Z gitarą przez świat - program nauki gry na gitarze klasycznej

„Z gitarą przez świat”

Program nauki gry na gitarze klasycznej
dla uczniów klas 3-6.

Autor: Małgorzata Błaszkiewicz
Poznań 2012r.


SPIS TREŚCI:

1. Wstęp
2. Opis instrumentu
3. Słownictwo muzyczne używane w czasie gry na gitarze
4. Ogólne zasady wprowadzania nauki gry na instrumencie
5. Treści nauczania
6. Cele edukacyjne, metody i formy zajęć
7. Ewaluacja osiągnięć ucznia
8. Przykładowe scenariusze zajęć
9. Teksty piosenek z akordami
10. Zakończenie

Ad.1 Wstęp

Program mój kieruję do nauczycieli dowolnego przedmiotu, którzy posiadając umiejętności gry na gitarze, chcieli by tę umiejętność przekazać dzieciom. Nauczając podstaw gry na gitarze nie jest wymagane gruntowne przygotowanie muzyczne. Grając na gitarze na podstawie akordów, można tę umiejętność bardzo łatwo i dość szybko przekazać dzieciom lub dorosłym.
Program gry na gitarze klasycznej, obejmuje naukę gry na akordach potocznie zwanych „chwytami”.

Gitara to instrument muzyczny z grupy strunowych szarpanych z pudłem rezonansowym, gryfem i progami na podstrunnicy. Na gitarze gra się palcami, a pomagać sobie można kostką.
Gitary są wykonywane i naprawiane przez lutników. W zależności od „siły” dźwięku jaki możemy uzyskać , gitary dzielimy na akustyczne i elektryczne. Gitara klasyczna należy do grupy gitar akustycznych.

Gitara to wspaniały instrument dla każdego. Można grać indywidualnie lub z grupą przyjaciół. Można wystąpić na szkolnej imprezie okolicznościowej bądź uprzyjemnić występy klasowe z okazji Wigilii „Dnia Rodziny”, „Dnia wiosny” itp. Gitarę można zabrać ze sobą na wycieczkę klasową.
Naukę gry na tym instrumencie mogą rozpocząć dzieci 7,8 letnie. Prowadząc kółka gitarowe wiem, jak łatwo uczą się gry dzieci tak małe. Do możliwości dziecka trzeba dostosować tylko wielkość instrumentu i repertuar.
Szkoła najczęściej dysponuje gitarą, która jest wykorzystywana przez nauczyciela na lekcjach lub imprezach szkolnych. Jest to gitara dla osób dorosłych. W dobrych sklepach muzycznych można kupić gitary krótsze o węższym gryfie i mniejszym pudle rezonansowym. Takie gitary będą dobre dla dzieci w wieku 7-11 lat. Dzieci chcące rozpocząć naukę gry na gitarze w szkole muszą posiadać własny instrument. Warto przed pierwszymi zajęciami rodzicom , którzy nie kupili jeszcze gitary, przekazać sugestie, jaki instrument i akcesoria najlepiej zakupić.

Oto kilka wskazówek:
• Gitarę powinno kupować się w dobrym sklepie muzycznym.
• Najlepiej udać się na zakupy z osobą, która potrafi grać i stroić gitarę. Trzeba sprawdzić, czy stroi ona na całej długości gryfu, czy się bardzo szybko nie rozstraja.
• nie trzeba zwracać wielkiej uwagi na „ ładny” wygląd gitary. Także bardzo drogie gitary wcale nie muszą być z założenia dobre.
• Gitarę powinno się kupować z dzieckiem, które będzie na niej grać. Wielkość gitary oraz szerokość gryfu musi pasować do wzrostu dziecka i wielkości jego dłoni.
• Razem z gitarą należy kupić pokrowiec na instrument (futerał jest lepszy, ale znacznie droższy)
• dobrze by było zakupić również komplet zapasowych strun.

Ad.2 Opis instrumentu

Gitara klasyczna składa się z:

- główki na której zamocowane są stroiki oraz bardzo często widnieje nazwa firmy, która wyprodukowała gitarę.
- stroiki zwane są potocznie kluczykami. Są to małe elementy mechaniczne, które składają się patrząc od góry z kołeczka i dziurki, zapewniające trzymanie strun. Z boku znajdują się pokrętła, którymi strojąc gitarę naciąga lub poluzowuje się struny.

