Spotkanie z rodzicami dzieci oddziałów przedszkolnych nt.: W jaki sposób dzieci uczą się i jak im w tym pomóc?

Wstęp
Kiedy mówimy „nauka”, nasuwa nam się skojarzenie „szkoła”. Czy rzeczywiście to skojarzenie jest słuszne? Jak długo człowiek się uczy? – podobno całe życie. Kiedy zaczyna się uczyć? – wynika z tego, że od urodzenia.

I Sposoby uczenia się.
1. nauka automatyczna
Na początku każde dziecko uczy się spontanicznie, nie jest uczone przez nikogo, bada świat z ciekawością, jest nim zafascynowane. Uczy się ono w ten sposób:
• poruszać się (siadać, raczkować, stawać, chodzić, biegać)
• trzymać przedmioty (chwytać, rzucać, manipulować nimi)
• rozpoznawać otoczenie (osoby, mieszkanie)
• bawić się (stukać, grzechotać)
• swojego języka (wydaje dźwięki)

2. naśladownictwo
Każde zachowanie, które dziecko będzie często obserwować, z czasem spróbuje powtórzyć. Już trzylatek będzie w stanie odtworzyć, co widzi. Wzory chłonie od wszystkich osób, które regularnie spotyka, czyli: rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, sąsiedzi, przyjaciele, nawet postacie z telewizji – może być to niepożądane, a nawet niebezpieczne.
Dygresja – artykuł z „Przyjaciółki” nr 7/2004 „Nasz synek żyje w świecie bajek”:
„Szymonek latem podpalił kanapę, bo chciał zobaczyć, jak Indianie palą ogniska. W pół roku później skoczył z okna. Na szczęście nic mu się nie stało. –Byłem Batmanem- wyznał potem przerażonym rodzicom.”
Naśladowanie możemy zaobserwować u dziecka:
• w gestach (poprawianie włosów, chód)
• w słownictwie ( sposób wysławiania, akcent, gramatyka, gwara)
• w zainteresowaniach, uprawianych sportach
• w zabawach, formach spędzania wolnego czasu

3. przez doświadczenie
Najczęściej przykre, np.: poparzenie się pokrzywą, ukropem, ogniem.

4. nauka szkolna
Nabywanie wiedzy i umiejętności przez dziecko z pomocą nauczyciela, w specjalnie do tego celu stworzonych placówkach.
II Zasady uczenia się i umiejętnego udzielania pomocy dzieciom w nauce.
Jesteśmy na etapie oddziału przedszkolnego. Dzieci sporo nauczyły się przez 6 lat od Państwa: mają pewną wiedzą i prezentują jakiś poziom umiejętności (zwłaszcza cenne są te samoobsługowe i społeczne). Teraz w oddziale przedszkolnym stawiane są przed nimi nowe wymagania, nie zawsze są w stanie im sprostać. Jak możecie Państwo im w tym pomóc? Spróbujmy wspólnie ustalić podstawowe zasady udzielania skutecznej pomocy:
• zadbać o zmotywowanie dziecka, wyzwolić w nim chęć działania
• podać właściwy (dobry) wzór
• zadbać, aby dawany wzór był jednakowy wszystkich osób mających wpływ na dziecko (najważniejszy: rodzic i nauczyciel)
• wykonać odpowiednią ilość ćwiczeń, aby pożądany wzór utrwalić (różną ilość – zależy to od możliwości indywidualnych dziecka). W razie potrzeby rodzice i dziecko korzystają z dodatkowego, specjalistycznego wsparcia ze strony, np.: logopedy, terapeuty, pedagoga, psychologa.

III Jaką wiedzą warto dysponować, aby dziecku na etapie oddziału przedszkolnego i klasy pierwszej, przekazywać wspólnie z nauczycielem jednakowe, właściwe wzory?

