Dyskalkulia rozwojowa, czyli specyficzne trudności w uczeniu się matematyki

Bardzo częstą przyczyną zgłaszania dzieci do poradni psychologiczno – pedagogicznych są specyficzne trudności w uczeniu się matematyki . Część z nich uwarunkowana jest ogólnie niskim poziomem rozwoju funkcji intelektualnych , przejawiającym się w upośledzeniu umysłowym różnego stopnia. Zdarzają się jednak przypadki , że do poradni trafiają uczniowie o prawidłowym poziomie rozwoju intelektualnego , którzy napotykają na trudności w nauce matematyki.
Dyskalkulię rozwojową można zdefiniować jako „ strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych , mające źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu , które są bezpośrednim anatomiczno – fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem . Jest ona zaburzeniem występującym bez jednoczesnego opóźnienia rozwoju ogólnych funkcji umysłowych ”
Dzieci z dyskalkulią rozwojową mają trudności ze zrozumieniem zwykłego pojęcia liczby , przejawiają problemy z uczeniem się faktów liczbowych oraz procedur. Nie można tego wytłumaczyć wyłącznie upośledzeniem umysłowym lub nieadekwatnością procesu nauczania . Ich problemy wynikają z braku opanowania podstaw liczenia , takich jak : dodawanie , odejmowanie , mnożenie , dzielenie .
Aby zdiagnozować dyskalkulię rozwojową trzeba stwierdzić występowanie następujących objawów :
poziom umiejętności dziecka musi być znacząco niższy niż oczekiwany w stosunku do jego wieku , poziomu ogólnej inteligencji oraz stopnia zaawansowania w nauce szkolnej ,
umiejętności czytania i pisania powinny odpowiadać normie rozwojowej dziecka ,
ujawniające się trudności nie mogą być wynikiem zaniedbań pedagogicznych i dydaktycznych ,
trudności w uczeniu się matematyki nie mogą być bezpośrednim następstwem występujących wad wzroku , słuchu lub zaburzeń funkcji neurologicznych ,
występujące trudności z arytmetyką są różne i obejmują swym zakresem: niezdolność do rozumienia podstawowych pojęć , symboli , wzorów i znaków matematycznych , brak umiejętności wykonywania standardowych działań arytmetycznych , trudności w porządkowaniu cyfr , złą organizację przestrzenną rachunków matematycznych oraz niemożność opanowania tabliczki mnożenia .
W rzeczywistości szkolnej , w oparciu o typologię Ladislava Kosca można wyróżnić sześć typów dyskalkulii rozwojowej :
dyskalkulię werbalną , charakteryzującą się występowaniem zaburzeń słownego wyrażania pojęć i zależności matematycznych ,
dyskalkulię wykonawczą ( pragnostyczną ) , przejawiającą się w trudnościach przy manipulowaniu przedmiotami konkretnymi lub narysowanymi obiektami w sytuacjach obliczania liczebności , porównywania ilości , szeregowania przedmiotów według konkretnej cechy np. wielkości ,
dyskalkulię leksykalną ( liczbową ), ujawniającą się w postaci zaburzeń umiejętności czytania symboli matematycznych ( cyfr , znaków działań matematycznych ),
dyskalkulię graficzną , charakteryzującą się trudnościami przy zapisywaniu symboli matematycznych np. cyfr symbolizujących liczby ,
dyskalkulię ideognostyczną , przejawiającą się w rozumieniu pojęć i zależności matematycznych , niezbędnych do dokonywania obliczeń w pamięci ( np. 5 to połowa 10 ) ,
dyskalkulię operacyjną , ujawniającą się w postaci zaburzeń zdolności wykonywania operacji matematycznych np. uczeń zamiast wykonywania dodawania wykonuje odejmowanie , preferowania obliczania sposobem pisemnym operacji , które łatwo można wykonać w pamięci .
Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem MEN uczniów , u których stwierdzono występowanie dyskalkulii rozwojowej przysługuje prawo do wczesnej diagnozy oraz wczesnej interwencji i opieki .
W zakres przewidywanej opieki dydaktyczno – wychowawczej w szkołach wchodzą :
dostosowanie wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia ,
specjalistyczne zajęcia korekcyjno – kompensacyjne oraz zajęcia terapii pedagogicznej ,
zajęcia dydaktyczno – wychowawcze .
W terapii trudności matematycznych bardzo ważne są oddziaływania mające na celu wykształcenie u ucznia wiary we własne możliwości , odporności na sytuacje stresujące oraz ukształtowanie pozytywnej motywacji do pokonywania trudności przy nauce matematyki na miarę indywidualnych możliwości .Ogólnie chodzi o to , aby uczeń uzyskał taki stopień samodzielności i zaradności przy nauce matematyki , który pozwoli mu na możliwie bezstresowe funkcjonowanie na lekcjach.