Wady zgryzu w odniesieniu do płaszczyzny frankfurckiej

WADY ZGRYZU W ODNIESIENIU DO PŁASZCZYZNY FRANKFURCKIEJ

Płaszczyzna frankfurcka (pozioma), została wprowadzona przez Iheringa i przyjęta przez antropologów w 1884r. jako podstawowa płaszczyzna w różnych badaniach czaszkowych. „Odpowiada ona przekrojowi poziomemu czaszki, przeprowadzonemu przez dwa punkty, tzw. oczne (orbitale) i dwa punkty uszne (tragion). Punkt oczny kostny znajduje się na najniższym brzegu dolnym oczodołu jego środkowej części. Punkty oczne leżą symetrycznie po obu stronach twarzy. Punkt uszny, również symetryczny, znajduje się na najwyższym brzegu kostnego zewnętrznego otworu słuchowego.”( A.Orlik-Grzybowska, Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976, s. 29.)
Płaszczyzna ta dzieli głowę i twarz na część górną i dolną. „ Płaszczyzny poziome poprowadzone przez brzegi wyrostków zębodołowych w okresie bezzębia niemowlęcego, a w uzębieniu przez brzegi sieczne, oraz przez żujące powierzchnie zębów bocznych – służą do klinicznej oceny prawidłowego lub zaburzonego rozwoju łuków zębowych i zgryzu na wysokość. Płaszczyzna frankfurcka spełnia rolę płaszczyzny podstawowej, umożliwiającej ocenę stosunków i proporcji pionowych w twarzy i zgryzie, służy więc pośrednio do orientacji w kierunku wzrostu na wysokość.”(A.Orlik-Grzybowska, Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976, s.125)
Nieprawidłowości twarzowo-zgryzowe w płaszczyźnie frankfurckiej to skrócenia i wydłużenia, powstają w wyniku zaburzeń we wzroście na wysokość.
Dotyczy następujących wad (podział wg Orlik-Grzybowskiej):
Zgryz otwarty („Charakteryzuje się niedochodzeniem łuków zębowych do płaszczyzny okluzji, a zatem brakiem kontaktu zębów w płaszczyźnie poziomej.” )(A.Orlik-Grzybowska, Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976, s. 180)
- całkowity („Całkowity brak zwarcia z wyjątkiem ostatnich trzonowych.” )(Z. Gajda, Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984, s. 68.)
* z cofnięciem żuchwy („Żuchwa w całości bywa pochylona ku tyłowi i dołowi, tzn. gałąź żuchwy i trzon są skierowane w tył, a kąt żuchwy nadmiernie rozwarty, bądź trzon żuchwy przegięty w dół przed katem, co powoduje oddalenie trzonu żuchwy od szczęki. Tym się tłumaczy obserwowane w rysach wydłużenie dolnego odcinka twarzy.” )(A .Orlik-Grzybowska, Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976 s. 180.)
* z wysunięciem żuchwy (żuchwa jako całość jest ustawiona ku przodowi.”)(
- częściowy („Brak zwarcia w zakresie zębów bocznych lub przednich.” ) (Z. Gajda, Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984, s. 68.)
*boczny
=obustronny, jednostronny
^lewostronny, prawostronny
*przedni (często występuje z wychyleniem wyrostka i zębów górnych)
Zgryz głęboki („Zbyt głęboki zagryz siekaczy. Powstaje w wyniku niedorozwoju wysokościowego bocznych odcinków żuchwy; stąd skrócenie dolnego odcinka twarzy.” )(Z. Gajda, Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984, s. 68.)
- całkowity
* z wychyleniem zębów górnych
* z przechyleniem zębów górnych
- częściowy (nadzgryz) („Zbyt głęboki zagryz w wyniku nadmiernego rozwoju przedniego odcinka wyrostka zębodołowego szczęki, często połączony z retruzją siekaczy [czasem tylko przyśrodkowych]” )(Z. Gajda, Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984, s. 69).
- rzekomy („[...] w rysach twarzy stwierdza się skrócenie dolnego odcinka twarzy, a śródustnie obniżenie zgryzu w odcinkach bocznych z głębokim zachodzeniem siekaczy.[...]jest on skutkiem utraty zębów w okresie rozwojowym bądź porozwojowym.” )(A.Orlik-Grzybowska, Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976 s. 185.)
„Analizując rysy twarzy w stosunku do płaszczyzny poziomej, patrzy się wprost na twarz i określa się, czy dolny odcinek twarzy jest proporcjonalnie wysoki w stosunku do odcinka nosowego i czołowego twarzy, przyjmując zasadę równości tych trzech odcinków twarzy. Odcinek szczękowy może być krótszy bądź dłuższy od dwóch pozostałych, co wiąże się z odpowiednimi wadami narządu żucia.”(A.Orlik-Grzybowska, Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976 s. 132).
Cele leczenia zgryzu otwartego: „uniknięcie nieprawidłowego obciążenia siekaczy wskutek nawyku; przy utrudnionym zwarciu warg przywrócenie oddychania przez nos; zapobieżenie próchnicy i zapaleniu dziąseł w następstwie braku zamknięcia ust; poprawa czynności odgryzania, lepsza wymowa i wygląd pacjenta.” (Z. Gajda, Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984, s. 58.)
Cele leczenia nadzgryzu: „zapobieżenie narastaniu zgryzu głębokiego wskutek braku wzajemnego podparcia zębów przednich, zapobieżenie urazowemu uszkodzeniu dziąseł szczęki przeciwstawnej w zgryzie głębokim, zapobieżenie powstaniu tyłozgryzu; zapobieżenie schorzeniom stawu skroniowo-żuchwowego w nasilonym zgryzie głębokim; poprawa czynności odgryzania i żucia; ułatwienie późniejszego zaopatrzenia protetycznego.” (Z. Gajda, Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984, s. 57.)

Bibliografia:
1. Gajda Z., Elementy ortodoncji w praktyce lekarza niespecjalisty, PZWL, Warszawa 1984.
2. Orlik-Grzybowska A., Podstawy ortodoncji, PZWL, Warszawa 1976.