1. Różnica między głoską a literą.
Na pewno Państwo pamiętają ze szkoły taki wierszyk:
„Gdy ktoś Cię spyta powiedz tak:
Litera to jest pisma znak.
Literę widzę oraz piszę.
Głoskę wymawiam i słyszę.
czyli innymi słowy: głoski to dźwięki mowy”.
Dla wielu dzieci litera i głoska to pojęcia równoznaczne. Najlepiej różnicę między nimi widać w wyrazach typu:
szczotka –6 głosek (prezentacja wymowy), ale 8 liter (pokaz zapisu)
Litery możemy nazywać, bo mają swe nazwy. Nazwy te odnajdziemy w alfabecie:
a, be, ce, de, e, ef, gie, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, o kreskowane, pe, er, es, te, u, wu, y, zet.
Głoski wymawiamy, a właściwie: wybrzmiewamy. Dla wielu osób prawidłowe wybrzmiewanie jest bardzo trudne, a jest niezmiernie ważne i potrzebne do rozróżniania samogłosek i spółgłosek, potem podczas nauki szkolnej do spostrzegania innych cech (głoski ustne i nosowe, twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne). Prawidłowe wybrzmiewanie głosek jest też bazą do nauki płynnego czytania.
- prezentacja prawidłowego wybrzmiewania głosek:
[g] – g (y), [s] – s(y), [r] – r(y), [j] – j(i)
- nieprawidłowe wybrzmiewanie głosek:
[g] – gy (to sylaba), [s] – sy (to sylaba), [r] – ry (to sylaba), [j] – ji (to sylaba)

2. Metody rozpoznawania głosek (samogłosek i spółgłosek).
Zademonstruję Państwu, być może przypomnę albo nauczę, jakimi sposobami uczymy dzieci rozpoznawać samogłoski i spółgłoski.

a) metoda słuchowa
•Przy prawidłowym wybrzmiewaniu samogłosek:
a, ą, e, ę i, o, u, y
słyszymy jeden, ten sam dźwięk, bez względu na długość wymawiania. Samogłoski można wykrzyczeć, samogłoskami można śpiewać.
[Skojarzmy: „sam (jeden) głos” – stąd nazwa „samogłoska”]
•Przy prawidłowym wybrzmiewaniu spółgłosek:
b(y), c(y), d(y), f(y), g(y), h(y), k(y), l(y), ł(y), m(y), n(y), p(y), r(y), s(y), t(y), w(y), z(y), ż(y), sz(y), cz(y), dz(y), dż(y)
j(i), ć(i), ś(i), ź(i), dź(i)
słyszymy, że dźwięk początkowy nieco ulega zmianie na końcu wybrzmiewania, jakby miał chęć dołączyć „y” lub „i”
[Skojarzmy: głoska „szuka” towarzystwa, chce być jakby w „zespole” – stąd nazwa „spółgłoska”]
KIEDY POPEŁNIAMY BŁĄD W WYMOWIE SPÓŁGŁOSEK?
Gdy staramy się ją dobitnie nie tyle wybrzmieć, ale wymówić i zamieniamy ją wtedy w sylabę. Konsekwencją są błędy w pisowni – pomijanie „y”, np. „rba” zamiast „ryba”, „nazwam się” zamiast „nazywam się”.

b) metoda czuciowo-wzrokowa
W przypadku dzieci, u których rozwój funkcji słuchowych jest wolniejszy, metodę słuchową wzmacniamy bądź zastępujemy, metodą czuciowo-wzrokową (bardzo przydatna w nauce języka polskiego w klasie czwartej). (Pokaz zabawy z dziećmi „winda stoi, winda jedzie” – Rodzice wykonują ćwiczenie z podłożeniem ręki pod brodę):
•przy prawidłowym wybrzmiewaniu samogłosek - broda opada
•przy prawidłowym wybrzmiewaniu spółgłosek - broda nie porusza się
Zaletą tej metody jest bezgłośność, bardzo przydatna w klasie pierwszej, kiedy dzieci samodzielnie budują schematy budowy dźwiękowej wyrazu. Gdyby w tym czasie stosowały metodę słuchową, byłby w klasie szum – dzieciom ze słabą koncentracją uwagi taki szum bardzo przeszkadza.
Do czego jeszcze dzieciom jest potrzebna umiejętność rozpoznawania głosek?
- do zrozumienia pojęcia sylaby ( o tym za chwilę)
- do zrozumienia reguły pisowni zmiękczeń (to temat na inne spotkanie).

3. Pojęcie sylaby.
Państwa dzieci już wiedzą, że wyrazy można podzielić na sylaby. Aby to prawidłowo zrobić, pomagają sobie klaskaniem. W klasie I-ej muszą już pamiętać, że „Każda sylaba ma samogłoskę. Tyle sylab, ile samogłosek w wyrazie”.
Z kolei znajomość pojęcia „sylaba” pomaga dzieciom w nauce czytania oraz podczas przenoszenia wyrazów w trakcie pisania.

4. Jak przygotować dziecko do opanowania umiejętności czytania?
Wstępnym etapem do płynnego, poprawnego, z właściwym akcentem i intonacją czytania jest słuchanie tekstów literatury dziecięcej, czytanej im przez Rodziców, dziadków, nauczycieli. Jest to doskonały wzór do „naśladownictwa”, o którym wcześniej wspominałam. Być może słyszeliście Państwo o akcji „Cała Polska czyta dzieciom 20 minut dziennie – codziennie”. Kto z Państwa jeszcze tej akcji nie rozpoczął we własnym domu – gorąco do tego zachęcam.

