Kształcenie do mistrzostwa

Przygotowała:
Anetta Michalak
Grupa III, SUM.

„Wzorzec nauczyciela jest nie tylko użyteczną matrycą do oceny konkretnych nauczycieli oraz planowania kształcenia i doskonalenia kandydatów do tego zawodu, lecz jest również użytecznym narzędziem do samopoznania się nauczyciela, rozpoznania swoich nauczycielskich i profesjonalnych zalet i możliwości oraz (...) podejmowania wysiłków autoedukacyjnych (...)”S. Wołoszyn


POJĘCIE NAUCZYCIEL ma długą historię. Na początku termin ten łączono
z osobą, która nauczała, pełniła w wychowaniu dzieci funkcje edukacyjne. Tak było od zarania dziejów, zmieniały się tylko nazwy tych, którzy sprawowali funkcje edukacyjne: od starszyzny rodowej, poprzez kapłanów, magów, guwernerów, po współczesnych nauczycieli różnych instytucji oświatowo – wychowawczych i opiekuńczych.
W „Słowniku pedagogicznym” czytamy, że nauczyciel „(...) oznacza kogoś, kto uczy innych, przekazuje im wiadomości, bądź naucza kogoś, jak ma żyć”
Natomiast w „Leksykonie Pedagogiki” czytamy, że nauczyciel to przede wszystkim specjalista odpowiednio przygotowany do prowadzenia pracy dydaktyczno-wychowawczej w szkołach na różnym szczeblu oświaty i szkolnictwa wyższego. Znaczenie słowa sytuuje ten zawód raczej w szkolnictwie podstawowym lub średnim, rzadziej w wyższym, nauczyciele akademiccy nie muszą mieć bowiem przygotowania pedagogicznego. Nauczyciel w szkole podstawowej lub średniej musi spełniać ostrzejsze wymogi formalne i profesjonalne, począwszy od wykształcenia kierunkowego po przygotowanie pedagogiczne.
Według Z. Żukowskiej „Nauczyciel to zawód i powołanie, to zdolności wrodzone i wyuczone, to odpowiedni zbiór cech osobowości temperamentu, to umiejętność poświęcania się dla dobra innych osób, to miłość do dzieci. Praca w zawodzie powinna przynosić nauczycielowi przyjemność i satysfakcję, bez względu na różne okoliczności i sytuacje
(np. stan materialny)”.

KSZTAŁTOWANIE SIĘ ZAWODU NAUCZYCIELA:
Nauka o nauczycielu sięga starożytności. Według Stefana Wołoszyna do nauczania wystarczała wtedy znajomość treści, które były przedmiotem nauczania, a umiejętność przekazu wiedzy traktowano jako sztukę będącą darem, a nie efektem wyuczenia.
W średniowieczu, wraz z powstaniem uniwersytetów i rozwojem życia intelektualnego, kształcenie nauczycieli uzyskało inną rangę. Nastąpiło zróżnicowanie nauczycieli do szkół elementarnych i średnich. Jezuici doskonalili kształcenie nauczycieli do szkół średnich.
W XVII wieku przełomem w kształceniu nauczycieli jest stworzenie przez Jana Amosa Komeńskiego nowożytnych podstaw dydaktyki. Zaś w Polsce przełomem dla kształcenia nauczycieli jest powstanie Komisji Edukacji Narodowej w 1773 roku, która stworzyła „stan nauczycielski”. Kształcenie do „stanu nauczycielskiego” od tego czasu zaczęto organizować się przy Szkołach Głównych (Akademii Krakowskiej i Wileńskiej).
Na przełomie XVIII i XIX wieku zaczęto też mówić o profesjonalizmie w zawodzie nauczycielskim. Ks. G. Piramowicz w swym dziele „Powinności nauczyciela wymienia cechy dobrego nauczyciela, do których zalicza m.in.: wysoką inteligencję, zdolność empatii i wczucia się w stan psychiczny wychowanka, umiejętność twórczego obcowania z ludźmi, krytycyzm i poczucie humoru.
