Rola czytania w życiu człowieka - referat

,,ROLA CZYTANIA W ŻYCIU CZŁOWIEKA”

Dla pojedynczego człowieka czytanie jest przede wszystkim narzędziem zdobywania wiedzy o otaczającej go rzeczywistości, zarówno przyrodniczej, materialnej jak i społecznej, kulturalnej. Jest to narzędzie doskonałe, górujące nad dwoma innymi zasadniczymi sposobami uzyskiwania wiedzy przez bezpośrednie doświadczenie i przez informację słowną.

Konkretne, bezpośrednie stykanie się z przyrodniczym i społecznym otoczeniem w pracy i przy innych czynnościach dostarcza człowiekowi poważnej ilości obserwacji i doświadczeń, pierwszych wiadomości o świecie. Są to wiadomości proste, mocno zapadające człowiekowi w pamięć, ale jednocześnie i przypadkowe, gdyż zależą od przypadkowego biegu zjawisk w środowisku.

Większego zasobu wiedzy dostarcza człowiekowi słowna informacja innych osób. Człowiek nie styka się już z rzeczywistością, ale uzyskuje o niej wiadomości pośrednio od wielu informatorów. Rozszerza się w ten sposób jego świat, dowiaduje się on o wielu krajach, ludziach, zdarzeniach, zjawiskach, których nie musi oglądać swoimi oczami. Jeszcze doskonalszymi narzędziami informacji są: telewizja, video czy komputer, dzięki łączeniu obrazu z dźwiękiem, szerokiemu rozpowszechnianiu i dostępności.

Najlepszym jednak źródłem informacji jest czytanie. Książka bowiem niesie czytelnikowi informacje o wszystkich dziedzinach życia, o wszystkich rodzajach zjawisk, o różnych krajach, o czasach odległych o miliony lat. Możemy sobie wybrać najlepszych informatorów, najlepszych w świecie specjalistów, autorów najwybitniejszych dzieł i rozpraw. Informacje są tu przesiane przez sito analizy i krytyki, sprawdzone, wyrażone ściśle ustalonymi pojęciami, usystematyzowane, jednym słowem podniesione do rangi wiedzy ścisłej i obiektywnej, czyli nauki.
Czytanie jest dziś ważniejsze nią kiedykolwiek w przeszłości. We współczesnym świecie rośnie popyt na ludzi wykształconych. Coraz mniejsze jest zapotrzebowanie na proste prace, które nie wymagają edukacji i samodzielnego myślenia. Świat jest coraz bardzie skomplikowany, lawinowo przyrasta ilość informacji, rozwój wiedzy i zmiany na rynku pracy następują coraz szybciej. Ludzie, którzy nie czytają, nie nadążą za tymi zmianami i zostaną zepchnięci na margines współczesnego życia.

Żyjemy także w cywilizacji telewizyjnej. Badania naukowe wykazują szkodliwość nadmiernego oglądania telewizji przez dzieci. Telewizja nierozwija u dzieci myślenia i skraca ich przydział uwagi, wiele programów wywołuje lęki i niepokój oraz znieczula na przemoc. Aby dziecko nauczyło się w mądry i umiarkowany sposób korzystać z telewizji, musi już w najmłodszym wieku otrzymać alternatywę w postaci innej, atrakcyjnej formy spędzenia czasu - czytania.

Wielu ludzi choć umie czytać - nie czyta. Dlaczego...? Ponieważ nawyk czytania i miłości do książek musi powstać w dzieciństwie.

Jeśli chcemy, aby sztuka czytania nie zanikła musimy zachęcać dzieci do czytania już od najmłodszych lat, ponieważ jeśli dziecko nie zetknie się z książką, nigdy nie będzie odczuwało jej braku.

Proces stawania się czytelnikiem.
Dziecko w wieku przedszkolnym słucha czytanego tekstu, komentuje, chętnie recytuje fragmenty książek chętnie włącza się w gry językowe.
Wspólne spędzanie czasu przy lekturze umacnia więzi rodziców z dzieckiem.
Należy pamiętać, aby we wstępnej fazie zapoznawania z książką wykształcić u dzieci umiejętność słuchania. Książki powinny być czytane na głos, z odpowiednią intonacją, czasami nie doczytywane do końca.
Wtedy mamy duże szanse ,,zarażenia dzieci czytaniem”.

Dla dzieci kończących przedszkole książka przestaje być atrakcyjnym sposobem spędzania czasu. Dzieci w tym wieku chętniej wybierają zabawę, oglądanie telewizji niż czytanie książek. Tutaj należy podkreślić nieocenioną rolę rodziców
w kształtowaniu nawyków czytelniczych. To rodzic powinien zachęcić dziecko do sięgnięcia po książkę i zainicjować zabawę z książką, powinien pokazać jej atrakcyjność, umacniać w przekonaniu, że książka będzie towarzyszyć mu przez całe życie.

Już w pierwszej klasie jedne dzieci radzą sobie dobrze, a inne nie. Dzieci którym przychodzi to łatwo to te, którym rodzice dużo czytają i z którymi dużo rozmawiają.
W rezultacie one same dużo czytają, zdobywają lepsze wykształcenie, lepszą pracę, radzą sobie z problemami życiowymi przy pomocy wiedzy i rozumu, a nie przemocy. Dzieci, które mają kłopoty w szkole, to najczęściej te, o których rozwój umysłowy i emocjonalny we wczesnym dzieciństwie nikt nie zadbał. Zwykle nie kształcą się długo, żyją biedniej, często popadają w kolizję z prawem.

Czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży.
Na podstawie przeprowadzonych badań (2006) wynika, że uczniowie klas V – VI lubią czytać i większość z nich czyta codziennie. Wypożyczają oni książki najczęściej z biblioteki szkolnej, czytają głownie fantastykę. Ankietowni uczniowie w wieku 11-14 lat określili, że powodem rezygnacji z telewizji i Internetu na rzecz czytania jest możliwość ucieczki w świat wyobraźni, marzeń. Młodzież, która czyta określa w swoich wypowiedziach, że: czytanie rozwija wyobraźnię, uczy rozwiązywać problemy, rozwija słownictwo, kształci wyobraźnię i światopogląd.

O wiele chętniej czytają dziewczęta niż chłopcy
Na podstawie badań przeprowadzonych przez Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej, których wyniki zamieszczone zostały w antologii ,,Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy” pod redakcją Doroty Mroczkowskiej, wynika iż 23% gimnazjalistów oraz 4% gimnazjalistek nie czyta żadnych książek.
Zapytani w ankiecie gimnazjaliści o to, jak najchętniej spędzają czas wolny, czytanie wymienili daleko po innych czynnościach podejmowanych codziennie takich jak słuchanie muzyki, oglądanie telewizji, korzystanie z komputera, hobby, uprawianie sportu czy oglądanie filmów DVD. Czytają oni głównie literaturę podróżniczą, przygodową, fantastyczno – naukową, sensacyjną(chłopcy) lub poruszającą problemy przyjaźni i miłości(dziewczęta).
Jak się okazuje czytanie jest nadal jedną z atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu, choć ma obecnie coraz liczniejszą konkurencję.

Uczymy dzieci czytania, ale nie dbamy o to, by lubiły czytać!
Codzienne głośne czytanie dziecku warto zacząć jak najwcześniej. Utrzymujmy rytuał głośnego czytania nawet wtedy, gdy dziecko samo już dobrze czyta - poziom rozumienia tekstu czytanego na głos przekracza o kilka lat poziom rozumienia przy samodzielnym czytaniu. Nie pozbawiajmy dziecka tej korzyści ani czasu spędzonego razem w serdecznej atmosferze. Pamiętajmy jednak, że dzieci, które bardzo wcześnie same czytają nauczane i ponaglane przez dorosłych niekoniecznie stają się czytelnikami na resztę życia! Na tym etapie rozwoju trud samodzielnego czytania - często bez zrozumienia tekstu -zwykle przewyższa przyjemność z lektury. Może to pozostawić trwałe skojarzenie czytania z przykrością i doprowadzić do niechęci do książek.

Zadbajmy, by czytanie było zawsze dla dziecka radością. Samodzielne czytanie przez dziecko powinno przyjść w sposób naturalny, gdy pragnie ono tego i jest do tego gotowe.

Najskuteczniejszym sposobem wychowania czytelnika jest głośne czytanie dziecku dla przyjemności.

Głośne czytanie dzieciom książek przez dorosłych ma bardzo wiele zalet:
§ buduje i umacnia więź między dorosłym (rodzicem, nauczycielem),a dzieckiem;
§ tworzy skojarzenie czytania z przyjemnością, poczuciem bezpieczeństwa;
§ ułatwia naukę w szkole, przynosi ogromną wiedzę ogólną, rozbudowuje słownictwo;
§ uczy myślenia, pomaga w zrozumieniu ludzi, świata i siebie;
§ daje kontakt z bogactwem doświadczeń niemożliwych do zdobycia samemu;
§ rozbudza zainteresowania i rozwija wyobraźnię; stymuluje rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość i empatię; pomaga w wychowaniu, uczy wartości moralnych;
§ ułatwia samodzielne czytanie, daje podwaliny pod sukces w mówieniu i pisaniu;
§ chroni przed uzależnieniem od telewizji;
§ uczy prawidłowych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów;
§ kształtuje nawyk czytania i zdobywania wiedzy na całe życie;
§ jest najlepszą inwestycją w pomyślną przyszłość dziecka.

Bez względu na sytuację rodzinną, majątkową czy własne wykształcenie, jeśli chcemy, by nasze dziecko było mądre i odnosiło sukcesy w szkole i w życiu, codziennie czytajmy mu głośno przez 20 minut.
Głośne czytanie jest proste, bezpłatne i dzieci je bardzo lubią. Nie potrzeba tytułów naukowych ani drogiego sprzętu, by czytać. Książki można wypożyczać, wymieniać, kupować na przecenach. Nie trzeba dobrej dykcji, by być najlepszym nauczycielem dla swojego dziecka.

Pamiętajmy, aby:
§ czytać codziennie przez co najmniej 20 minut(chodzi tu o codzienny rytuał czytania);
§ czytanie zawsze kojarzyło się dziecku z radością, nigdy z przymusem, karą czy nudą;
§ wybierać wyłącznie książki ciekawe dla dziecka i wartościowe;
§ unikać stereotypowych podziałów na książki dla chłopców i dla dziewcząt;
§ wielokrotnie czytać tę samą książkę lub wiersz, jeśli dziecko ma na to ochotę;
§ pozwalać na pytania, powroty do poprzedniej strony, rozmowy;
§ reklamować czytanie własnym przykładem, lekturą książek i czasopism.

Bibliografia:
1. Papuzińska J. Czytanie domowe, Nasza Księgarnia, Warszawa 1975.
2. Papuzińska J. Dziecięce spotkania z literaturą – Warszawa: Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej
i Dokumentacyjnej, 2007.
3. Dobek E. O stawaniu się czytelnikiem -słów kilka, Meritum 2(9) 2008.
4. Pęczak Mirosław.Czytanie z wysysaniem, Polityka nr 43(2830)19.10 – 25.10.2011.
5. Wojciechowski Jacek.Czytelnictwo –wyd. 6 popr. Kraków, Uniwersytet Jagielloński, 2000.