Opracowanie i wdrożenie własnego programu kółka matematycznego - edukacja wczesnoszkolna - kl. III

Inspiracją do wykorzystania godzin tzw.karcianych na dodatkowe zajęcia matematyczne był fakt, iż rozpoczęłam pracę w klasie trzeciej, która to będzie przystępować w tym roku szkolnym do ważnych testów końcoworocznych - Testów Umiejętności Trzecioklasisty.
Ogłoszone wyniki OBUT z poprzedniego roku szkolnego wykazały wiele niepokojących zjawisk - tendencję do schematycznego nauczania matematyki,brak umiejętności czytania ze zrozumieniem, wyraźną różnicę między umiejętnościami dzieci szkół wiejskich i miejskich.
Wyniki te były dla mnie cenną informacją, skłoniły do analizy ubiegłorocznego raportu, wyciągnięcia z niego wniosków dla siebie i opracowania oraz wdrożenia do realizacji własnego programu Kółka Matematycznego celem lepszego przygotowania moich uczniów do czekających ich testów.
Testy miały pokazać, czy dzieci potrafią wykorzystać posiadaną wiedzę w sposób praktyczny oraz wnioskować i łączyć wiadomości. Cele ksztalcenia ogólnego, zapisane w podstawie programowej, to m.in. zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanej wiedzy przy rozwiązywaniu problemów, więc obok czytania i umiejętności komunikowania się, pojawia się zaraz myślenie matematyczne.
Pierwszym zadaniem, jakie sobie postawiłam, było opracowanie programu odpowiedniego dla mojej klasy, opartego na dotychczasowych umiejętnościach moich uczniów oraz znanych mi wymaganiach testów końcoworocznych.
Najistotniejszym jednak celem, było przygotowanie uczniów do podołania obowiązkom w klasie czwartej.
Cele pośrednie, które miały złozyć się na cel główny, to:
1. Korygowanie i wspomaganie procesów, od których zależy uczenie się matematyki.
2.Wyciszanie nastawień lękowych do zadań wymagających wysiłku intelektualnego.
3.Dostarczanie pozytywnych emocji w celu wzmocnienia aktywności i zachowań zmierzających do osiągnięcia sukcesu.
Program pracy kółka matematycznego realizowałam zgodnie z założeniami:
I - Liczby i ich własności:
1. Dziesiątkowy system pozycyjny.
2. Liczby w systemie rzymskim.
3. Działania na liczbach trzycyfrowych.
4. Obliczanie wartości wyrażeń z zastosowaniem kolejności wykonywania działań
5. Mnożenie i własności mnożenia - przemienność, łączność, rozdzielność.
6. Dzielenie liczb - dzielenie z resztą, sprawdzanie za pomocą mnożenia i dodawania.
7. Liczba 0 i 1 w mnożeniu i dzieleniu.
8. Porównywanie ilorazowe i różnicowe liczb.
9. Porządkowanie liczb wg podanego warunku, np. rosnąco lub malejąco.

Umiejętności ucznia :

- potrafi przeczytać i zapisać cyframi i słownie liczby trzycyfrowe, rozumie, na czym polega pozycyjny system liczenia, zna nazwy liczb w działaniach,
- potrafi zapisać i przeczytać liczby rzymskie od I-XX, zna ich praktyczne zastosowanie,
- poprawnie wykonuje działania na liczbach trzycyfrowych,
- stosuje kolejność wykonywania działań w obliczeniach, zna funkcję nawiasu,
- zna tabliczkę mnożenia, stosuje ją w praktyce jako ułatwienie obliczeń, zna i stosuje własności mnożenia,
- sprawnie porównuje liczby ilorazowo i różnicowo,
- porządkuje liczby rosnąco lub malejąco lub wg innego warunku.

II - Zadania tekstowe :
1. Układanie i rozwiązywanie zadań prostych różnymi metodami i sposobami.
2. Układanie i rozwiązywanie zadań złożonych różnymi metodami i sposobami.
3. Przekształcanie zadań prostych w złożone przez dołączenie danych lub połączenie zadań prostych.
4. Rozkładanie zadań złożonych na zadania proste.