W XIX wieku Johan Friedrich Herbart stworzył UNIWERSYTECKIE SEMINARIUM PEDAGOGICZNE DLA NAUCZYCIELI SZKÓŁ ŚREDNICH NA UNIWERSYTECIE W KRÓLEWCU. W XIX wieku obok kształcenia rzeczowego nastąpiło wzmocnienie potrzeby kształcenia psychopedagogicznego nauczycieli. Wiek XX Jest odkryciem dziecka i nauczyciela. Akcentuje się ideę wielostronności kształcenia w przygotowaniu zawodowym nauczycieli, uwzględniając wielość i różnorodność czynników decydujących o rezultatach kształcenia, potrzebę różnych rodzajów aktywności i wielość form organizacyjnych, które nauczyciel powinien wykorzystywać w procesie kształcenia. Zwiększa się zatem wymagania wobec nauczyciela. Poszerza zakres empirycznej wiedzy o nauczycielu, o jego osobowości, talencie, zdolnościach wychowawczych.
Kontynuacją naukowej refleksji o nauczycielu jest rozprawa Jana Władysława Dawida
„O duszy nauczycielstwa” wydana w 1912 roku. Zakłada on, że nauczycielstwo jest powołaniem, zaś poświęcenie ze strony nauczyciela jest priorytetem jego misji i z niego wypływają wszystkie inne cechy idealnej sylwetki duchowej nauczyciela.
Instytucjonalne dokumentowanie początku wiedzy o nauczycielu przypada na przełom lat 1931/32. Na posiedzeniu MIĘDZYNARODOWEJ LIGI NOWEGO WYCHOWANIA
W NICEI powołano Komitet, który miał zajmować się opracowaniem „zagadnień kształcenia nauczycieli”. Komitet ten tworzyli profesorowie z Anglii, Japonii, Stanów Zjednoczonych, Chin, Belgii, Bułgarii, Indii, Hiszpanii, Rumunii, Szwecji, Szwajcarii, Danii, Kanady, Kolumbii, Finlandii, Francji oraz Polski.
Na pierwszym jej posiedzeniu debatowano nad zestawem 12 problemów pedeutologii jako nowej subdyscypliny pedagogicznej. W niewielkim skrócie brzmią one tak:
1. Należy opracować metody selekcji kandydatów do zawodu nauczycielskiego w formie udoskonalonych testów, klinicznych obserwacji, skutecznych ankiet, itp. Kandydaci mają odbywać w pierwszym semestrze 5 tygodniową praktykę w instytucjach opieki nad dzieckiem.
2. Kształcenie nauczycieli powinno być łączone ze szkołami, z których wyszli kandydaci, oraz ze szkołami, w których mają w przyszłości pracować.
3. Nauczanie nauczycieli ma być zindywidualizowane, dla poziomu inteligencji, osobowości, pochodzenia, poglądów, przekonań i planów każdego z nich.
4. Metody nauczania powinny być aktywne, umożliwiając kandydatom wyrobienie samodzielności. Służyć temu mają wizyty w szkołach ćwiczeń, opracowywanie projektów, pisanie sprawozdań z prac doświadczalnych, dyskusje i uczestnictwa w seminariach. Podkreśla się, że ważniejszą sprawą jest metoda niż program.
5. W czasie studiów młodzież powinna pozostawać w ciągłym kontakcie z życiem społecznym, uczęszczać do fabryk, szpitali, schronisk, punktów opieki, aby poznać środowiska, z których mogą być rekrutowani przyszli uczniowie.
6. Kształcenie do zawodu powinno się koncentrować na „ośrodkach życia”, a podstawą nauczania jest jednostka życia a nie program. Kształcenie w zakładach powinno zapoznawać z praktycznymi metodami poznawania dzieci w szkole i poza nią.
