Rodzina i jej wpływ na rozwój dziecka

Rodzina i jej wpływ na rozwój dziecka
Rodzina jest najważniejszym środowiskiem życia dziecka, w którym dokonuje się proces wychowawczy. Środowisko rodzinne, w którym dziecko poddawane jest wielu oddziaływaniom, złożone jest z różnorodnych czynników: atmosfery wychowawczej, postaw rodzicielskich, umiejętności wychowawczych. Stymulacja rozwoju dziecka, wiąże się silnie z tymi czynnikami, zależna jest od nasilenia bodźców w środowisku rodzinnym, jak też od umiejętności sterowania nimi w sposób wychowawczo – korzystny.
M. Łobocki uważa, iż w całej dotychczasowej historii cywilizacji i kultury nie zdołano stworzyć lepszych warunków wielostronnego rozwoju dzieci i młodzieży, niż jest to możliwe w normalnej rodzinie. Najbardziej optymalne warunki do wypełniania zadań rodzicielskich ma rodzina pełna. Rodzina jako środowisko wychowawcze posiada walory nie do zastąpienia przez środowisko pozarodzinne. Zaspokaja potrzeby fizyczne i psychiczne w sposób najbardziej pełny. Dziecko poddawane jest w rodzinie wszechstronnemu oddziaływaniu wychowawczemu. Rodzina kieruje procesem poznania przez dziecko świata przyrody i kultury oraz rozwojem pojmowania przez nie przyczyn i skutków zjawisk. Uczy je rozumieć znaczenia norm i wartościować je. To w rodzinie dziecko styka się po raz pierwszy
z odróżnianiem dobra od zła, dowiaduje się , co jest pożyteczne, a co szkodliwe, co godne pochwały, a co ganione.
Ten proces pojmowania wzorów zachowań, opinii i poglądów dokonuje się w okresie dzieciństwa przez naśladowanie rodziców i domowników, które może mieć charakter mniej lub bardziej świadomy.
W korzystnym środowisku wychowawczym dziecko od najwcześniejszych lat życia zdobywa pewien, coraz większy zakres swobody i samodzielności, ucząc się w ten sposób podejmowania decyzji, co jest niezbędnym warunkiem poczucia odpowiedzialności za swoje postępowanie. W prawidłowo funkcjonującej rodzinie ważną rolę spełniają oboje rodzice.
Dziecko, jeżeli ma być szczęśliwe, musi mieć poczucie emocjonalnego ciepła
Zdaniem T. Rostowskiej„dla prawidłowo przebiegającego procesu wychowania ważne jest całe środowisko domu rodzinnego, wzbogacane przede wszystkim
o otwartość, entuzjazm, spontaniczność, radość”. Jak pisze R. Grochocińska chodzi więc „o takie środowisko rodzinne, w którym dzieci powinny czuć się kochane,
a dzięki temu stawać się ufne, samodzielne, by konstruowały świat, który jest ich światem, by wreszcie rozwijały własne myśli, nadzieje, uczucia, działania, by miały możliwość obserwacji autentycznych form zachowań”.
O całokształcie układu między rodzicami a dzieckiem decyduje nie tylko osobowość rodziców i wzorce wychowawcze realizowane przez nich w postępowaniu
z dzieckiem, lecz także sposób, w jaki dziecko odbiera ich postawy i zachowanie, zarówno w sytuacjach wychowawczych, jak też w różnorodnych sytuacjach życia rodzinnego .
To właśnie w rodzinie kształtuje się i rozwija osobowość, formują pewne postawy, normy i zasady moralne, sposób bycia. Jeżeli rodzina funkcjonuje prawidłowo, wówczas tkwią w niej największe możliwości wszechstronnego rozwoju człowieka. Dowiedziono, iż dzieci, które mają zapewnione poczucie bezpieczeństwa i chronione są od lęków, rozwijają się lepiej i szybciej. Są radosne, śmiałe i pewne siebie . Jak pisze Dorota Law Nolte:
Dzieci uczą się tego, czym żyją.
• Jeżeli dziecko żyje w ciągłym krytycyzmie, nauczy się potępiać.
• Jeżeli dziecko żyje otoczone wrogością, nauczy się walczyć.
• Jeżeli dziecko żyje z uszczypliwością, nauczy się wstydu.
• Jeżeli dziecko żyje otoczone poczuciem krzywdy, nauczy się czuć winne.
• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze tolerancji, nauczy się cierpliwości.
• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze podtrzymującej je na duchu, pozna swoją
wartość i będzie silne.
• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze pochwał, nauczy się doceniać innych.
• Jeżeli dziecko żyje w sprawiedliwości, nauczy się sprawiedliwości.
• Jeżeli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa, nauczy się wiary.
• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze akceptacji, nauczy się akceptować siebie.
• Jeżeli dziecko żyje w akceptacji i miłości, odnajdzie i pokocha siebie i cały
świat. Odnajdzie siebie.
Dzieci, które czują się kochane, rozumiane i akceptowane chętnie się uczą, łatwiej się koncentrują, wierzą we własne możliwości i chcą rozwijać swoje zainteresowania. Również łatwiej znoszą niepowodzenia i mają więcej siły do pokonywania trudności w nauce. Dzieci ciągle krytykowane i wyśmiewane zamykają się w sobie i przestają ufać, złoszczą się na innych i na siebie samych, czują się rozżalone, samotne i winne. Dzieci ciągle pouczane i strofowane buntują się i robią na złość, niechętnie się uczą, szukają akceptacji w negatywnych grupach rówieśniczych.