Program adaptacji dziecka 3-4-letniego "Jestem przedszkolakiem"

Miejsce realizacji: Publiczne Przedszkole nr10 im. Kubusia Puchatka
w Skarżysku- Kamiennej.

Motto

„Dzieciństwo to nie tylko najpiękniejszy etap życia człowieka.
Dla dziecka jest to także czas niezwykle trudny, przesycony
lękiem przed nowością i odrzuceniem, niepokojem i tęsknotą
za rodzinną bliskością”.


WPROWADZENIE

Każdego roku we wrześniu nowa grupka dzieci przekracza progi naszego przedszkola po raz pierwszy. Co roku pracownicy przedszkola z niepokojem myślą o tym, czy uda się szybko oswoić dzieci z nową dla nich sytuacją, czy maluchy zaakceptują przedszkole.
Zawsze staramy się wspierać zarówno rodziców jak i dzieci w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu. Te pierwsze trudne dla wszystkich dni są najtrudniejsze dla samych dzieci. Jedne płaczą już przy pożegnaniu z mamą, inne nieco później, kiedy zetkną się z nową trudną do pokonania sytuacją. Początkowo ciężko zorientować się, które dziecko płacze z tęsknoty za mamą, które w ten sposób reaguje na niedogodności nowego miejsca lub, dlatego, że inne dzieci płaczą. Nauczycielki pracujące z młodszymi dziećmi czynią wiele wysiłku wobec rozżalonych wyrywających się do mamy płaczących maluchów. I choć po kilku, czy kilkunastu dniach płaczących dzieci z powodu rozłąki z mamą bywa coraz mniej, należy zastanowić się nad tym, co zrobić, aby ułatwić dzieciom przekroczenie progu przedszkola i szybką adaptację do nowych warunków.

Czym jest adaptacja?
Według Encyklopedii Popularnej PWN – adaptacja to „proces dostosowywania jednostki lub grupy do funkcjonowania w zmienionym środowisku społecznym”. Podobne wyjaśnienie adaptacji podaje W. Okoń. Nazywa je przystosowaniem i określa jako „proces lub wynik procesu uzyskiwania równowagi między potrzebami jednostki a warunkami otoczenia społecznego”.
Trudności w przystosowaniu się dzieci do przedszkola wiążą się z zagrożeniami poczucia bezpieczeństwa, któremu towarzyszy lęk, niepokój przed samotnością, z brakiem oparcia w osobach bliskich, przytłaczającą ilością nowych bodźców, niemożnością sprostania trudnym sytuacjom.

Dziecko wstępujące do przedszkola musi się przystosować do:
warunków nowego otoczenia oraz wymagań związanych ze sposobem korzystania z urządzeń i wyposażenia przedszkola,
nauczycieli i pozostałych pracowników przedszkola,
przebywania w licznej grupie rówieśniczej,
wymagań stawianych w zakresie czynności samoobsługowych,
nowego trybu życia i rozkładu dnia w przedszkolu,
innej niż w rodzinie pozycji społecznej (w przedszkolu dziecko jest jednym z, wielu, którym nauczycielka może poświęcić czas, co ogranicza możliwość kontaktów z nią i prowadzi do poczucia osamotnienia.

Przystosowanie wymaga uwolnienia się od lęków i napięć, które utrudniają percepcję warunków i wymagań oraz często blokują funkcjonowanie wcześniej nabytych umiejętności i nawyków.
Żeby proces adaptacyjny przebiegał sprawnie musi zaistnieć ścisła współpraca między rodzicami a pracownikami przedszkola. Tylko wspólny wysiłek ułatwi dzieciom przystosowanie się do nowego otoczenia, jakim jest przedszkole.

Mając na uwadze dobro dzieci wkraczających po raz pierwszy w progi przedszkola postanowiłam podjąć działania zmierzające do szybkiej, łagodnej ich adaptacji. Treści zawierają: cele potrzebne do realizacji jak również spodziewane efekty, które wystąpią po zakończeniu programu. Znajdą się również propozycje zadań adaptacyjnych, służących realizacji programu oraz przykłady zabaw, które można wykorzystać podczas wspólnych spotkań adaptacyjnych rodziców wraz z dziećmi.

Program skierowany jest do:

nauczycielek i personelu pomocniczego przedszkola, którzy stworzą warunki szybkiego przystosowania się dzieci do nowego środowiska,
dzieci, które rozpoczynają nowy etap w swoim życiu, bycia przedszkolakiem, rodziców, którzy decydując się na edukację przedszkolną własnego dziecka są chętni do współpracy.

Program ten jest zgodny z Rozporządzeniem MEN z 21 maja 2001 r. w sprawie Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego (Dz. U. Nr 61, poz. 62).

