Zdrowy i radosny sześcioletni uczeń

Znakiem szczególnym naszych czasów jest burzliwy rozwój cywilizacji. Szybkość zmian, jakie zachodzą w środowisku za życia jednego pokolenia jest większa niż poprzednio w ciągu całych wieków a nawet epok. Szybkość ta przewyższa biologiczne zdolności człowieka, któremu rozwój kultury zdrowotnej umożliwia dostosowanie do środowiska. Tym samym relacje, jakie zachodzą we współzależności środowiska i człowieka, są dziś odmienne od tych w których człowiek się formował. Ujemne następstwa cywilizacji przemysłowej, szczególnie niekorzystne dla człowieka, wzrastają szybciej, niż zdobywanie umiejętności im zapobiegania. To wszystko sprawia, że obok społecznych działań i wydolności organizmu najważniejszym ogniwem jest sam zainteresowany oraz także jego rodzina. Dlatego tak ważna jest potrzeba upowszechnienia wiedzy biologicznej, będącej podstawą rozwoju cywilizacji. Niestety, nie można liczyć na skuteczność leczenia jeżeli nie ma współpracy pacjenta z lekarzem. Nie można także spodziewać się zachowania i umacniania zdrowia człowieka bez jego skutecznego działania tym kierunku.

W ciągu całego życia istnieje potrzeba kształtowania nawyków prozdrowotnych. Szczególnie ważny jest okres dzieciństwa, gdzie kształtuje się strona somatyczna, psychiczna oraz osobowość dziecka. Dlatego w tym okresie stosunkowo łatwo kształtować pewne nawyki oraz postawy pozostające na całe życie. Umacnianie zdrowia dziecka nie jest wyłącznie sprawą lekarzy, konieczna jest współpraca z domem rodzinnym, szkołą a w szczególności wiedza na ten temat.

Dziecko jest bardzo wrażliwe na bodźce zewnętrzne, stąd ochrona zdrowia zasługuje na szczególną uwagę a jej jakość w znacznym stopniu wpływa na całe społeczeństwo. Opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą obejmuje całokształt działalna rzecz zdrowia: od poczęcia do osiągnięcia dojrzałości biologicznej.

Ze względu na specyfikę i odrębność rozwoju wyróżnia się: opiekę przedporodową, położniczą nad noworodkiem, małym dzieckiem wreszcie nad starszymi dziećmi i młodzieżą. Okres szkolny zamyka się w szerokich granicach wieku od 6 do 12 roku życia, nic więc dziwnego, że różnice rozwojowe u dzieci krańcowych roczników tego samego okresu są bardzo znaczne. Dotyczy to rozwoju somatycznego, psychicznego jak i społecznego. Wiek wczesnoszkolny obejmuje 6 do 9 roku życia.

Rozpoczęcie nauki w szkole niesie za sobą konieczność bardzo głębokiego przestawienia całego organizmu na nowe warunki środowiskowe. Jest to szczególnie istotne dla ośrodkowego układu nerwowego, układu krążenia i aparatu ruchu. U sześciolatka układ krążenia , będący nadal w rozwoju, jest dostosowany najlepiej do średnich obciążeń częstych zmian, do naprzemiennych okresów aktywności i spokoju. Szczególnie niekorzystne jest długotrwałe pozostawanie w pozycji siedzącej, kiedy to nieruchomość kończyn dolnych nie sprzyja dobremu krążeniu krwi. U bardzo wielu uczniów lekarze ortopedzi stwierdzają skrzywienia kręgosłupa, gdzie objawy te nasilają się podczas napięcia mięśni szyi i barków poprzez stateczne a nie dynamiczne obciążanie ich. W wieku szkolnym dziecko odczuwa wielką potrzebę ruch, wyładowania się. Aktywność fizyczna pozwala na osiągnięciu precyzji ruchów, daje okazję do ćwiczenia i sterowania własnym ciałem. U sześciolatka pojawia się tendencja do podejmowania coraz bardziej złożonych i precyzyjnych ruchów w czasie gier, zabaw oraz ćwiczeń. Dla prawidłowego rozwoju mięśni konieczne jest systematyczne trenowanie mięśni i stawów. Należy przy tym zwrócić uwagę na konieczność indywidualizacji ćwiczeń, gdyż to co dla jednego ucznia jest łatwe dla drugiego może być trudne lub wręcz niewykonalne. W okresie wczesnoszkolnym zabawa nie znika, lecz nadal odgrywa decydującą rolę. Miarą dojrzałości psychofizycznej sześciolatka jest osiągniecie tak zwanej „dojrzałości szkolnej”. Dziecko szybko zdobywa wiadomości o otaczającym je świecie, systematyzuje je i wykorzystuje w konkretnych sytuacjach życiowych. Uczeń uzupełnia i wzbogaca dotychczasowy zasób słów, umie się nimi posługiwać, buduje zdania złożone, poprawnie używając czasów. Stopniowo opanowuje umiejętność wyrażania myśli w formie słowa pisanego. Doskonali również sprawność manualną.

