Notatka jako sposób wspomagania uczenia się

Notatka jako sposób wspomagania uczenia się

Notatka, czyli krótki tekst, uwaga, spostrzeżenie zapisane w celu zapamiętania, a także sposób utrwalenia najważniejszych informacji oraz wyników samodzielnego myślenia.
Tekst notatki powinien być czytelny, jasny i zwięzły. Notując posługujemy się: zdaniami krótkimi, niezbędnymi wyrazami, równoważnikami zdań, symbolami, schematami i skrótami, a nawet rysunkami. Istotne znaczenie ma przejrzysta forma i struktura notatki.
Umiejętność notowania jest szczególnie przydatna w trakcie:
słuchania (wykładu, lekcji, wywiadów, referatu, wypowiedzi),
czytania i studiowania (książek, artykułów, czasopism)
pracy twórczej (pisania prac, referatu, eseju, przygotowania prezentacji)
uczenia się
utrwalania wiedzy i jej powtarzania
prezentowania wiedzy.
W praktyce stosuje się dwa rodzaje notowania – linearne i nielinearne.

1.Notowanie linearne

Notowanie linearne to sporządzanie notatek w formie tekstu – linijka za linijką, są to notatki tradycyjne, najczęściej stosowane przez uczących się. Notatki mogą przyjmować różne formy wypowiedzi pisemnej w zależności od tego, jakiemu celowi uczenia się służą: orientacji, analizie, badaniu czy studiowaniu tekstu.
Formy notowania linearnego:
Adnotacja – krótka charakterystyka artykułu lub książki, przedstawiająca najważniejsze zagadnienia w nich zawarte.
Streszczenie – ujmuje w zwięzłej formie treść książki czy artykułu, powinna oddawać sens myśli autora własnymi słowami.
Konspekt – szkic książki lub artykułu, zawierający główne tezy, ich rozwinięcie, konkretne przykłady i często krytyczne uwagi.
Plan – odzwierciedla zawartość książki, tekstu przez podanie węzłowych, strukturalnych punktów jego treści.
Tezy – wynotowane twierdzenia znajdujące uzasadnienie w treści książki bądź artykułu, rejestruje też wnioski publikacji.
Cytat – dosłowne zanotowanie twierdzeń autora, z zaznaczeniem źródła, z którego jest zaczerpnięty.
Notatka w dwóch kolumnach – na podzielonej na dwie części stronie – po prawej zapisujemy istotne informacje w formie listy, do których następnie formułujemy pytania, zapisując je po lewej stronie.

2.Notowanie nielinearne

Mapa myśli

Mózg nasz działa wielokierunkowo, gromadzi informacje w podobnych do drzewek dendrytach, korzystając z wzorców i skojarzeń. Tę właściwość mózgu wykorzystał Tony Buzan, światowy autorytet w dziedzinie wiedzy o mózgu, tworząc koncepcję notowania nielinearnego, nazywaną mapą myśli (z j. ang. mind mapping).
Tony Buzan swoją koncepcję mapy myśli oparł na założeniu, że jeśli mózg ma przetworzyć napływające do niego informacje z większą skutecznością, muszą być one przedstawione w sposób jak najbardziej zbliżony do jego działania. Skoro wiemy, że mózg pracuje z koncepcjami – kluczami, w sposób integrujący i międzypołączeniowy, to notatki powinniśmy tworzyć w podobnej formie, odwzorowując ten schemat. Tworzenie mapy myśli rozpoczynamy więc od wyszukania w tekście słów – kluczy, które mocno oddziaływają na naszą zdolność tworzenia skojarzeń. Mapy myśli konstruuje się według następującego schematu:
Główny temat należy umieścić na środku kartki, wyróżniając go graficznie.
Od centralnego tematu promieniście powinny odchodzić główne linie – gałęzie, nad którymi dużymi literami wypisywane są pojedyncze słowa – klucze.
Każda linia musi być połączona z następną, nad którą znów umieszczone jest słowo – klucz, co daje możliwość połączenia tego słowa z następnymi asocjacjami – informacjami.
Poprzez dodawanie powiązanych z nimi kolejnych aspektów mapa myśli rozbudowuje się i rozgałęzia, stając się bardziej uszczegółowioną.
Można też łączyć strzałkami obszary mapy, które należałoby ze sobą powiązać w celu ukazania relacji lub zależności między nimi.
Aby ułatwić zrozumienie zalezności między informacjami, każde główne zagadnienie i wiążące się z nim pojęcia powinny mieć inny, wyróżniający je obraz. W tym celu należy zastosować kolory, symbole, figury geometryczne, rysunki, znaki graficzne, obrazki, obwódki. Rysując mapę myśli, można dokonywaćdowolnej kombinacji ikon i symboli, słów i rysunków oraz innych technik. Każdy autor, konstruując mapę mysli, poszczególne zagadnienia i ich aspekty ukazuje w sposób graficzny dla siebie najbardziej charakterystyczny i indywidualny, dzięki czemu są niezwykle skuteczną techniką efektywnego uczenia się. Poza tym ułatwiają koncentrację, rozumienie tekstu, zapamiętywanie, a także usprawniają pamięć, wzmacniają współpracę obu półkul mózgowych, rozwijają wyobraźnię, wyzwalają aktywność, inicjatywę i zaangażowanie, zachęcają do kreatywności.

Technika rozgałęzień

Innym sposobem notowania graficznegojest technika rozgałęzień. Pozwala na zapisanie głównych idei związanych z tematem, umożliwiając dostrzeganie związków pomiędzy tymi ideami. Opiera się na zasadach podobnych do tych, które obowiązują przy konstruowaniu mapy mysli:
Główne zagadnienie zapisujemyw centrum kartki i zakreślamy kółkiem.
Rozmyślając nad określonym tematem, swoje mysli zapisujemy wokół tematu, zakreślając je także kółkiem i łącząc graficznie z głównym tematem.
Kolejne pomysły łączymy nie z tematem wyjściowym, ale z innymi pomysłami i znów zakreślamy kółkiem.
Rozgałęzienie się rozszerza poprzez dodawanie i zakreślanie następnych pomysłów.
Celem techniki rozgałęzień jest zapisanie wszelkich myśli w formie schematu, ukazującego, w jaki sposób idee są ze sobą połączone i wokół jakich zagadnień skoncentrowana jest największa sieć rozgałęzień, które możemy dalej rozwijać, aby pogłębić temat. W technice tej nie stosuje się obrazów i rysunków.


Bibliografia:
1.T. Buzan: Mapy myśli notuj! Myśl! Zapamiętuj!, Wydawnictwo Aha!, Ravi, 2007
2.T. Buzan: Rusz głową, Wydawnictwo Aha!, Ravi, 2007
3.T. Buzan: Mapy twoich myśli, Wydawnictwo Aha!, Ravi, 2007
4.T. Buzan:Głowa przede wszystkim, Wydawnictwo MUZA, 2001
5.I. Svantesson: Mapy pamięci, techniki zapamiętywania, Wydawnictwo One Press,2004