7. Kandydatom należy umożliwić poznawanie siebie i dzieci. Powinna być swoboda w nauczaniu. Należy unikać przesadnego kontrolowania, kierowania, cenzurowania, poprawiania, gdyż to tworzy sztuczną atmosferę.
8. Praktyka studencka powinna polegać na wykonywaniu, ćwiczeniu, aby wykorzystywać wcześniej zdobytą wiedzę i doświadczenie. Oprócz praktyki metodycznej powinna być praktyka pedagogiczna, zapoznająca z wychowaniem społecznym, moralnym, obywatelskim, kształtująca postawę wychowawczą.
9. Kształcenie nauczycieli powinno być nastawione na samodzielność myślenia kandydatów, dlatego oprócz uczenia ich logiki, filozofii, psychologii powinno się dawać im sposobności do konstruowania samodzielnych myśli, oraz podstawy do porównywania, krytykowania i praktycznego stosowania.
10. Należy zmierzać w kształceniu nauczycieli do rozwijania pełnej osobowości kandydata do zawodu. Przedmiotem działań Akademii pedagogicznej powinna być zatem dbałość o życie intelektualne, ale także społeczne, artystyczne, polityczne.
11. W kształceniu powinniśmy posiadać obraz ideału nauczyciela.
MIĘDZYNARODOWA LIGA NOWEGO WYCHOWANIA zajmowała się sprawą kształcenia nauczycieli a swą rangą naznaczyła ważność nauczyciela w kształtowaniu nowożytnych społeczeństw.
Przełom XX i XXI wieku przyniósł bardzo duże zmiany w życiu społeczeństw, nie tylko w Polsce, ale także w całym świecie. Zmienność świata, konieczność przystosowania się do nowych warunków, poznawanie zjawisk i uczestniczenie w kształtowaniu nowej rzeczywistości stawiają przed nauczycielami i edukacją nowe wymagania. Powstaje konieczność edukacji ustawicznej nauczyciela, który ma przekazywać wiedzę oraz uczyć samodzielnego wytwarzania i stosowania wiedzy.
Obecnie społeczność nauczycielska jest bardzo zróżnicowana. Wynika to z poziomu wykształcenia, sposobu kształcenia oraz miejsca pracy. W polskiej oświacie zatrudnieni są nauczyciele o różnym poziomie wykształcenia. Są to pedagodzy z wykształceniem średnim, pomaturalnym, wyższym zawodowym lub akademickim. Nauczyciele posiadający stopnie specjalizacji, a także tacy, którzy skończyli kursy doskonalenia zawodowego. Różnorodność kadry nauczycielskiej wynika także z jej zatrudnienia w różnych typach i poziomach szkół. Nauczyciele pracują w szkołach podstawowych, gimnazjach, ponadgimnazjalnych ogólnych lub zawodowych, w szkolnictwie publicznym i prywatnym, prowadzą zajęcia pozalekcyjne.
