"Gry i zabawy dydaktyczne w nauczaniu dzieci w wieku przedszkolnym"

Zabawa obok nauki i pracy jest jedną z głównych form działalności człowieka , typową dla wieku dziecięcego, jest naturalną drogą zaspokajania jego zainteresowań oraz potrzeb ruchowych, emocjonalnych poznawczych i społecznych. W. Okoń określa zabawę jako działanie wykorzystywane dla własnej przyjemności a oparte na udziale wyobraźni tworzące nową rzeczywistość. Choć działaniem tym rządzą reguły, których treść pochodzi głównie z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznania i przekształcania rzeczywistości.
W polskiej współczesnej literaturze pedagogicznej najczęściej spotyka się podział P.A Rudika . Wyróżnia on cztery grupy zabaw:
- zabawy twórcze albo w role
- zabawy konstrukcyjne
-zabawy ruchowe
- zabawy dydaktyczne
Chciałabym przybliżyć rolę zabaw i gier dydaktycznych w pracy dydaktyczno wychowawczej.
Zabawy dydaktyczne według P.A Rudika ,,są sztucznie przygotowywane przez wychowawców .Służą one przede wszystkim uczeniu się dzieci, a głównie rozwojowi ich spostrzegawczości uwagi pamięci, myślenia wzbogacaniu wiedzy i kształceniu mowy Podstawową cechą zabaw dydaktycznych jest to, że nie są one wynikiem swobodnej twórczości dzieci lecz opracowują je wychowawcy do określonych celów kształcących.
W zabawach dydaktycznych działanie jest podporządkowane regułom wyznaczonym przez zadania .Prawidła stawiają przed nimi określone trudności do przezwyciężenia .Dzieci starają się więc skoncentrować uwagę na postawionych przed nimi zadaniach, usiłują poprawnie rozumować, dokonując analizy i syntezy, wyróżniają i porównują cechy różnych przedmiotów .Na tym mobilizowaniu dziecka do dokonywania określonych operacji umysłowych polega zasadnicza wartość zabaw dydaktycznych.
Motywem dla którego dzieci je podejmują jest przede wszystkim przyjemność ,oczekiwanie radości ,jaką daje trud rozwiązywania problemu i zadowolenie z uczestnictwa w zabawie, czy grze zespołowej.
M. Kwiatowska, Z.T. Topińska wyróżniają zabawy dydaktyczne: słowne oraz obrazkowe z ruchem. Natomiast Z. Bogdanowicz przyjęła dwie zasady i stworzyła dwa rodzaje podziałów
W pierwszym podziale zabaw kryterium doboru stanowi materiał, który stosujemy w zabawach dydaktycznych.
Uwzględniamy tu cztery rodzaje zabaw w zależności od materiału, który stosujemy w zabawach dydaktycznych:
-zabawy z pomocami gotowymi, w których konstrukcji zawarte jest zadanie do wykonania, jak na przykład: wieża piko ,baba sześciany różnej wielkości
- zabawy typu czarodziejski worek
- produkowane układanki’, łamigłówki, zagadki obrazkowe , gry stolikowe
- zabawy słowne, jak zagadki niedokończone rymy i inne
W drugim podziale zabaw i gier dydaktycznych kryterium doboru stanowi cel występujący w zabawie a mianowicie:
-określenie cech przedmiotów i ich położenia
-utrwalenie pojęć matematycznych
-utrwalenie wiadomości o otoczeniu społecznym i przyrodniczym
-ćwiczenie poprawności wymowy
Zabawy i gry dydaktyczne spełniają ważne funkcje między innymi:
- Funkcje poznawcze- poprzez zabawy dydaktyczne dziecko zdobywa wiele nowych informacji jak twierdzi W. Hemmerling zabawy i gry dydaktyczne pełnią rolę wspomagającą w zakresie uświadamiania istoty poznawanych rzeczy, zjawisk i prawidłowości oraz sensu dokonujących się przemian.
- Funkcja kształcąca – poprzez zabawę dziecko uczy się bardzo wielu umiejętności, sprawności, zdobywa wiedzę
- Funkcja wychowawcza- Poprzez zabawy dziecko uczy się norm, reguł, wartości, współżycia w grupie, norm społecznych
- Funkcja projekcyjna – poprzez tę funkcję można diagnozować stany emocjonalne dziecka. Dziecko w czasie zabawy stwarza tzw. projekcje. To znaczy, ono projektuje siebie, czyli pokazuje się, otwiera, pokazuje jakie ma potrzeby, a jakie potrzeby ma jeszcze niezaspokojone.
- Funkcja terapeutyczna – pojęcie terapii jest wieloznaczne. Określamy tak sposób pracy z dziećmi mający na celu rozładowania wewnętrznych konfliktów, frustracji, napięć o charakterze emocjonalnym.
W zabawie dziecko wyraża siebie i rozładowuje napięcia emocjonalne. Stąd zabawa ma walory terapeutyczne.
Udane zabawy dydaktyczne dodają dziecku wiary we własne siły, a także nie pozostają one bez wpływu na stopniowe kształtowanie optymalnego stosunku do świata i ludzi.
Dydaktycy przyznają zabawom dydaktycznym istotne miejsce w procesie kształcenia. Podkreślają ich ważne funkcje poznawcze, kształcące i wychowawcze. Funkcje te występują w ścisłym powiązaniu, wzajemnie się przenikają i krzyżują, przyczyniają się do wszechstronnego rozwoju dziecka.


Literatura:
Bogdanowicz Z. Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli
Dudzińska I. Wychowanie i nauczanie w przedszkolu
Kapica G. Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym
Kwiatowska M. Topińska Z. Pedagogika przedszkolna
Okoń W. Zabawa a rzeczywistość