Edukacja medialna jako sposób wychowania mądrego pokolenia

Żyjąc we współczesnym świecie, ludzie nieustannie mają do czynienia z mediami, które tak mocno się zadomowiły w codziennym życiu, iż nie wyobrażamy sobie istnienia bez nich. Nikt już dziś nie kwestionuję, że media i rozwój nowych technologii komunikowania, zmieniają codzienne życie, a szczególnie życie młodzieży, oraz sposób, w jaki postrzegają oni otaczający świat. W rękach młodych nowe technologie stają się narzędziami uczenia, budowania bliskich relacji, tworzenia tożsamości oraz pogłębiania życiowych pasji.
Młodzież jest specyficzną grupą społeczną, ponieważ maksymalnie wykorzystuje mass media i wyławia informacje o różnej treści. Bezcenną cechą młodzieży jest jej otwartość na nowości. Młodzi ludzie są bardzo ciekawi z natury, dlatego też chcą być informowani na bieżąco nie tylko o aktualnych wydarzeniach w swoim mieście, ale i o tym, co się dzieje na świecie.
Wiadomo, iż człowiek rozwija się od najmłodszych lat pod wpływem rodziny, rozmaitych grup społecznych, organizacji, instytucji, ale również pod wpływem środków masowego przekazu. Jaki więc ma wpływ na młodą osobę przekaz medialny?
Otóż środki masowego przekazu mogą mieć wpływ dwojaki, niczym dwie strony medalu. Przy umiejętnym korzystaniu, na pewno będzie to duża korzyść, jednak mogą też przyczynić się do wyrządzenia wielu szkód.
Adam Lepa w swojej książce „Pedagogika mass mediów” pisze: „w swoim rozległym funkcjonowaniu media są albo nośnikiem różnorakiego dobra, kierowanego do jednostki i społeczeństwa, albo też stają się czynnikiem, upowszechniającym zło”.[1]
Młode pokolenie powinno być zatem przygotowane do życia nie tylko realnego, ale również i wirtualnego.
Po raz pierwszy w dziejach ludzkości dzieci uczą swoich rodziców korzystania w codziennym życiu z najnowszych osiągnięć techniki. W sposób szczególny dotyczy to ogólnoświatowej sieci komputerowej, która, jako najnowocześniejsze medium, staje się jednym z najważniejszych źródeł różnorodnych obrazów współczesnej rzeczywistości. Warto przy okazji mieć na uwadze, że chociaż dzieci z większą łatwością posługują się nowymi narzędziami,to w o wiele mniejszym stopniu są świadome potencjalnych zagrożeń, jakie niesie niekontrolowane, przypadkowe i nielimitowane ich wykorzystanie.[2]
Odmienne warunki życia, błyskawiczny rozwój technologii, najnowsze codzienne odkrycia niewątpliwie przyczyniają się do rozwoju nowych zainteresowań, pozwalają pogłębić wiedzę. Ale mogą też spowodować, iż w umysłach młodego odbiorcy powstanie obraz wypaczonego świata. Dlatego też tak ważna jest edukacja medialna już od przedszkola.
Szczególna rola w tworzeniu współczesnego społeczeństwa spoczywa na edukacji, wspomaganej mediami, i edukacji przez media, a także edukacji o mediach i do mediów. Kluczem do dwóch pierwszych rodzajów edukacji, a więc i efektywnego korzystania z mediów w kształceniu i wychowaniu, jest edukacja medialna, czyli przygotowanie do krytycznego odbioru przekazów medialnych oraz sprawnego posługiwania się mediami jako narzędziami działalności intelektualnej.[3]
Mass media towarzyszą dzieciom od najmłodszych lat, a telewizja i Internet stanowi dla nich pierwsze i najważniejsze źródło informacji. Dlatego też najpierw dorośli powinni wiedzieć jak funkcjonują media, w jaki sposób powstają przekazy i jakie techniki perswazyjne lub manipulacyjne są w nich zastosowane.
Media zmieniają się i potężnieją, podczas gdy powołana w celu kształcenie, wychowania i opieki szkoła zdaje się drzemać, nie dostrzegając owych procesów i to pomimo wzrostu społecznych oczekiwań pod tym względem. Oznacza to - po pierwsze, konieczność pogłębionej refleksji pedagogicznej nad językiem i kulturą mediów. Po drugie zaś, żywsze i skuteczniejsze, niż do tej pory, zainteresowanie organizatorów oświaty uzupełnieniem programów nauczania o treści edukacji medialnej i informatycznej.[4]
J. Gajda w swojej pracy pisze:
„Poznanie języka mediów jest podstawowym warunkiem sensownej realizacji zasady wychowania przez media – uczenia się, rozwijania zainteresowań i kształtowania postaw moralnych...łącznie z uświadomieniem sobie znaczenia kontekstu przekazów w zdobywaniu w miarę pełnych umiejętności percepcyjnych i kreatywnych”.[5]
Dalej proponuje on szeroki krąg zagadnień, dotyczących poznania funkcjonowania mediów, które mogą się okazać przydatne w wychowaniu nie tylko medialnym, ale również moralnym i obywatelskim.
1. Umiejętność selektywnego wyboru z niezmiernie bogatej i różnorodnej oferty mediów obydwu generacji.
2. Umiejętność krytycznego i aktywnego odbioru.
3. Znajomość podstawowych teorii oddziaływania mediów i rozumienia kontekstów przekazu .
Kształcenie i wychowanie medialne dzieci i młodzieży może być jednym z rozwiązań, aby uodpornić je przed niepożądanym i szkodliwym wpływem mediów. Jednak rezultaty edukacji przede wszystkim zależą od właściwego funkcjonowania rodziny. Ponadto, współpraca rodziców, wychowawców, pedagogów, dla których dobro dziecka jest najważniejsze, na pewno przyczyni się do tego, iż młode pokolenie będzie wychowywane mądrze.