5. Stosowane metody nauki czytania z dziećmi 6-letnimi.

a) metoda globalna (według Glenna Domana)
Polega na odczytywaniu wyrazu w całości i rozpoznawania go wśród innych. Są to wyrazy drukowane, początkowo czerwone, potem czarne. Możecie Państwo stosować ją w domu (np. odczytywanie nazw produktów żywnościowych) i na spacerze (czytanie szyldów).

b) metoda ślizgowa
I etap: prawidłowe wybrzmiewanie głosek na bazie widzianych liter
II etap: zsuwanie liter w sylaby, np. l-a, m-a
III etap: odczytywanie wyrazu poprzez zsuwanie jego cząstek (niekoniecznie sylab), np. la-s, ma-ma, mo-st
Metoda stosowana podczas terapii logopedycznej i pedagogicznej. Dzieci, które chodzą na zajęcia do naszej pani logopedy znają tę metodę. Ich Rodzice również.

c) metoda sylabowa
Polega na odczytywaniu wyrazów różnej długości (od najkrótszego) poprzez „ześlizgiwanie” sylab. Sylaby są w różny sposób eksponowane (w zależności od możliwości dziecka). Metoda stosowana w pracy z dziećmi klas I – III, objętych terapią pedagogiczną.

6. Jak przygotować dziecko do opanowania umiejętności pisania?
W oddziale przedszkolnym dzieci wykonują wiele czynności usprawniających je manualnie. Warto natomiast, by Państwo zwrócili uwagę na:
• jakość takich czynności jak: rysowanie, malowanie, lepienie, wycinanie, zapinanie guzików, sznurowanie butów, zbieranie drobnych przedmiotów z podłogi
• odpowiedni sposób trzymania kredki, ołówka (polecam trójkątne ołówki i kredki dla dzieci mających tego typu problem) i od razu skorygować (pokaz)
• postawę dziecka podczas rysowania szlaczków (wyprostowane plecy i głowa;obie ręce na stole: ręka pisząca – przedramię, dłoń i narzędzie pisarskie znajdują się w jednej linii, w miarę rysowania szlaczka łokieć przybliża się w sposób naturalny do tułowia, druga ręka przytrzymuje zeszyt albo na dole, gdy dziecko pisze od góry strony, albo na górze, gdy dziecko pisze w dolnej części zeszytu) i od razu skorygować. (pokaz)
W przypadku dzieci leworęcznych ułożyć zeszyt skośnie (prawy dolny róg do dołu, lewy górny róg do góry). W tej pozycji dziecko ma możliwość kontroli tego, co robi: widzi szlaczek (a potem litery, wyrazy) w całości. (pokaz)
• organizację miejsca pracy dziecka (piórnik nad zeszytem) oraz estetykę (przyjąć taką pozycję podczas pisania, aby nie zaginać w zeszycie rogów).

Zakończenie.
Życzę Państwu powodzenia i wielu sukcesów w pracy ze swoimi dziećmi.



Ankieta anonimowa odnośnie spotkania nt. Jak Rodzice mogą dziecku pomóc w nauce ?, które odbyło się .................

1. Czy jest Pani/Pan zadowolona/y z uczestnictwa w tym spotkaniu ?
a) tak
b) nie
2. Który z tematów szczególnie Panią/Pana zainteresował:
a) różnica między głoską a literą
b) ćwiczenia słuchowe i wzrokowo-czuciowe na rozpoznawanie samogłosek i spółgłosek
c) jak z dzieckiem ćwiczyć płynne czytanie
d) jak z dzieckiem ćwiczyć pisanie liter
3. Proszę ocenić prowadzącą w skali od 0 do 5:
a) za wartość przekazywanych treści ..................
b) za sposób ich przekazywania .........................
c) inne uwagi: ........................................
4. Czy jest Pani/Pan zainteresowany uczestnictwem w następnym spotkaniu z tego cyklu ?
a) tak
b) nie
Jeśli tak, proszę wskazać interesujący Panią/Pana temat:
- jak ćwiczyć z dzieckiem przepisywanie, pisanie z pamięci, pisanie ze słuchu
- problem głosek miękkich w pisowni
- rozwiązywanie zadań tekstowych
- nauka tabliczki mnożenia na palcach
- ........................................


Dziękuję za wypełnienie ankiety.