Tak jak zróżnicowany jest stan nauczycielski, tak samo niejednolity jest system kształcenia nauczycieli. Różnice wynikają z tego, że nauczycieli kształcą uczelnie publiczne i niepubliczne, akademickie i nieakademickie o zróżnicowanym programie studiów pedagogicznych. Kształcenie odbywa się w systemie stacjonarnym, wieczorowym i zaocznym. Różnice wynikają także z liczby kierunków, w których kształci się nauczycieli,
a więc czy przygotowują studentów do nauczania jednego czy dwóch przedmiotów. Systemy kształcenia nauczycieli stosują różnoraką praktykę przygotowania kandydatów do tego zawodu. System oświaty i szkolnictwa wyższego obejmuje: uniwersytety, wyższe szkoły pedagogiczne, różne typy uczelni oraz kolegia nauczycielskie. Oprócz konkretnej wiedzy słuchacze zobowiązani są do odbywania praktyk, które stanowią istotny element kształcenia. Opracowaniem systemu edukacji nauczycielskiej, odpowiadającego potrzebom nowego reformującego się społeczeństwa zajęło się Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, jako organ odpowiedzialny za funkcjonowanie systemu oświaty. Dla opracowania tejże reformy Ministerstwo Edukacji Narodowej powołało w 1997 r. Radę od Spraw Kształcenia Nauczycieli, która dla opracowania standardów kształcenia miała stworzyć jednolitą podstawę programową i zapewnić konkurencyjność zawodu nauczycielskiego, aby trafiali doń ludzie najbardziej wartościowi. W 1998 r. opracowano kierunki zmian w systemie kształcenia nauczycieli, zawierające następujące zasadnicze założenia:
- stworzenie jednolitych norm prawnych kształcenia i doskonalenia nauczycieli;
- stworzenie nowych zasad finansowania studiów przygotowujących do zawodu nauczycielskiego;
- sprecyzowanie wymagań dotyczących podstawowych składników wykształcenia nauczycieli oraz określenie odmienności zadań dla obu kolejnych etapów studiów;
- opracowanie dla każdego poziomu kształcenia nauczycieli podstawy programowej, obejmującej główne bloki zagadnieniowe: merytoryczny, psychologiczno-pedagogiczny, metodyczny wraz z praktykami, umożliwiający drożność studiów do stopnia wyższego;
- stworzenie podstaw do zaistnienia systemu szkół ćwiczeń, związanych z uczelniami kształcącymi nauczycieli;
- rozważenie celowości wprowadzenia państwowego egzaminu nauczycielskiego;
- stworzenie warunków do uzyskania stopni naukowych z dydaktyk szczegółowych;
- stworzenie preferencji dla absolwentów przygotowanych do zawodu nauczycielskiego podejmujących pracę w oświacie;
- zmienienie treści nauczania tak, aby materiał programowy w większym stopniu dotyczył aktualnej wiedzy, aby absolwent nie był zaskoczony przez zdobycze współczesnego świata.
W celu stworzenia wartościowego systemu edukacji nauczycielskiej należy zatem przeprowadzić zmiany we wszystkich okresach rozwoju zawodowego nauczycieli, począwszy od orientacji szkolno-zawodowej poprzez dobór do zawodu, okres studiów, początek pracy, adaptację zawodową, aż po osiągnięcie mistrzostwa w wykonywanej pracy i okres emerytury.
Aby proces dydaktyczny przynosił oczekiwane efekty bardzo ważne jest to, kogo się kształci, a więc jak przebiega rekrutacja na studia pedagogiczne. Obecnie o przyjęciu na studia pedagogiczne decydują oceny i umiejętności kandydatów zdobyte w szkole średniej. Uznano to jednak za niewystarczające i stwierdzono, że należy zbadać, czy kandydat posiada odpowiednie predyspozycje, które umożliwiłyby mu bycie nauczycielem, ponieważ nauczyciel to nie zawód, lecz powołanie. W tym celu należałoby poddać kandydata odpowiednim testom psychologicznym, które określiłyby jego osobowość. Jedną z zasad, według których powinno kształcić się nauczycieli jest także zapewnienie wszystkim nauczycielom pełnego wykształcenia wyższego, co jest niewątpliwie czynnikiem podnoszącym prestiż tego zawodu. Kolejny postulat dotyczy wprowadzenia zasady ustawicznego kształcenia, bo tylko nauczyciel pogłębiający swoją wiedzę i aktualizujący ją będzie mógł sprostać wymaganiom. Poza tym, w skład tego systemu powinien wchodzić szeroko rozbudowany system samokształcenia. Nie bez znaczenia jest stosowanie nowoczesnych form kształcenia takich jak warsztaty, zajęcia integrujące, treningi twórczego myślenia, asertywności. Ważne jest także, aby edukacja na studiach nauczycielskich uwzględniała dalsze łączenie aktywności poznawczej z emocjonalną i dążyła do integralnego kształcenia nauczyciela jako pedagoga, wychowawcy, specjalisty, człowieka. Aby temu sprostać należy doprowadzić do korelacji nauczania pedagogiczno-psychologicznego z przedmiotami kierunkowymi i praktyką, co zapewni właściwe kształcenie w sferze metodycznej, poznawczej, emocjonalnej i praktycznej. W sferze metod nauczania zamiast dotychczasowych, opartych na przekazie i egzekwowaniu wiadomości, należałoby oprzeć się na metodach aktywnych, które uczą samodzielnego myślenia i działania, rozwiązywania problemów i poszukiwania nowych rozwiązań.