Cele główne programu:

1.Stwarzanie dzieciom warunków umożliwiających szybką i łatwą adaptację w nowym środowisku społecznym, jakim jest przedszkole,
2.Nawiązanie współpracy z rodziną dziecka w celu określenia wspólnych działań odnośnie adaptacji i stworzenia atmosfery wzajemnego zaufani i akceptacji.

Cele szczegółowe programu:

1.Zmniejszenie trudnych barier emocjonalnych, związanych z przekroczeniem progu przedszkola,
2.Wspomaganie dziecka w procesie przyzwyczajania się do licznej grupy rówieśniczej,
3.Zapewnienie dzieciom poczucia bezpieczeństwa w nowym środowisku,
4.Wyrabianie w dziecku orientacji czasowej w rozkładzie dnia w przedszkolu,
5.Przyswajanie wiedzy o przeznaczeniu i sposobie korzystania z urządzeń i pomieszczeń przedszkola,
6.Wspomaganie dziecka w opanowaniu czynności samoobsługowych
7.Nawiązanie bliskiego, serdecznego kontaktu w relacjach nauczyciel – dziecko, nauczyciel – rodzic,
8.Stwarzanie rodzicom okazji do obserwacji i zachowań własnego dziecka na tle grupy rówieśniczej (zajęcia otwarte, uroczystości, festyny rodzinne, pikniki).

Efekty działań adaptacyjnych:

Po realizacji programu dziecko:
Czuje się bezpieczne i wie, że zawsze może zwrócić się o pomoc do personelu przedszkola,
Bez problemów rozstaje się z rodzicami,
Zna zasady współżycia w grupie, dzięki czemu ma koleżanki i kolegów, z którymi może się bawić,
Orientuje się w rozkładzie dnia w przedszkolu,
Samodzielnie je i korzysta z toalety,
Podejmuje próby samodzielnego zakładania i zdejmowania odzieży przy niewielkiej pomocy nauczycielki.

Program adaptacyjny pozwoli rodzicom:
Poznać warunki, w jakich będzie przebywało ich dziecko,
Nawiązać bliski, serdeczny kontakt z nauczycielkami i personelem pomocniczym przedszkola,
Zapoznać się z rozkładem dnia w przedszkolu,
Obserwować zachowania swojego dziecka w grupie,
Włączyć się do wspólnych zabaw z dzieckiem,
Zrozumieć, że ich dziecko jest w przedszkolu bezpieczne,
Uzyskać pomoc w przystosowaniu się do nowej sytuacji, jakim jest oddanie dziecka do przedszkola,
Poznać oczekiwania nauczycielki wobec dzieci i rodziców.

Propozycje zadań adaptacyjnych służących realizacji programu:

I. Pierwsze spotkania z przedszkolem ( przedwakacyjne: kwiecień, maj):

1.Wypełnianie kart zgłoszenia dziecka do przedszkola,
2.Zaproszenie rodziców i dzieci do zwiedzania sal poszczególnych grup wiekowych,
3.Poznawanie nauczycielek i personelu pomocniczego przedszkola,
4.Zorganizowanie spotkania nauczycielki z dziećmi, które przyjdą do przedszkola po raz pierwszy,
5.Zapraszanie do wspólnych zabaw dzieci i rodziców, wraz z przedszkolakami i pracownikami przedszkola ( przy okazji zaplanowanej uroczystości np. festyn, majówka, czy zabaw w ogrodzie).

II. Spotkania powakacyjne

1.Zorganizowanie pierwszego w nowym roku szkolnym spotkania z rodzicami. Zapoznanie rodziców z planem adaptacyjnym, wypełnianie ankiet
przez rodziców (spostrzeżenia o dziecku i oczekiwania wobec przedszkola) .
Rozmowy z rodzicami nt. rozwoju ich dzieci, uwzględnianiu próśb, życzeń rodziców. Uzgadnianie jednolitego kierunku pracy z dzieckiem w związku z pobytem w przedszkolu (rozstania, jedzenie, odbiór),
2.Pozwolenie rodzicom na przebywanie z dzieckiem w sali zajęć w celu szybszej i bezstresowej adaptacji. Stopniowe skracanie udziału rodziców w zajęciach,
3.Przeznaczanie więcej czasu na swobodną zabawę oraz proponowanie takich zajęć, które dzieci lubią najbardziej (orientacja na podstawie ankiet),
4.Umożliwienie przynoszenia z domu ulubionych zabawek, książeczek, kaset i płyt z bajkami,
5.Zachęcane rodziców do stopniowego wydłużania czasu pobytu dziecka w przedszkolu,
6.Chwalenie dziecka za każde nowe osiągnięcie,
7. Spotkania adaptacyjne w formie wspólnych zabaw z rodzicami (ilość spotkań zależnie od stopnia adaptacji),
8. Pasowanie na przedszkolaka pod hasłem „Już nie płaczę”,
9. Pedagogizacja rodziców podczas zebrań grupowych. Umieszczanie w kąciku dla rodziców artykułów o tematyce wychowawczej,
10. W ciągu całego roku pomoc i udział rodziców w planowanych uroczystościach.