- gryf , zamocowane są na nim progi progi oraz zamieszczone pomocnicze kropki lub wzorki, najczęściej z masy perłowej, które ułatwiają orientowanie się w odnajdowaniu określonego progu.
- progi - metalowe sztabki nabite na gryf, określają miejsca wydobywania dźwięków z gitary, każdy kolejny próg oznacza dźwięk wyższy od poprzedniego o pół tonu (lub inaczej mówiąc - półton). Progi numerujemy kolejno idąc od główki w stronę pudła rezonansowego, im dalej tym znajdują się one coraz bliżej siebie.
struny - są źródłem dźwięku. Dźwięk powstaje przez ich szarpanie. Strun jest najczęściej sześć, trzy najgrubsze zwane są basowymi, a kolejne trzy cieńsze wiolinowymi.
- pudło rezonansowe to element wzmacniający dźwięki wydobywane z gitary. W chwili szarpnięcia struny wierzch pudła wchodzi w drgania a dzięki temu, że ma dużą powierzchnię, muzyka jest głośna, tym głośniejsza im większy rozmiar pudła.
- otwór rezonansowy - to otwór w pudle rezonansowym, dzięki któremu z pudła wydobywa się dźwięk.
- mostek - przyklejony jest do czoła pudła, na nim znajduje się poprzeczka, która stanowi punkt podparcia dla strun oraz małe kołeczki, które unieruchamiają końcówki strun. Poprzeczka najczęściej ułożona jest pod kątem.

Ad.3 Słownictwo muzyczne używane w czasie gry na gitarze

W czasie pierwszych lekcji, nauczyciel będzie zaznajamiał dzieci z podstawowymi pojęciami muzycznymi potrzebnymi do zrozumienia i swobodnego korzystania z umiejętności gry na gitarze.

Przedstawiam kilka podstawowych:
akord gitarowy - akord to nic innego jak współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków o różnej wysokości i nazwie. Inaczej można powiedzieć, że gramy trzy różne dźwięki w tym samym momencie.
Akordy popularnie nazywane są „chwytami gitarowymi”. Nazwa powstała stąd, że dobrze nauczony akord chwytamy jednym ruchem ręki ( układając palce na strunach w tym samym czasie)
- akordy podstawowe i rozbudowane
Wyróżniamy akordy podstawowe ( triada harmoniczna) zbudowane na pierwszym, czwartym i piątym stopniu gamy. np.: C-dur, F-dur, fis-moll, B-dur, a-moll, itd.
i akordy rozbudowane np.: C7, F7/9, fm7, B13, a7/-5, G7+ itd.

W lewej kolumnie triady gam durowych, w prawej triady, odpowiadających tym gamom, gam molowych.

C-dur- C-dur, F-dur, G-dur
Cis-dur-Cis-dur, Fis-dur, Gis-dur
D-dur-D-dur, G-dur, A-dur
Dis-dur-Dis-dur, Gis-dur, Ais-dur
E-dur-E-dur, A-dur, H-dur
F-dur-F-dur, B-dur, C-dur
Fis-dur-Fis-dur, H-dur, Cis-dur
G-dur-G-dur, C-dur, D-dur
Gis-dur-Gis-dur, Cis-dur, Dis-dur
A-dur-A-dur, D-dur, E-dur
B-dur-B-dur, Es-dur, F-dur
H-dur-H-dur, E-dur, Fis-dur
a-moll-a-moll, d-moll, E-dur
b-moll-b-moll, dis-moll, F-dur
h-moll-h-moll, e-moll, Fis-dur
c-moll-c-moll, f-moll, G-dur
cis-moll-cis-moll, fis-moll, Gis-dur
d-moll-d-moll, g-moll, A-dur
dis-moll-dis-moll, gis-moll, B-dur
e-moll-e-moll, a-moll, H-dur
f-moll-f-moll, b-moll, C-dur
fis-moll-fis-moll, h-moll, Cis-dur
g-moll-g-moll, c-moll, D-dur
gis-moll-gis-moll, cis-moll, Dis-dur

- Tabulatura to proste, graficzne przedstawienie gryfu gitary z oznaczeniem tego, na którym progu należy nacisnąć strunę. Czyli zamiast pięciolinii mamy sześciolinię, której każda linia odpowiada jednej strunie, a zamiast nut mamy cyferki, które oznaczają konkretne progi na gryfie.
- tabela akordów – graficzne przedstawienie najpopularniejszych akordów, używanych w czasie gry.

