Program wspierania werbalnego rozwoju mowy dziecka elementami biblioterapii

"Człowiek pragnie ukojenia, zapomnienia o tym, co go dręczy, ruchome obrazy i natarczywe dźwięki przeważnie wówczas drażnią, obecność innych ludzi męczy. Wielkim dobrodziejstwem jest wtedy możność słuchania muzyki i to raczej klasycznej niż nowoczesnej, a przede wszystkim możność czytania". (W. Krzemińska)
Mowa w dużej mierze wpływa na ogólny rozwój dziecka, jego osiągnięcia szkolne. Stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie swoich myśli, opinii, odczuć. Ogromną rolę w procesie kształtowania mowy dziecka odgrywają rodzice i najbliższe otoczenie - to oni są jego pierwszymi nauczycielami mowy poprzez wspólne zabawy, czytanie książeczek, ich opowiadanie, śpiewanie piosenek.
Istotne znaczenie w zakresie wspomagania i rozwoju mowy ma także działanie nauczyciela pracującego z dzieckiem, gdzie zabawa stanowi dominujący sposób nauki. Jest kluczem do poznawania nowych słów, ćwiczy oddech, głos, słuch i wymowę. Doskonali formy gramatyczne uwzględniając przy tym akcent, melodię i rytm mowy. Poprzez zabawę możemy stymulować rozwój wszystkich funkcji, od których zależy prawidłowy rozwój mowy.
Wyniki badań pedagogicznych, a także moja własna obserwacja dowodzą, że rozwój mowy dzieci w wieku szkolnym jest bardzo zróżnicowany, u wielu dzieci występują oprócz wad wymowy, opóźniony rozwój wymowy lub niechęć do mówienia, zaburzenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej.
Występowanie tych zaburzeń ma istotny wpływ na przebieg procesu nauczania, za słuszne więc uważam wprowadzenie dodatkowych zabaw, mających na celu rozbudzanie aktywności słownej dzieci, wpływających na rozwój mowy dziecka. Czytanie, jako jeden z podstawowych elementów procesu biblioterapeutycznego, prowadzi do istotnych zmian w procesie rozwoju mowy. Dostarcza bodźców do rozwoju emocjonalnego. Przyczynia się do wzbogacenia wyobraźni i rozszerza zakres spostrzeżeń i pojęć oraz dostarcza doznań zastępczych.
Książka przyczynia się do kształtowania postaw, wzbogacania słownika, przyrostu wiedzy. Ciągłe bombardowanie słowami stanowi stymulację rozwoju mowy i myślenia dziecka. Poznawanie treści książki ma wpływ na rozwój myślenia logicznego – inspirując do wiązania faktów zgodnie z prawem przyczyny i skutku.
Aby umożliwić dziecku jeszcze bliższy kontakt z książką opracowałam program wspierania werbalnego rozwoju mowy dziecka elementami biblioterapii. W programie tym uwzględniłam przede wszystkim treści związane z tematami ukazującymi dzieciom ich miejsce w środowisku szkolnym i rodzinnym, sposobami radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych oraz przyswojenie podstawowych pojęć takich jak pomoc, opieka, współczucie, koleżeństwo, przyjaźń, opieka nad rodzeństwem czy uprzejmość.
Program wspierania werbalnego rozwoju mowy dziecka elementami biblioterapii jest rodzajem terapii dla dzieci. Głównym celem terapii jest kształcenie, rozwijanie i doskonalenie umiejętności komunikowania się oraz stymulacja rozwoju językowego uczniów z uwzględnieniem wszystkich aspektów mowy (wymowa, słownictwo, strona gramatyczna i stylistyczna) za pomocą książek. Jest to propozycja ćwiczeń i metod, których zasadniczym celem jest wspieranie ogólnego rozwoju dziecka poprzez rozwijanie, kształtowanie i doskonalenie umiejętności komunikowania się oraz stymulacja rozwoju językowego uczniów z uwzględnieniem wszystkich aspektów mowy za pomocą książek Program ma charakter edukacyjny, który ma na celu budowę kompetencji komunikacyjnej wykorzystując elementy biblioterapii. Program dostosowałam do potrzeb i możliwości dzieci, ich tempa i rytmu rozwoju oraz stopnia niepełnosprawności. Obejmuje on poznawanie samego siebie i świata, nabywanie umiejętności poprzez działanie, odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej. Opracowany przeze mnie program przeznaczony jest dla dzieci w wieku 7-12 lat. Głównym założeniem programu jest stymulowanie prawidłowego rozwoju mowy.
Program realizowany jest w formie zajęć:
· rozwijających zainteresowania uczniów,
· rozwijających kompetencje kluczowe,
· o charakterze psychologiczno- pedagogicznym wspierających uczniów.
Program nie zastępuje właściwej terapii logopedycznej. Istotnym elementem realizacji programu jest ścisła współpraca z rodzicami (spotkania szkoleniowe dla rodziców z logopedą). Współpraca z rodzicami polega na zapoznaniu rodziców z harmonogramem i tematyką zajęć, zapoznaniu ze sposobem wykonywania ćwiczeń, udziale rodziców w zajęciach otwartych, udziale w spotkaniach z logopedą. Praca z dziećmi w oparciu o program pozwala na ocenę efektywności oddziaływań i dokonanie ewaluacji.
Proponowane formy zajęć stwarzają warunki do polisensorycznego pobudzenia - angażują słuch, wzrok, dotyk, ruch. Dzieci przez cały czas gromadzą doświadczenia. Mają zapewnione poczucie bezpieczeństwa i akceptacji
Prawidłowo pokierowany rozwój mowy, pozwala dziecku w przyszłości odnosić sukcesy nie tylko w szkole, ale również w życiu dorosłym. Umiejętność słuchania, poprawnego wysławiania się, komunikowania w dzisiejszych czasach dla każdego z nas jest bardzo ważne. Dziecko słysząc mowę dorosłych, czerpie z niej wzór, przejmuje cechy fonetyczne otoczenia i staje się bogatsze w słowa. Odpowiednia intonacja, siła głosu, wolne tempo, dokładność wypowiedzi to cechy dobrego wychowawcy językowego. Tylko taki język pozwoli dziecku poprawnie rozwijać swoją mowę, zachęci do uważnego słuchania, jak również rozumienia tego, to chcemy mu powiedzieć. Rozwój mowy dziecka, jak łatwo się domyśleć, zależeć będzie między innymi od czasu, który poświęcimy dziecku. Poświęćmy go jak najwięcej na rozmowy, opowiadania, czytania ciekawych bajek, a na pewno zaowocuje to w przyszłości.