Przypisy:
[1] U. Płaczek, Media a wychowanie. http://urszulaplaczek.w.interia.pl/media.htm Dostęp 27.05.2012.
[2] B. Kędzierska, Kształtowanie kultury mediów. [W:] M. Tanaś (red.), Kultura i język mediów. Impuls, Kraków 2007. s.183.
[3] W. Strykowski, Media i edukacja medialna w tworzeniu współczesnego społeczeństwa.[W:] W. Strykowski, W. Skrzydlewski (red.), Media a edukacja w dobie integracji.Poznań, 2002. s.12.
[4] M. Tanaś, O potrzebie pedagogicznej refleksji nad kulturą i językiem mediów.[W:] M. Tanaś (red.), Kultura i język mediów. Impuls, Kraków 2007. s.11-12.
[5] J. Gajda, Język mediów jako system komunikacji i jego kulturowe uwarunkowania.[W:] M. Tanaś (red.), Kultura i język mediów. Impuls, Kraków 2007. s.21.

BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA

Gajda J., Język mediów jako system komunikacji i jego kulturowe uwarunkowania.[W:] M. Tanaś (red.), Kultura i język mediów. Impuls, Kraków 2007.
Kędzierska B., Kształtowanie kultury mediów. [W:] M. Tanaś (red.), Kultura i język mediów. Impuls, Kraków 2007.
Płaczek U., Media a wychowanie. http://urszulaplaczek.w.interia.pl/media.htm
Strykowski W., Media i edukacja medialna w tworzeniu współczesnego społeczeństwa.[W:] W. Strykowski, W. Skrzydlewski (red.), Media a edukacja w dobie integracji. Poznań, 2002.
Tanaś M., O potrzebie pedagogicznej refleksji nad kulturą i językiem mediów.[W:] M. Tanaś (red.), Kultura i język mediów. Impuls, Kraków 2007.