W kształceniu do zawodu nauczyciela ważne jest przekazanie solidnej wiedzy teoretycznej popartej doświadczeniem zdobytym w praktyce. W celu udoskonalenia kształcenia nauczycieli należy wprowadzić różne formy praktyk pedagogicznych, realizowanych nie tylko w szkołach, ale także w placówkach oświatowo-wychowawczych i opiekuńczych, ponieważ w swojej pracy zawodowej nauczyciel spotka się z różnymi dziećmi - chorymi, upośledzonymi czy sprawiającymi kłopoty wychowawcze i powinien umieć im pomóc. Praktyka nauczycielska w czasie studiów to nie tylko obserwacja wzorów, ale także uczenie się poprzez praktykę w celu rozwijania i pogłębiania własnych kompetencji.
Tworząc nowy system kształcenia nauczycieli powinno się brać pod uwagę cele, zadania i funkcje studiów pedagogicznych, rekrutację na studia, metody kształcenia, praktyki pedagogiczne, treści kształcenia w kontekście funkcji nauczyciela zreformowanej szkoły i jego kompetencji zawodowych oraz warunki kadrowe i infrastrukturę dydaktyczną uczelni wyższych. Współczesnemu systemowi edukacji powinny przyświecać takie hasła jak: „kształcić się wielostronnie, uczyć się bez granic, uczyć się - jak uczyć, uczyć się z przeszłości ku przyszłości, uczyć się dla wolności i odpowiedzialności” .

NAUCZYCIEL – MISTRZ
Temat nauczycieli-mistrzów jest bardzo szeroki i prawdopodobnie zawsze pozostanie otwarty.
Mistrz wg ,,Słownika współczesnego języka polskiego. Tom 1,2”:
1) człowiek zdecydowanie lepszy od innych w jakiejś dziedzinie, przewyższający innych umiejętnościami, np.. mistrz pędzla, mistrz w strzelaniu z pistoletu;
2) człowiek uznany za przewodnika duchowego, nauczyciela z racji swej wyższości w jakiejś dziedzinie życia (,,wzorowanie się na swoim mistrzu”);
3) rzemieślnik posiadający uprawnienie do samodzielnego wykonywania zawodu lub pracownik o określonych kwalifikacjach odpowiadający za produkcję w danym dziale zakładu, np. mistrz kowalski, mistrz zmiany.
Mistrz wg Encyklopedii Popularnej PWN:
1) człowiek przewyższający innych biegłością, umiejętnościami w jakiejś dziedzinie;
1) człowiek, którego obiera się na wzór; nauczyciel;
2) rzemieślnik mający dyplom; majster;
3) stopień naukowy w Polsce średniowiecznej, wyższy od stopnia bakałarza.

Na osiągnięcie mistrzostwa pedagogicznego mają wpływ:
1. Kompetencje czyli zbiór profesjonalnych umiejętności, wiedzy, wartości oraz postaw, którymi musi dysponować każdy nauczyciel, aby mógł efektywnie wykonywać swoją pracę. (wiedza, umiejętności, sprawności, dyspozycje do wykonywania zawodu); Dobry pedagog posiada także odpowiednie predyspozycje, które umożliwiają mu bycie nauczycielem, ponieważ nauczyciel to nie tylko zawód, ale przede wszystkim powołanie.
