możliwości dziecka,
- Inicjowanie zabaw, które pozwolą dziecku nawiązać kontakt z rówieśnikami,
- Podjęcie pracy logopedycznej z dzieckiem.

6. Wdrażanie oddziaływań

Dążąc do poprawy sytuacji Joasi w przedszkolu, od samego początku objęłam Ją szczególną uwagą. Po wielu rozmowach z mamą oraz po otrzymaniu opinii logopedy nakreśliłam kierunki pracy i oddziaływań na dziecko.
Przede wszystkim starałam się nawiązać kontakt słowny z dzieckiem, wzbudzić Jej zaufanie i zapewnić poczucie bezpieczeństwa, a także zainteresować tym, co się dzieje w przedszkolu. Odbyłam rozmowy i zajęcia z grupą rówieśniczą, aby pokazać dzieciom, że należy zadbać, aby każde dziecko w przedszkolu czuło się dobrze. Podjęłam temat Joasi na posiedzeniu Rady Pedagogicznej, ażeby ujednolicić oddziaływanie wszystkich nauczycieli na dziecko.
Ponadto Joasia została objęta pomocą logopedyczną. Rodzice otrzymali zestawy ćwiczeń logopedycznych dla usprawnienia aparatu artykulacyjnego i przygotowujące do wywołania zaburzonych głosek. Joasia systematycznie uczęszczała na zajęcia terapii logopedycznej, gdzie korygowała zaburzenia mowy.
Dziewczynka często bawiła się sama, pytałam wtedy dzieci: „Kto zaprosi Joasię do zabawy?”, wówczas dzieci dostrzegały, że jest sama i chętnie proponowały Jej wspólną zabawę. Joasia bardzo ładnie porządkowała po sobie zabawki, często na forum grupy chwaliłam Ją za to. Bardzo lubiła pomagać dorosłym, angażowałam Ją do tego typu zadań. Ma dobrą pamięć i pomimo niewyraźnej mowy podczas uroczystości przedszkolnych deklamowała wiersze, za co była pochwalona. Preferowała zabawy, podczas, których oczekiwała skupienia uwagi dorosłych, zapewniłam Jej to, a z czasem coraz bardziej nawiązywała kontakty z rówieśnikami.

7. Efekty oddziaływań

W efekcie oddziaływań środowiska przedszkolnego na Joasię, zaczęła Ona lepiej funkcjonować w nim. Uwierzyła w swoje możliwości, nawiązała relacje z dziećmi z grupy przedszkolnej – obecnie nie ma z tym trudności. Joasia chętnie podejmuje różnego rodzaju aktywność zabawową. Łagodniej znosi rozłąkę z rodzicami, jest samodzielna, w sporadycznych przypadkach coś budzi w niej lęk. Również rodzice, szczególnie mama, zmienili wobec Niej swoje postępowanie.
Intensywna terapia logopedyczna, ćwiczenia indywidualne przyniosły pozytywne rezultaty, obecnie dziewczynka ma wywołane wszystkie głoski, a dalsza praca koncentruje się nad utrwaleniem ich w mowie potocznej. Dziewczynka stara się mówić wyraźnie i częściej się wypowiada.
Stwierdzam, że prowadzone działania przyniosły zamierzony efekt.