W związku z podjęciem nauki zmieniają się pory posiłków oraz pojawiają się nowe nawyki i upodobania żywieniowe. Niekorzystny wpływ na rozwój dziecka jest opuszczanie pierwszego śniadania lub spożywanie go w pośpiech. Zdarza się, że dzieci do szkoły przychodzą głodne i bez drugiego śniadania. Dla tych dzieci często jedynym posiłkiem jest obiad zjedzony w stołówce szkolnej. Duże znaczenie dla kształtowania się nawyków dietetycznych jest wspólny obiad czy kolacja jedzona z członkami rodziny. To wówczas podtrzymywane są więzi rodzinne. Dziecko wtedy upodobania i naśladuje zwyczaje rodzinne, odczuwa, że jest równoprawnym członkiem rodziny.

W pierwszych latach nauki szkolnej następuje intensywny rozwój intelektualny, na który składa się znaczny zasób wiadomości, opanowanie umiejętności czytania i pisania. Wyrabiają się też umiejętności społecznie, przede wszystkim praca w grupie. Niektóre dzieci mają trudności w przystosowaniu się do wymagań szkoły i staja się lękliwe. Odpowiednia postawa nauczycieli w szkole oraz rodziców, którzy nie okazują niepokoju czy gniewu w wypadku niepowodzeń, ale nagradzają nawet najmniejszy sukces w nauce, ułatwiają dziecku przezwyciężać trudności. Zadaniem współczesnej szkoły jako instytucji kształcącej jest nie tylko nauczanie ale przede wszystkim wychowanie. Każda szkoła posiada roczny plan pracy, który powinien zawierać program profilaktyki zdrowotnej. Programy te tworzone są przez zespół wychowawców, pedagoga, psychologa we współpracy z pielęgniarką szkolna, która z racji swojego wykształcenia posiada dostateczną wiedzę na temat zdrowia. Jej zadaniem jest obok badań przesiewowych, szerzenie oświaty zdrowotnej poprzez prelekcje, pogadanki czy konkursy dotyczące problematyki higienicznego i zdrowego trybu życia. To środowisko rodzinne, w którym dziecko przychodzi na świat, ma największy i najistotniejszy wpływ na bodźce uczuciowe. To, czy uczucia takie jak miłość, szczęście, radość pomagają w prawidłowym, normalnym rozwoju dziecka. Natomiast uczucia przykre, takie jak strach, złość, zazdrość wpływają hamująco na rozwój dziecka. Dzieci pozbawione miłości rozwijają się gorzej nie tylko psychicznie, ale i fizycznie. U dzieci tych obserwuje się zwykle opóźnienie rozwoju mowy, płaczliwość, lękliwość, drażliwość oraz obojętność. Dzieci takie zaczynają późno chodzić, mają zaburzenia snu oraz łaknienia. Robią wrażenie smutnych, nieszczęśliwych. Dlatego dobra, uczuciowa atmosfera domu rodzinnego, serdeczność, miłość, zainteresowanie, ciepło, jakie otacza dziecko w domu od urodzenia, ma dla jego prawidłowego rozwoju zasadnicze i decydujące znaczenie. Brak tego ciepła hamuje i wypacza rozwój uczuciowy dziecka, pogłębia egocentryzm, wyzwala i utrwala lękliwość i nieufność, a w konsekwencji prowadzi do zachowań agresywnych. Dobra atmosfera rodzinna stworzona dziecku od samego urodzenia, właściwe stosunki między rodzicami a dziećmi oraz miedzy rodzeństwem, dobry przykład rodziców SA warunkiem prawidłowego rozwoju psychicznego dziecka i właściwego przygotowania go do życia. O tym jak wielki wpływ na zachowanie człowieka ma jego środowisko rodzinne mogą świadczyć następujące powiedzenia: „Mój dom jest moją warownia” tak twierdzą Anglicy zaś Polacy mówią: „ Wszędzie dobrze ale w domu najlepiej”.


Bibliografia:
Frazer A. Biomedyczne podstawy zaburzeń psychicznych. Warszawa 1982 Hurlock E.B Rozwój dziecka. Warszawa 2000
Żebrowska M. Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1986