Przygotowanie dzieci do podjęcia nauki pisania

PRZYGOTOWANIE DZIECI DO PODJĘCIA NAUKI PISANIA

Co i jak robić , aby dobrze przygotować dziecko do pisania?

Profesor A.I. Brzezińska wyróżnia trzy aspekty gotowości do nauki pisania:
• gotowość psychomotoryczna - warunkuje opanowanie techniki pisania, polegająca na kształtowaniu u dzieci umiejętności i sprawności potrzebnych do jej opanowania.
• gotowość emocjonalno - motywacyjna - istotą tego jest zrozumienie przez dziecko znaczenia umiejętności pisania i dla niego samego także rozumienie, które jest elementem pozytywnej motywacji dla uczenia się pisania.
Wszystkie wymienione aspekty są wzajemnie uzależnione i razem warunkują opanowanie nauki pisania.
T. Wróbel mówi, że „ pismo stanowi pełną całość psychomotoryczną na którą składają się takie elementy jak: słuchowe wydzielanie głoski, znaczenie jej odpowiednika literowego, zapamiętanie litery oraz kolejne rozmieszczenie liter w wyrazie, napisanie litery lub wyrazu,
a więc szereg ruchów wykonanych przez różne części aparatu ruchowego ręki pod kierownictwem kory mózgowej”.
Cały okres przygotowywania dziecka 6-letniego do nauki pisania jest procesem wieloetapowym i obejmuje cały okres przedszkolny. Zaczyna się już w grupie dzieci najmłodszych – 3-latków poprzez konstruowanie z różnorodnego materiału, lepienie, rysowanie i układanie, aż do ćwiczeń graficznych u dzieci starszych.
Na pisanie mają wpływ wszystkie zajęcia, zabawy i ćwiczenia w czasie których dziecko doskonali umiejętność analizy i syntezy, te które wyrabiają orientację w przestrzeni, kształtują poczucie kierunku względem własnej osoby, rozwijają pamięć ruchową, sprawność manualną dużych grup mięśni, a w następnej także drobnych ruchów dłoni i palców.
Z badań Stefana Szumana dowiadujemy się, że „spostrzeganie to pewna czynność umysłu
w efekcie której powstaje wyobrażenie danego przedmiotu lub kształtu”. Rysowanie spostrzeganych kształtów jest więc przenoszeniem wyobrażenia graficznego na odpowiednie impulsy motoryczne.
Rozwijanie sprawności dziecka w początkowej fazie przygotowania do nauki pisania dotyczy przede wszystkim rozwoju ruchowego i orientacji w przestrzeni mniejszą rolę pełnią sprawność intelektualna i możliwość graficznego odtwarzania znaków. Proces przygotowujący do nauki pisania przebiega równocześnie z etapami rozwoju psychomotorycznego od poznawania przez ruch, poprzez działanie na konkretach, aż do początków operowania znakiem graficznym.
W procesie przygotowania do nauki pisania M. Dmochowska zwraca uwagę na charakterystyczne cechy rozwoju umysłowego dziecka, bardzo ściśle związane z jego rozwojem ruchowym. Cechy te odgrywają decydującą rolę w procesie przyszłego rozumienia i odtwarzania znaków pisania.
Gotowość dziecka sześcioletniego do nauki pisania ściśle wiąże się z osiągnięciem dojrzałości szkolnej tj. „osiągnięciem przez dziecko takiego rozwoju psychicznego, fizycznego, społecznego, który jest rezultatem długotrwałych procesów zachodzących
w ustroju dziecka i jego świadomości.
Gotowość dziecka do pisania polega na odwzorowywaniu liter lub całych wyrazów.
GOTOWOŚĆ DO NAUKI PISANIA skupia się wokół umysłowych, motorycznych
i emocjonalno - społecznych właściwości dziecka 6-letniego.
Poziom przygotowania dzieci do nauki pisania w szkole jest niejednolity i bardzo złożony.
Pod wpływem rozwoju intelektualno-motorycznego wyróżniamy:
1. spostrzeganie analityczno-reprodukcyjne, które umożliwia dziecku umiejętność odwzorowywania i odtwarzania znaków graficznych;
2. umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu dynamicznego;
3. orientację przestrzenną, która umożliwia dziecku odtwarzanie znaków graficznych
w określonym miejscu na kartce, uwzględniając kierunek od strony lewej do prawej.
Pod względem dojrzałości fizycznej (motorycznej) wyróżniamy:
1. koordynację ruchów ramienia, przedramienia, nadgarstka, dłoni i palców w procesie odtwarzania znaków graficznych;
2. szybkość odtwarzania (tempo pracy).
W przedszkolu dziecko przygotowuje się do nauki pisania. Odwzorowuje kształty, podejmuje działalność plastyczno – konstrukcyjną, kreśli znaki literopodobne, linie i wielkimi krokami zbliża się do pierwszego etapu nauki pisania.
Nauka pisania przebiega przez 2 etapy:
1. klasy 1 – 3, na tym etapie należy nauczyć dzieci pisać czytelnie i estetycznie, swobodnie i płynnie przy zachowaniu odpowiedniej szybkości;
2. obejmuje klasy wyższe od 4 – 6, na tym etapie uczniowie powinni wyrobić własny charakter pisma, pisząc starannie i szybko.
By ułatwić dziecku naukę pisania należy w szczególności:

- Odwzorowywać szlaczki i wzorki,
- Kreślić kształty graficzne w powietrzu,
- Kalkować,
- Pisać po śladzie,
- Malować również palcami,
- Wydzierać palcami i wycinać nożyczkami, naklejać,
- Rysować, kolorować, rysować jednocześnie prawą i lewą ręką,
- Nawlekać koraliki,
- Modelować z plasteliny, gliny, lub pomagać w kuchni przy wyrabianiu ciasta,
- Budować z klocków również drobnych,
- Samodzielnie zapinać guziki, suwaki, zawiązywać sznurówki.
Rola nauczyciela sprowadza się do tego, aby tak kierować rozwojem dziecka- ucznia by przestrzegało elementarnych zasad pisma.

Literatura:
1.Adamek I., Kulczycki J., Kształtowanie umiejętności kształtnego pisania w klasach
I-III, 1989,
2.Dmochowska M., Zanim dziecko zacznie pisać, Warszawa 1976,
3.Dutkiewicz W., Rozwój fizyczny i umysłowy dzieci w wieku 7 – 10 lat, „Życie szkoły” nr 11, 1985,
4.Program wychowania w przedszkolu, MEN, Warszawa 1992,
5.Wróbel T., Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym, Warszawa 1979,
6.Zakrzewska B., Każdy przedszkolak dobrym uczniem w szkole, Wyd. WSiP 2003.
Opracowała
Danuta Witczak