2. Wartości moralne, autorytet, prestiż, talent pedagogiczny – Ważne jest, aby do zawodu nauczyciela trafili ludzie najbardziej wartościowi, a nie z przypadku lub ci, których gdzie indziej nie chciano. Do zawodu nauczycielskiego powinni trafiać ci, którzy ,,karierę” nauczycielską wybrali dobrowolnie i tu chcieliby się zawodowo i osobiście zrealizować. Zawód nauczycielski ma charakter społeczny, dlatego perfekcyjny nauczyciel potrafi odpowiedzieć, jaki jest sens życia, dostrzega konieczność i sposoby efektywnego uczenia się, rozumie człowieka i problemy, z jakimi boryka się społeczeństwo, rozumie obowiązek dokonywania wyborów.
3. Cechy osobowości charakteryzujące nauczyciela profesjonalistę to między innymi: asertywność, twórcze myślenie, dynamiczność, wszechstronność, otwartość, stanowczość, innowacyjność, elastyczność, indywidualność, zaangażowanie, empatia, takt i kultura pedagogiczna, pewność siebie, prawość, wyrozumiałość, poczucie odpowiedzialności, zdatność, sprawiedliwość wychowawcza, konsekwencja, wytrwałość i opanowanie. Jednak stworzenie uniwersalnego wzoru nauczyciela, a więc sporządzenie listy zawierającej te i tylko te cechy osobowości oraz wiadomości i umiejętności, których posiadanie jest konieczne i wystarczające dla osiągnięcia dobrych wyników w zawodzie nauczycielskim jest niemożliwe.
4. Postawy zawodowe nauczyciela ( dokonywanie analizy zjawisk pedagogicznych i wyciąganie wniosków, analizowanie otaczającej go rzeczywistości oraz dochodzenie do trafnych, rzetelnych i uczciwych konkluzji, planowanie i obserwowanie zmian, ulepszeń, przeciwstawianie się utartym i szablonowym rozwiązaniom tzw. większości.)
5. Poziom wykształcenia; ,,Kwalifikacje pracowników dydaktycznych winny być zdobywane w czasie studiów oraz rozwijane w systemie dokształcania i doskonalenia, aby gruntownie wykształcony nauczyciel sprostał oczekiwaniom społecznym, potrzebom młodzieży i chciał uczestniczyć w tworzeniu szkoły «jutra»”
6. Samokształcenie; warsztat pracy. Brak rozwoju w zawodzie nauczycielskim prowadzi do wyjątkowo destrukcyjnych następstw: stagnacja i belferska rutyna; utrwalanie się lękowych i obronnych zachowań; brak umiejętności ,,posługiwania się” swoją osobowością jako narzędziem, które stanowi podstawę zawodowego funkcjonowania.
7. Stopień awansu zawodowego; Istotną rolę w rozwoju form doskonalenia zawodowego nauczycieli miało wdrożenie awansu zawodowego nauczycieli. Uchwalona w dniu 18 luty 2000 r. przez Sejm RP nowelizacja ustawy – Karta Nauczyciela wprowadziła kolejne stopnie: stażysty, kontraktowego, mianowanego, dyplomowanego, co zobligowało nauczycieli do podejmowania różnorodnych form doskonalenia w trakcie kariery zawodowej. R. Więckowski (2001) pisze: ,,W doskonaleniu nauczycieli można wstępnie wyróżnić kilka następujących etapów: etap inicjacji zawodowej, naśladownictwa, innowacji, mistrzostwa w zawodzie. Doskonalenie było i jest zawsze związane z rozwojem zawodowym nauczyciela”. Obecnie etapom rozwoju zawodowego odpowiadają kolejne stopnie awansu: stażysta, kontraktowy, mianowany, dyplomowany Wg danych Ministerstwa Edukacji Narodowej z 10 lipca 2001 r. już 2241 nauczycieli uzyskało tytuł NAUCZYCIELA DYPLOMOWANEGO, najwyższy jaki można uzyskać w postępowaniu kwalifikacyjnym, potwierdzającym mistrzostwo pedagogiczne. Do 31 grudnia 2010 r. może być także nadawany tytuł honorowy profesora oświaty nauczycielowi, który legitymuję się pięcioletnim okresem pracy jako nauczyciel dyplomowany oraz znaczącym i uznanym dorobkiem zawodowym. Tytuł nadaje minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na wniosek Kapituły do spraw Profesorów Oświaty.
