Ćwiczenia i metody wspomagające rozwój mowy dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Mowa jest funkcją życiową, której rozwój uzależniony jest od kontaktu z mową drugiego człowieka oraz wpływów środowiska, w którym dziecko wzrasta i przebywa. Każde dziecko posiada określone i sobie tylko właściwe warunki stanowiące o prawidłowym bądź zaburzonym rozwoju ogólnym. I to nie tylko w sferze ruchowej, emocjonalnej bądź intelektualnej, ale także narządów mowy i narządów słuchu. Dopiero prawidłowy rozwój tych wszystkich funkcji stanowi o prawidłowym rozwoju dziecka i może sprawić, że przekraczając próg szkolny jest ono do tego faktu dojrzałe. Każde dziecko z nieprawidłową wymową wymaga odrębnych metod terapii oraz indywidualnego toku usprawniania w zależności od rodzaju i rozległości wady, predyspozycji psychofizycznych dziecka oraz jego warunków środowiskowych i sytuacji rodzinnej. Z uwagi na to oraz w dążeniu do uzyskiwania jak najlepszych wyników w zakresie logoterapii zdecydowałam się napisać i wdrożyć program własny z zakresu terapii logopedycznej – „Ćwiczenia i metody wspomagające rozwój mowy dzieci w wieku wczesnoszkolnym”.
Jest to propozycja ćwiczeń i metod, których zasadniczym celem jest uatrakcyjnienie terapii logopedycznej. Program przeznaczony jest dla dzieci z zaburzoną wymową.
Podstawowe zadanie programu to wspieranie ogólnego rozwoju dziecka poprzez rozwijanie, kształtowanie i doskonalenie wszystkich zaburzonych funkcji.
Program zawiera:
1. Ćwiczenia doskonalące funkcje percepcyjno-motoryczne:
· ćwiczenia percepcji słuchowej
· ćwiczenia sprawności ruchowej
· ćwiczenia percepcji wzrokowej
· ćwiczenia orientacji przestrzennej
· ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej
2. Metody wspomagające:
· Metoda Dobrego Startu
· Metoda Ortofoniczno-Muzyczna
· Metoda Symboli Dźwiękowych
· Metoda Ruchu Rozwijającego
· Logorytmika
· Pedagogika Zabawy
· Relaksacja
Głównym założeniem programu jest pomoc dziecku w prawidłowym kształtowaniu jego mowy, rozwijając wszystkie jego funkcje, szczególnie te, które mają z nią bezpośredni lub pośredni związek.
Cele szczegółowe programu to:
1. Usprawnianie zjawisk towarzyszących aktom mowy (fonacja, oddychanie, motoryka, słuch).
2. Dynamizowanie działań dydaktycznych, relaksacyjnych stwarzających korzystne warunki do przebiegu aktu mowy.
3. Korekta niewłaściwych elementów językowych i wytworzenie nowych, poprawnych.
4. Kształtowanie prawidłowej postawy komunikacyjnej.
Realizacja programu obejmuje cztery podstawowe grupy działań tj.:
· diagnozowanie
· uczulanie
· utrwalanie
· kontrola
Etap diagnozowania obejmuje wstępną i ogólną obserwację dziecka z zaburzeniami mowy w kategoriach słownych i pozasłownych. Odbywa się w obecności rodzica dziecka, a wyniki są zapisywane w karcie logopedycznej i karcie badania motoryki artykulacyjnej.
Istotą etapu uczulania jest przedstawienie dziecku poprawnego wzorca formy językowej lub pozajęzykowej.
Etap utrwalania to proces rewalidacji mowy czyli realizacja programu.
Etap końcowy to kontrola, czyli sprawdzenie stopnia osiągnięć dziecka, przyswojenia danej formy językowej i pozajęzykowej.
Działania podejmowane przeze mnie podczas realizacji wymagały niezwykle przemyślanego zestawu metod oraz starannego doboru środków dydaktycznych.
Uzyskane efekty ukazały dużą wartość programu. Propozycje ćwiczeń poszerzyły zakres terapii logopedycznej i udoskonaliły moją pracę. Wprowadzenie do terapii logopedycznej metod wspomagających wpłynęło na podniesienie poziomu umuzykalnienia dzieci. Dzięki logorytmice dzieci zwróciły uwagę na zjawiska wspólne dla muzyki i mowy (rytm, tempo, dynamikę, artykulację, frazowanie, wysokość dźwięku i barwę). Wynikiem wprowadzenia do terapii logopedycznej logorytmiki jest opanowanie przez dzieci umiejętności prawidłowego operowania głosem i oddechem.