Postępowanie z dzieckiem z wadą wymowy. Podstawy terapii

O wadach wymowy mówimy wtedy gdy odbiega ona od normy fonetycznej ogólnie przyjętej w danym języku. Wady te obejmują szeroką gamę odchyleń od tej normy, poczynając od drobnych nieprawidłowości w realizacji głosek aż po ciężkie wady, które utrudniają kontakt z otoczeniem.(wg. G. Demel) Wad wymowy nie powinno się mylić z jej niedojrzałymi, rozwojowy-mi formami. Rozwój mowy powinien być w zasadzie ukończony w 6-7 roku życia w niektórych przypadkach kształtowanie się mowy trwa nieco dłużej i dziecko dopiero po roku nauki w szkole zaczyna mówić prawidłowo bez żadnej interwencji. Istnieją jednak pewne odchylenia uchwytne już w okresie rozwoju mowy kiedy można stwierdzić że głoski są zniekształcane i nie są realizowane prawidłowo.
Spośród wad wymowy najczęściej spotykanych w przedszkolu największą grupę tworzą wady artykulacyjne, nazwane dyslalią. Dyslalia to nieprawidłowość w wymawianiu jednej głoski, wielu głosek, a nawet wszystkich lub niemal wszystkich głosek od razu.
W obrębie dyslalii wyróżniamy wszelkiego rodzaju seplenienia, rerania nieprawidłową wymowę głosek k, g, bezdźwięczność i inne odchylenia od normy.

Terapię zaburzeń wymowy można prowadzić indywidualnie lub zespołowo w zależ-ności od rodzaju i stopnia nasilenia zaburzeń.
Ćwiczenia obejmują:
- pracę nad bogaceniem słownika dziecka
- pracę nad stymulację świadomości językowej między innymi kształceniem form gramatycznych
- pracę nad korygowaniem wymowy ( zaburzeń artykulacyjnych )
Cała terapia składa się z dwóch zasadniczych etapów:

1 wywołanie prawidłowego wzorca artykulacyjnego danej głoski
2 utrwalenie tego wzorca w ciągu mownym
Metodyka ćwiczeń logopedycznych w nauczaniu prawidłowej artykulacji uwzględnia pewien ustalony sposób postępowania który trzeba zachować.
Obejmuje ona:
- ćwiczenie usprawniające motorykę narządów mowy (języka, warg, podniebienia, żuchwy,)
- ćwiczenia słuchowe w różnicowaniu poprawnego i zaburzonego brzmieniem,
- ćwiczenia polegające na ustawieniu narządów mowy dla uzyskania prawidłowego brzmienia (przy pomocy mechanicznej, np. szpatułką, sondą, palcem)
- ćwiczenia wykonywane pod kontrolę wzrokową (lustro) kinestetyczną (dotykiem)i słuchową;
- ćwiczenia usprawniające wymowę wyćwiczonych głosek w izolacji, w sylabie, w wyrazie, w zdaniu, w mowie potocznej;
- psychoterapię przy zaburzonej osobowości (relaks, trening autogenny);
- ścisłą współprace z domem i innymi nauczycielami (specjalistami, a szczególnie logopedą).
W ćwiczeniach należy uwzględnić zasadę stopniowania trudności w doborze jakości, ilości głosek i tekstów do ćwiczeń oraz zasadę poglądowości (dobór interesujących dla dziec-ka pomocy dydaktycznych).
Ćwiczenia z dziećmi jąkającymi są inne od ćwiczeń artykulacyjnych. Obejmują trzy zasadnicze elementy:
- prawidłowe oddychanie
- rozluźnienie napięcia mięśni narządów mowy poprzez relaks i psychoterapię
- regulację tępa i rytmu mowy.
Dzieci te wymagają osobnej opieki psychologicznej.


Literatura:
Demel G. -„Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola”
Balejko A. – „Kwestionariusz obrazkowy”.
Elina Bukina – Referat: „Praktyczne sposoby usprawniania mowy”.