Program edukacyjny "Przedszkolak ekologiem"

PROGRAM EDUKACYJNY

"PRZEDSZKOLAK EKOLOGIEM"


Program opracowały: Violetta Łukasiewicz
Barbara Madej

Rzeszów, 2010


"Uczmy miłości do przyrody,
uczmy spostrzegać jej piękno,
cieszyć się nim, podziwiać je,
a jednocześnie przestrzegajmy dzieci,
by tego piękna nie niszczyły" .

H. Zdzitowiecka


SPIS TREŚCI

Wstęp........................................4
Charakterystyka programu........................................5
Cele ogólne i szczegółowe programu...................................6
Treści edukacji ekologicznej........................................7
Procedury osiągania celów........................................10
Oczekiwane osiągnięcia dzieci..................................11
Ewaluacja programu........................................11
Proponowane formy współpracy z rodzicami .....................12
Literatura........................................ 13


WSTĘP

Powszechnie wiadomo, że problem ochrony środowiska jest bardzo istotny dla przyszłości naszej planety. Człowiek swoją działalnością związaną z rozwojem przemysłu, motoryzacji i techniki ingeruje w naturalne środowisko zanieczyszczając je, a nawet niszcząc bezpowrotnie. Dlatego właśnie to my dorośli, a w szczególności nauczyciele i rodzice mamy obowiązek edukacji ekologicznej naszych dzieci, aby wykształcić takie postawy wobec przyrody, które w przyszłości pozwolą im świadomie chronić środowisko naturalne.
Wiek przedszkolny to okres wzmożonej aktywności poznawczej i wrażliwości emocjonalnej. Dzieci są niestrudzonymi badaczami przyrody, są ciekawe świata i w związku z tym organizowanie i tworzenie warunków rozwijania zainteresowań przyrodniczych, obserwowania i badania jest podstawą ich rozwoju. Dlatego też w tym wieku należy ukazywać dziecku potęgę i piękno otaczającego nas świata wzbudzając w nim pozytywne uczucia takie jak: życzliwość, tolerancja, miłość, radość, odpowiedzialność wobec siebie i przyrody .Należy uświadomić dziecku, że człowiek, rośliny, zwierzęta, także przyroda nieożywiona stanowią cząstkę tego samego środowiska i mają w równym stopniu prawo do istnienia.
Proekologiczne wychowanie i nauczanie dziecka to celowa, planowa i systematyczna praca nauczyciela przy współpracy rodziców i środowiska współpracującego z przedszkolem.
Otaczająca dziecko przyroda wzbudza w nim zachwyt, zainteresowanie, nasuwa wiele pytań, na które dziecko szuka odpowiedzi. Dlatego każdy kontakt dziecka z przyrodą należy wykorzystać do poznania jej oraz do rozwijania jego świadomości ekologicznej.
Należy uświadomić dzieciom, że kochać przyrodę to brać na siebie odpowiedzialność za jej losy i traktować ją jak przyjaciela.

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program " Przedszkolak ekologiem" jest programem edukacyjnym adresowanym do nauczycieli wychowania przedszkolnego. Może być realizowany we wszystkich grupach wiekowych zgodnie z planem zajęć dydaktycznych, zainteresowaniami dzieci, uwzględniając zasadę stopniowania trudności.
Program ten jest zgodny z "Podstawą programową wychowania przedszkolnego" ( Dz.U. z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17.).
Zawarte w nim treści dają możliwość rozwijania u dzieci zainteresowań środowiskiem przyrodniczym, wpływają na kształtowanie postaw ekologicznych, uczą poszanowania przyrody.
Treści programowe zostały zgrupowane w obrębie trzech działów.
Są to:
I. Wspólnie dbamy o środowisko.
II. Przedszkolak przyjacielem natury.
III. Wisłok- nasza rzeka.
Program "Przedszkolak ekologiem" został stworzony z myślą o dzieciach w wieku przedszkolnym i będzie realizowany w Publicznym Przedszkolu Nr 38 w Rzeszowie w latach 2010 - 2012 w wybranych grupach wiekowych.
Program ma charakter otwarty, może być uzupełniany i modyfikowany według potrzeb i zainteresowań.

CELE OGÓLNE PROGRAMU

- Budzenie wrażliwości ekologicznej poprzez bezpośredni kontakt z przyrodą i literaturą dziecięcą;
- Uświadomienie zagrożeń związanych z nieodpowiednim postępowaniem człowieka wobec przyrody;
- Kształtowanie u dzieci właściwych postaw wobec środowiska naturalnego;
- Oddziaływanie poprzez edukację dzieci na świadomość ekologiczną ich środowiska rodzinnego.

CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU

- Obserwowanie środowiska przyrodniczego, poznawanie ekosystemów, zdobywanie wiedzy na ich temat;
- Kształtowanie świadomości ekologicznej i opiekuńczej postawy wobec przyrody;
- Dostarczanie pozytywnych przykładów zachowań w środowisku przyrodniczym poprzez wykorzystanie naturalnych sytuacji, opowiadań nauczyciela i tekstów literackich;
- Dowiadywanie się o istnieniu parków narodowych, rezerwatów przyrody, poznawanie wybranych zwierząt i roślin chronionych;
- Rozumienie znaczenia wody w przyrodzie, dowiadywanie się o sposobach oszczędnego jej wykorzystania;
- Rozumienie konieczności sortowania odpadów wytwarzanych przez człowieka;
- Poznawanie sposobów ograniczania ilości śmieci np. poprzez opakowania wielokrotnego użytku, rezygnowanie z worków foliowych, używanie kosza lub siatki na zakupy;
- Rozumienie potrzeby opiekowania się zwierzętami, systematyczne dokarmianie ptaków;
- Wdrażanie do oszczędnego gospodarowania materiałami plastycznymi, zbieranie makulatury;
- Przenoszenie do domu rodzinnego nawyków proekologicznych zdobywanych w trakcie edukacji.

TREŚCI EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

I. WSPÓLNIE DBAMY O ŚRODOWISKO.
Dziecko:
- zna niebezpieczeństwa grożące przyrodzie ze strony człowieka
- wie jakiego rodzaju zanieczyszczenia zagrażają środowisku przyrodniczemu
- zna pojęcie " odpady", źródła i rodzaje odpadów w środowisku lokalnym
- segreguje i wyrzuca śmieci do oznaczonych pojemników
- potrafi oszczędnie gospodarować materiałami papierniczymi
- potrafi aktywnie przeciwstawić się przejawom okrucieństwa w stosunku do przyrody
- systematycznie podejmuje działania zapewniające czystość w pomieszczeniach przedszkolnych ( sala, szatnia ) i w ogrodzie przedszkolnym
- bierze udział w akcjach ekologicznych, których celem jest zachowanie czystości środowiska np. " Sprzątanie świata"
- ma podstawowe wiadomości dotyczące słownictwa o treści przyrodniczo - ekologicznej
- propaguje idee ekologiczne w domu

II. PRZEDSZKOLAK PRZYJACIELEM NATURY
Dziecko:
- zna wybrane środowiska przyrodnicze: las, park, rzeka, łąka oraz charakterystyczną dla nich florę i faunę
- dostrzega bogactwo roślin wiosną, latem i jesienią
- zna pospolite gatunki roślin w najbliższym otoczeniu
- wie jakie zmiany zachodzą w przyrodzie w poszczególnych porach roku
- rozumie znaczenie warzyw i owoców w diecie człowieka
- rozumie i przestrzega zakazu niepotrzebnego zrywania roślin oraz ich niszczenia
- wie jak należy zachowywać się w lesie, aby go chronić: nie hałasuje nie zrywa roślin, nie pali ognisk, nie śmieci, nie łamie gałęzi
- rozpoznaje i potrafi nazwać popularne drzewa liściaste i iglaste
- rozumie znaczenie pojęć: " Park Narodowy", " Rezerwat Przyrody", wie w jakim celu tworzy się obszary chronione
- wie, że należy szanować zwierzęta i dbać o nie, gdyż każda żywa istota ma prawo do godnego życia
- pomaga ptakom przetrwać okres zimowy
- wyraża piękno przyrody i własne przeżycia z kontaktów z nią za pomocą ruchu, różnych technik plastycznych
III. WISŁOK - NASZA RZEKA
Dziecko:
- wie jakie znaczenie ma woda dla ludzi, roślin i zwierząt
- potrafi wskazać sposoby oszczędzania wody w gospodarstwie domowym
- kontroluje wykorzystanie wody np. podczas mycia rąk
- zna i potrafi wymienić trzy stany skupienia wody: para, woda, śnieg
( gazowy, ciekły, stały)
- wie jakie znaczenie ma czystość rzeki Wisłok dla mieszkańców naszego regionu
- wspólnie z dorosłymi dba o czystość wybranego odcinka rzeki Wisłok
- świadomie wybiera do picia wodę zamiast innych napojów w przekonaniu o jej znaczeniu dla organizmu