8. Doświadczenie zawodowe. Nawet najlepsze wykształcenie nie czyni nauczyciela doskonałym. Dopiero praca zawodowa, w trakcie której nauczyciel doskonali swoje kwalifikacje, czyni go mistrzem. Doświadczeni nauczyciele mogą być ekspertami zarówno w zakresie oceny wykonywania własnego zawodu, jak i treści profesjonalnego przygotowania. Często w kontaktach z nauczycielami słyszymy, wypowiadane z dumą lub z wymownym znaczeniem, stwierdzenia w rodzaju: ,,Mam za sobą już 30 lat pracy nauczycielskiej” lub ,,Od niemal 28 lat uczę wyłącznie historii” itp. Stwierdzenia te mają być dowodem mistrzostwa pedagogicznego. Doświadczenie zawodowe kształtuje się w wyniku:
- Różnorodnych kontaktów osobowych (uczniowie, rodzice, inni nauczyciele, władze szkolne, nadzór pedagogiczny itp.);
- Różnorodnych kontaktów przedmiotowych (wyposażenie szkoły, programy, podręczniki, możliwość zaspokajania potrzeb bytowych, pozaszkolne materialne usytuowanie placówki itp.).
- Uczestnictwa w różnych przejawach praktyki pedagogicznej (w sposób aktywny, bezpośredni, specyficznie ustrukturalizowany).

NAUCZYCIEL–MISTRZ:
- realizuje najważniejsze idee współczesnej edukacji;
- rozumie świat i zachodzące w nim zmiany;
- kształtuje własną tożsamość;
- przygotowuje wychowanków do zdobywania coraz lepszych kwalifikacji i rozszerzania horyzontów myślowych;
- posiada obszerną wiedzę podmiotową, społeczną, kulturową i pedagogiczną;
- posiada umiejętność przekazywania wiedzy w sposób zrozumiały i przystępny;
- rozwija intelekt uczniów i rozszerza ich zainteresowania;
- kształci umiejętności samodzielnego uczenia się;
- korzysta z postępu technologicznego w pracy dydaktycznej;
- posiada motywację do nowatorstwa i zmian.

Wizja idealnego nauczyciela zawiera więc przymioty, które dobrze służą wykonywanej pracy:
- człowiek o szczególnych dyspozycjach osobowościowych, zorientowany na humanistyczną i społeczną rolę nauczyciela;
- posiada umiejętności wychowawcze, opiekuńcze, diagnostyczne i terapeutyczne;
- zajmuje się trudnymi sprawami z dziedziny wychowania;
- człowiek, który dorasta do zadań: zawsze efektywnie rozwija, umacnia, pobudza, krzewi itd.;
- nauczyciel, który posiada uznanie u uczniów jako ten, na którego można liczyć, powierzyć mu własne problemy i jemu zaufać;
- stanowi wzór osobowy dla uczniów;
- posiada uznanie w oczach innych;
- funkcjonuje jako mechanizm osób znaczących;
- nauczyciel zadowolony z pracy, wykazujący identyfikacje z zawodem;
- rozumie i wciąż poznaje zmienności świata;
- posiada motywacje do nowatorstwa;
- jest autorem i kreatorem zmian;
- myśli kontekstowo i przyszłościowo;
- preferuje twórczość w swojej zawodowej działalności;
- staje się specjalistą, który potrafi oddzielić propagandowe slogany i pobożne życzenia teoretyków od tego, co może osiągnąć w pracy z uczniami i co jest warte osiągnięcia;
- posiada autonomię zawodową – sam wyznacza cele i środki swojej działalności oraz analizuje osiągane wyniki.