Ewaluacja:
Ankietowanie rodziców w celu uzyskania informacji nt. adaptacji do nowych warunków. Informacja zwrotna dla rodziców na podstawie Arkusza Obserwacyjnego Dziecka.

Program Adaptacyjny został opracowany z myślą o dzieciach najmłodszych, ale po dokonaniu niewielkich zmian może być wykorzystywany w grupach starszych gdzie jest przewaga dzieci, które po raz pierwszy przyszły do przedszkola
lub oddziałach z jednorocznym oddziaływaniem przedszkolnym tzw. klasach „O”.

Program ten nie gwarantuje dobrej adaptacji dziecka do przedszkola, ale znacznie ją przyśpiesza i ułatwia. Trzeba dużego wysiłku nauczycielek, rodziców i personelu przedszkola, aby proces ten przebiegał pomyślnie.


BIBLIOGRAFIA:

1.A. Rawicka: „Współpraca przedszkola z rodzicami” Warszawa 1992
2.M. Bogdanowicz, B. Kisiel:
3.„Metoda Weroniki Sherbone w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka”, Warszawa 1997
4.„Trudności dziecka w przystosowaniu do przedszkola” – J. Lubowiecka, Wychowanie w przedszkolu 6/2001 r.
5.Pokonać lęki trzylatków –B. Szurowska, Wychowanie w przedszkolu, 7/2004.


Scenariusz zajęć adaptacyjnych w grupie dzieci 3-4-letnich

Scenariusz i prowadzenie: mgr Anna Zaborska, nauczycielka Publicznego nr. 10 w Skarżysku - Kamiennej

Cele:
- Pokonywanie lęku w kontaktach z nieznajomymi,
- Wzmacnianie relacji dziecko – rodzic – nauczyciel,
- Integrowanie dzieci i rodziców,
- Wytworzenie atmosfery zaufania do nauczycielki i przedszkola.

Środki dydaktyczne:
W zajęciach wykorzystane zostały zabawy według metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherbone oraz zabawy muzyczne na podstawie zbioru M. Bogdanowicz pt., „W co się bawić z dziećmi” a także własne pomysły nauczycielki. Przygotowanie chusty animacyjnej, kartonów, mazaków, kaset i płyt z nagraniami.

Przebieg spotkania:

1. Powitanie z piosenką „ Na powitanie wszyscy razem” - rodzice i dzieci tworzą koło, rodzice śpiewają znaną wszystkim piosenkę.

Na powitanie wszyscy razem.
Hip, hip, hura. Hip, hop, hura. Hip, hip, hura
Z całego serca, pełnym gazem.
Witamy was, witamy was, witamy was.

2. Zabawa plastyczna „Moja rączka” – przygotowanie wizytówek z pomocą rodziców i dzieci. Rodzice obrysowują ręce dzieci i swoje, wycinają oraz piszą imiona dzieci i własne. Przypinają wizytówki w widocznych miejscach na ubraniach.

3. Rozmowy w kręgu na temat „Co ta rączka potrafi” – wypowiedzi
rodziców o tym co dzieci umieją robić najlepiej.

4. Ilustrowanie ruchem piosenki: „Gdy dobry humor masz”
Gdy dobry humor masz, to zaklaszcz rękami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, to zatup nogami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, pstrykaj palcami
Gdy dobry humor masz to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, to mrugaj oczami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, to ruszaj uszami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.

5. Zabawa przy muzyce: „Przytulanki, kołysanki” wg metody Weroniki Sherbone
– dziecko siada na kolanach rodziców, jest przez niego przytulane, obejmowane i kołysane.

6. Zabawa integracyjna „Słońce świeci, deszczyk pada” z wykorzystaniem chusty animacyjnej
- nauczycielka gra na tamburynie, na hasło „Słonko świeci” dzieci chodzą, biegają, podskakują, na hasło „Deszczyk pada” – biegną pod parasole (chustę).

7. „Taniec robotów” – dziecko staje na stopach dorosłego i wspólnie
tańczą w rytmie muzyki.

8. Zabawa: „Całusek” – prześlij komuś całuska na pożegnanie.

9. Zabawa w kręgu na pożegnanie przy piosence: „Już zabawa się
skończyła” (wszyscy tańczą się w rytmie piosenki).

Już zabawa się skończyła i do domu wracać czas
Cała wiara rozbawiona ze łzą w oku żegna was.
Do widzenia, do widzenia. Do widzenia czuwaj, cześć!

10. Spacer po sali i podawanie sobie ręki na pożegnanie jak największej liczbie osób
(powtórzenie piosenki w wersji instrumentalnej.