Charakterystyka twórczości dzieci w wieku przedszkolnym

„... Wychowanie plastyczne jest jedną z form wychowania estetycznego. We współczesnym rozumieniu wychowanie plastyczne kształtuje i rozwija wrażliwość na piękno kształtów i barw otaczającej rzeczywistości, poznawalnej zmysłami ( wzrok, dotyk) oraz kształci smak artystyczny przez poznanie dzieł sztuki plastycznej. Równocześnie wychowanie plastyczne pobudza i rozwija umiejętność wypowiadania swojego osobistego ( indywidualnego i emocjonalnego) stosunku do rzeczywistości za pomocą linii i plamy, barwy i kształtu. A tym samym kształci aktywność myślową, pobudza wyobraźnię i wyzwala inicjatywę twórczą, kształtuje osobowość oraz wzbogaca przeżycia Ponadto rozszerza horyzonty myślowe i rozbudza potrzebę obcowania z dziełami sztuki...".
Dla dzieci w przedszkolu wychowanie plastyczne to zespół szeregu zabiegów wychowawczych, które są realizacją wychowania estetycznego związanego z kształtowaniem osobowości dziecka, z jego możliwościami twórczymi, a także z przygotowaniem małego członka społeczeństwa do życia w otaczającym go świecie. Wiek przedszkolny ma podstawowe znaczenie w rozwoju osobowości dziecka, ponieważ w tym okresie dziecko gromadzi doświadczenia, przeżycia emocjonalne, spostrzeżenia. Wówczas kształtuje się również jego estetyczny stosunek do rzeczywistości. Dziecko w przedszkolu rozwija swoje możliwości w za¬ kresie posługiwania się linią, plamą, barwą, kształtem zarówno na płaszczyźnie, jak i w przestrzeni za pomocą najróżnorodniejszych technik plastycznych. Przez twórczość plastyczną dziecko rozwija i kształtuje różnorodne umiejętności, uczy się wiary w swoje siły, możliwości twórcze, usuwa zahamowania, niepewność i nieśmiałość.
Rozwój twórczości plastycznej dzieci pięcioletnich zmierza wyraźnie ku geometryzacji, czyli do poszukiwania schematu. Psychologowie ruchu Nowego Wychowania w latach dwudziestych i trzydziestych naszego wieku określili to stadium nazwą:,, przedschematycznego „ ... Chodziło tu o zaakceptowanie procesu poszukiwania przez dziecko stałych form dla symbolizowania określonych przedmiotów i zjawisk : na przykład prostokąt dla domu, trójkąt dla dachu, spirala dla dymu z komina. Formy te zbiorczo nazwano „ schematami " ze względu na ich uproszczony i powtarzalny charakter, manifestujący zbliżanie się wyobraźni do pierwszego stopnia abstrahowania na poziomie naoczności ..." .
Natomiast S. Szuman twierdzi, że rozwój dziecka jest długotrwały, podczas którego jest ono posłuszne formie, którą stworzyło i do której przywykło. Jednakże forma ta rozwija się z czasem jest to zależne od rozwoju dziecka i od obserwacji świata zewnętrznego. Możemy to zaobserwować na podstawie koła, które jest porównywane ze światem rzeczy. Dziecko dostrzega podobieństwo koła ze słońcem, głową, tułowiem, piłką, koroną drzew, stawem itp. Na ten temat pisał również szwajcarski psycholog J. Piaget. Uważał on, że proces ten jest pewną zasadą między „ ... przystosowaniem się do rzeczywistości, a jej aktywnym przyswajaniem przez dziecko ..."
Pierwsze formy tego początkowego stadium schematycznego są jednak charakteryzowane bardzo niepewnie, ponieważ ciągle powracają elementy bazgroty. Dziecko rysuje to, co jest dla niego najważniejsze w danej chwili, nie rysuje tego, co widzi, lecz to, co wie i zna z otaczającego świata.
Rysunki dziecka ukazują świat jego wyobraźni, pragnień i emocji. Prymitywne prace urzekają bogactwem tematyki, swobodą i śmiałością oraz trafnością kompozycji. Dziecko nie zna żadnych zasad kompozycji, ani reguł sztuki. Kiedy tworzy, jest pochłonięte tą czynnością, zafascynowane grą barw, zestawem form, działa pod wpływem własnych impulsów i bodźców wewnętrznych.
Na rozwój małego człowieka w zakresie sztuki plastycznej wpływa otoczenie, w którym przebywa „... Świat doznań współczesnych dzieci jest bogaty. Dzieci mają możliwość obserwowania wielu rzeczy i zjawisk. Suma wiedzy o życiu wzrasta bardzo szybko...”. Dziecko bardzo żywo reaguje na zjawiska w przyrodzie, na piękno kształtów, drzew i otaczającego świata.
Dla tego wieku charakterystyczne jest również przedstawienie ludzi, sytuacji, zdarzeń. Przedszkolak posługuje się linią ciągłą, płynną, tworząc kontury postaci i przedmiotów. Często w tych właśnie konturach kryje się bogactwo szczegółów zaobserwowanych przez „baczne oko " małego obserwatora. Dziecko rysując np. niebo zaznacza na nim chmury, słońce; rysując człowieka w ubraniu, podkreśla takie szczegóły jak: guziki, buty ze sznurowadłami, kokardki, piórka na kapeluszach itp.
Prace plastyczne wieku przedszkolnego charakteryzują się zwięzłością i prostotą przedstawionych treści, barwy są dobierane według własnych upodobań. To wszystko decyduje o tym, że twórczość plastyczna ma swoisty i niepowtarzalny charakter.
Ta twórczość ma wpływ na: rozwój procesów poznawczych, równowagę nerwową, zdrowie psychiczne, a także na kształcenie osobowości dziecka. Malując czy rysując może usunąć zahamowanie, poczucie niepewności, nauczyć się wiary we własne, siły, możliwości twórcze. Tematy plastyczne i techniki plastyczne należy tak dobierać, aby pobudzały dziecko do wyrażenia formą rysunkową, malarską czy konstrukcyjną swoich koncepcji w sposób twórczy i zgodny z własnymi możliwościami umysłowymi i manualnymi.