Ideałem nauczyciela jest według W. Okonia człowiek:
- wysoko zaawansowany w poznawaniu, rozumieniu i wartościowaniu stosunków panujących w świecie;
- wysoko zaawansowany w twórczym kształtowaniu tych stosunków.

Perfekcyjny nauczyciel potrafi odpowiedzieć, jaki jest sens życia, dostrzega konieczność i sposoby efektywnego uczenia się, rozumie człowieka i problemy, z jakimi boryka się społeczeństwo, rozumie obowiązek dokonywania wyborów.

,,Życie nauczyciela jest pedagogicznym laboratorium. Są to bowiem poszukiwania, próby i doświadczenia, które trwają przez całe życie. Nauczyciel nie jest jedynie wytworem szkoły wyższej, nauczyciela-opiekuna, swego dyrektora,kolegów i tak dalej, ale w znacznej mierze jest kreatorem siebie samego”.
Idealny model nauczyciela to zatem nauczyciel nowej epoki, nauczyciel przyszłości, taki, który sprosta nowym, edukacyjnym wyzwaniom !!!


Bibliografia:
1. ,,Awans zawodowy nauczycieli. Poradnik”, Instytut promocji nauczycieli ,,Solidarność”, Gdańsk 2000.
2. ,,Słownik współczesnego języka polskiego. Tom 1,2”, Przegląd Reader‘s Digest, Warszawa 1998.
3. Banach Cz.: Kierunki i metody modernizacji edukacji nauczycielskiej. „Kultura i Edukacja” 2001, nr 1.
4. Bartkowicz Z. ,Kowaluk M. , Samujło M. (Red. ) , Nauczyciel kompetentny. Teraźniejszość i przyszłość, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej, Lublin 2007.
5. Czabański B. (red.), ,,Elementy dydaktyki ogólnej”, Nauki humanistyczne. Seria B. AWF we Wrocławiu, Wrocław 1994.
6. Dąbrowska-Bąk M., ,,Kara w szkole”, Edukacja Nr 1/1989.
7. Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1994.
8. Konarzewski K. (red.), ,,Sztuka nauczania – Szkoła. Podręcznik akademicki”, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2004.
9. Korcz E., ,,Oczekiwania nauczycieli wobec własnego doskonalenia zawodowego” [w:] Denek K., Koszczyc T., Lewandowski M.. (red. nauk.), ,,Edukacja jutra”, IX Tatrzańskie Seminarium Naukowe, Wrocław 2003.
10. Kucharka Cz. , Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, perspektywy, zagrożenia. ELIPSA, Warszawa 2005.
11. Kupisiewicz Cz.: System kształcenia nauczycieli. Stan obecny i perspektywy przebudowy. „Ruch Pedagogiczny” 2000, nr 3/4.
12. Kwiatkowska H., Pedeutologia, WAiP, Warszawa 2008.
13. Mały słownik języka polskiego, PWN Warszawa 1968.
14. Pawłucki A., ,,Pedagogika wartości ciała”, AWF, Gdańsk 1996.
15. Rusiecki J., ,,Wąski profesjonalizm nauczycieli powodem anomii szkolnej” [w:] Runiński A. (Red.), ,,Etyczny wymiar edukacji nauczycielskiej”, Oficyna wydawnicza ,,Impuls”, Kraków 2004.
16. Śliwerski B. , Współczesne teorie i nurty wychowania, 2003.
17. Śliwerski B., Kwieciński Z. (Red. ), Pedagogika, PWN, Warszawa 2005.
18. Zjaziuna I. A. (Red ), Mistrzostwo pedagogiczne, ITE-PIB, Warszawa Radom 2005.