Zgodność treści z podstawą programową w następujących obszarach: 5,1; 5,4; 6,3; 11,1; 12,1; 12,2; 12,3; 14,7.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Przeprowadzenie prawidłowej realizacji przedstawionego programu najbardziej skuteczne będzie poprzez stosowanie aktywizujących metod i form. Realizacja programu nie wymaga nadzwyczajnych środków.
Proponowane metody i formy to propozycje przede wszystkim oparte na praktycznych ćwiczeniach i obserwacji, nastawione na bezpośredni kontakt dziecka z przyrodą, zachęcające do działania na rzecz środowiska naturalnego.
Proponujemy stosowanie następujących metod i form pracy:
- zabawy naśladowcze
- opowieści ruchowe
- spacery i wycieczki
- zajęcia badawcze
- eksperymenty
- obserwacje
- zajęcia terenowe
- spotkania z ciekawymi ludźmi
- inscenizacje
- konkursy
Wierzymy, że będą one dla dzieci atrakcyjne, pozwolą im na praktyczne działanie, w trakcie którego będą mogły zastosować zdobytą wiedzę ekologiczną.

OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI

Podstawowe osiągnięcia dziecka po ukończeniu realizacji programu.
Dziecko:
- propaguje idee ekologiczne w domu
- zna podstawowe zasady ochrony przyrody
- potrafi wskazać sposoby oszczędzania wody i papieru
- umie oszczędnie korzystać z wody
- potrafi segregować odpady i wie dlaczego należy to robić
- przejawia przyjazny stosunek do świata roślin i zwierząt

EWALUACJA PROGRAMU

Ewaluacja programu " Przedszkolak ekologiem" ma na celu pozyskanie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności dzieci w zakresie edukacji ekologicznej. Powinna dać odpowiedź na pytanie " Jak proponowane metody i formy pracy wpłynęły na rozbudzanie świadomości ekologicznej dzieci, na ich postawy wobec środowiska naturalnego?". Ewaluacja końcowa oparta będzie na uzyskaniu informacji zwrotnej od dzieci i rodziców. Pozwoli również uzyskać opinie rodziców na temat postrzegania i akceptacji przez nich działań zawartych w programie.
W uzyskaniu rzetelnych informacji pomocne będą:
- obserwacja zachowań dzieci w kontakcie z przyrodą
- test obrazkowy
- konkurs wiedzy ekologicznej
- ankieta dla rodziców dotycząca ekologicznego trybu życia.

PROPONOWANE FORMY WSPÓŁPRACY Z RODZICAMI

- Konkursy plastyczne zachęcające do wykorzystania surowców wtórnych:
• „Śmieciozabawka”
• „Foliowe straszydło”
- Wiosenny patrol nad rzeką:
• obserwacje przyrodnicze
• zbieranie śmieci
- Eko-piknik w ogrodzie przedszkolnym z zabawami i zawodami sportowymi, w których przybory stanowią:
• butelki plastikowe,
• kubki po jogurtach
• gazety
• pudełka
• zakrętki itp.
 

LITERATURA
Arndt Marga " Przyroda przeżywana i obserwowana z dziećmi przedszkolnymi", WSiP, Warszawa 1988.
Banaszak Magdalena " Przyroda Polski. Pytania i odpowiedzi", Publicat S.A, MMV.
Elbanowska Stefania " Jak zadziwić przedszkolaka. Tym, co świeci, pływa, lata", Wydawnictwo Medium 1993.
Gaff Jackie, Harris Caroline, Charon Andrew " Ciekawe dlaczego. Zwierzęta nas potrzebują i inne pytania na temat współistnienia ludzi i zwierząt", Wydawnictwo Olesiejuk Sp. z o.o .
Hare Tony " Ratujmy naszą planetę" , , Oficyna wydawnicza Alma- Press, Warszawa 1997.
Jaszczyszyn Elżbieta " Ekologiczna edukacja przedszkolna", Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju " Agro- Group", Białystok 2003.
Knaflewska Jadwiga, Siemionowicz Michał " Ilustrowana Księga Przyrody Polskiej", Wydawnictwo Podsiedlik- Raniowski i Spółka.
Knaflewska Joanna " Ekologia i ochrona środowiska", Wyd. Publicat .
Litvinoff Miles " Zaopiekujmy się Ziemią" Wyd. " bis", Warszawa 1998.
Maurer Gertruda " I ty chronisz środowisko", , Polski Klub Ekologiczny , Kraków 1991.
Rowlands David " Zanieczyszczenia środowiska a człowiek", WSiP 1995.