Umiejętności ucznia :
- potrafi samodzielnie rozwiązać i ułożyć proste i złozone zadanie tekstowe wybraną metodą i sposobem,
- stosuje umiejętności rachunkowe do rozwiązania zadania, potrafi sprawdzić za pomocą działania odwrotnego.

III - Wiadomości praktyczne :
1. Jednostki miary czasu - sekunda, minuta, kwadrans, godzina, doba, tydzień, rok - związki między nimi.Obliczenia zegarowe z przekroczeniem progu dwunastkowego.
2. Jednostki miary długości - milimetr, centymetr,decymetr, metr, kilometr - związki między nimi.
3. Miary masy - gram, dekagram, kilogram, kwintal, tona - związki między nimi. Brutto - netto - tara.
4. Miary pieniędzy - grosze, złote i związki między nimi.
5. Wyrażenia dwumianowane - 5zł25 gr.

Umiejętności ucznia :
- zna i stosuje w praktyce wiadomości dotyczace jednostek miar, zegara, kalendarza.

IV - Wiadomości geometryczne :
1. Linie proste i krzywe.
2. Odcinki, ich mierzenie i porównywanie.
3. Łamane, długość łamanej, prostopadłość, równoległość.
4. Obwód prostokąta i trójkąta - obliczenia.

Umiejętności ucznia :
- umie wyróżnić odcinki prostopadłe i równoległe w otoczeniu i na rysunku,
- rysuje i mierzy z podaną dokładnością, porównuje.
- potrafi obliczyć obwody figur, rozumiejąc praktyczne odniesienie takiej operacji - ogrodzenie boiska, długość drogi do szkoły, itp.

Powyższy program wykorzystałam na zajęciach kółka matematycznego w roku szkolnym 2011/2012.
Realizując poszczególne zadania starałam się wykorzystać dotychczasowe umiejętności dzieci do poszerzania ich o nowe. Rozwiązywaliśmy bardzo różne zadania, nietypowe, a także celowo źle sformułowane. Zależało mi, aby wykorzystać wszystkie funkcje tych zadań, a więc :
- rozwijanie logicznego i twórczego myślenia,
- wykorzystanie zasobu informacji i środków matematycznych do rozwiązywania zadań życiowych i problemów matematycznych,
- zwiększenie skuteczności myślenia uczniów - dociekliwości, wytrwałości oraz koncentracji uwagi,
- dostarczenie odpowiednich doświadczeń dla rozwijania ogólnych kompetencji,
- wdrażanie do krytycznego myślenia - osądzania, rozpoznawania, rozumienia i analizy,
- rozwijanie zdolności matematycznych,
- motywowanie do nabywania wiedzy matematycznej.

W pracy na zajęciach kólka wspierałam się różnymi pomocami dydaktycznymi, wykorzystywałam propozycje zadań z pozycji Małgorzaty Skury - "Dziecięce strategie rozwiązywania zadań matematycznych". Korzystałam z takich metod rozwiązywania zadań,jak :
- układanie i rozwiązywanie zadań z wykorzystaniem obrazków z akcją,
- układanie i rozwiązywanie zadań z wykorzystaniem "pustych obrazków",
- rozwiązywanie zadań z wykorzystaniem liczmanów,"pieniędzy", gier liczbowych.

Uczniowie uczyli się poprawnie konstruować treść zadań, pytania i odpowiedzi, szukali odniesień do sytuacji życiowych oraz związków pomiędzy danymi a niewiadomymi. Rozwiązywali "zadania ukryte w baśni", np."Trzynastego w piątek", "Maść nagietkowa z Wetliny","Astronom", itp.Rozwiązywaliśmy też atrakcyjne zadania z "Zielonej Matematyki", łącząc treści matematyczne z przyrodniczymi. Inne, trudniejsze zadania czerpałam z "Matematycznego Olimpka" oraz Zestawów Ćwiczeń i"Ekosprintera przyrodniczo - matematycznego".

Sadzę, iż napisanie i wdrożenie programu Kółka Matematycznego pomogło mi w realizacji poszczególnych zadań, w planowaniu, poszukiwaniu i przygotowaniu odpowiednich materiałów do pracy.Uczniowie bardzo chętnie uczestniczyli w zajęciach, poczynili znaczny postęp w umiejętnościach matematycznych.
-
-
2.
-