- Chwyty barowe – grając podstawowe chwyty gitarowe: C, D, G A, a, E, e, d, przyciska się struny z reguły trzema, a czasami czterema palcami, podczas gdy pozostałe struny są puste. Czasem jednak pojawiają się takie akordy, które wymagają przyciśnięcia wszystkich sześciu strun.
To są chwyty barowe (bo słówko bar albo barre oznacza w obcych językach właśnie poprzeczkę).
Gra się je wykorzystując palec wskazujący do zrobienia tak zwanej "poprzeczki".
Akordów barowych jest bardzo dużo, ale jest metoda, którą można pokazać dzieciom. Nie trzeba się wtedy uczyć wszystkich chwytów na pamięć, wystarczy, że pamięta się, jak po kolei zapisane są dźwięki:
c - cis - d - dis - e - f - fis - g - gis - a - b - h – c
- Poprzeczka
Aby zrobić poprzeczkę, przyciska się mocno wszystkie sześć strun palcem wskazującym do gryfu, na przykład na pierwszym progu. Aby docisk był wyjątkowo silny musisz od drugiej strony gryf docisnąć kciukiem.

Palcowanie na gitarze
O palcowaniu mówimy wtedy, gdy gramy na gitarze nie piórkiem, lecz palcami. Każdej strunie przypisany jest inny palec prawej ręki. Z reguły kciuk wykorzystywany jest do gry na strunach basowych, i to właśnie on prowadzi linię basową utworu, natomiast pozostałe palce prawej dłoni grają na strunach wiolinowych i odpowiadają za linię melodyczną.
Kciuk – struny ; E,A Palec wskazujący; D Palec środkowy; G
palec serdeczny; H palec mały; e

Ad.4 Ogólne zasady wprowadzania nauki gry na instrumencie

• Wprowadzając instrumenty, należy pamiętać o bardzo ważnej zasadzie stopniowania trudności i stawiać przed dziećmi takie zadania, które mogą być bez trudu wykonane. Jeśli utwór jest bardziej skomplikowany, należy przez dodatkowe ćwiczenia ułatwić jego wykonanie. Można grać razem z dzieckiem dając mu czas na ćwiczenie nowego utworu poprzez wspólną grę.
Można także grając fragmentami ćwiczyć z dzieckiem grę przez naśladownictwo
• Zajęcia z instrumentami muszą być dokładnie zaplanowane pod względem organizacyjnym. Wprowadzając instrument, na kole gitarowym przeznaczonym dla dzieci młodszych liczba uczestników nie powinna przekraczać 5-ga dzieci. W klasach starszych można przyjąć na zajęcia większą liczbę dzieci. Jest to podyktowane dojrzałością i możliwościami percepcyjnymi i manualnymi dzieci. Również możliwości pracy z konkretnym instrumentem wymuszają taką a nie inną organizację pracy. Na koła doskonalące grę może uczęszczać nieokreślona liczba dzieci.
•
Przy nauce gry na gitarze należy też przestrzegać zasady, aby dzieci ściśle stosowały się do zaleceń nauczyciela. Wpływa to na dobrą atmosferę zajęć pozalekcyjnych, skupienie dzieci , skraca czas nauki a nauczycielowi pozwala spokojnie i rzeczowo objaśniać poszczególne części lekcji.

• Zaznajomienie dzieci z instrumentem powinno rozpoczynać się od pokazu instrumentu, omówienia jego budowy oraz pokazu różnych możliwości wydobycia dźwięku. Dzieci w domu na pewno próbowały samodzielnej gry. Jeżeli nie było nikogo, kto mógł pokazać dziecku jak należy właściwie chwycić akord, próby takiej gry spełzają na niczym.
• Dzieci bolą opuszki palców, nie mogą wydobyć z gitary żadnego czystego dźwięku. Bardzo łatwo o zniechęcenie. I chociaż gra na gitarze jest łatwa, nauka gry na niej do zupełnie prostych nie należy.
• Po każdych zajęciach, dzieci ćwiczenia doskonalące nabyte umiejętności będą wykonywać w domu. Nauczyciel powinien mieć bardzo dobrze opracowany plan nauki. Jednak powinien on być bardzo elastyczny. Raczej nie zdarza się ,aby dzieci uczęszczające na kółko prezentowały za każdym razem taki sam poziom umiejętności i możliwości.
• Jeżeli dziecko jest leworęczne, może uczyć się grać tak jak pozostałe dzieci lub należy przełożyć mu struny i odwróciwszy gitarę „ do góry nogami” będzie grało trzymając gryf gitary w prawej dłoni, lub najlepiej uświadomić rodziców i zakupić gitarę dla osób leworęcznych. Nauczanie dziecka leworęcznego w grupie dzieci praworęcznych jest trudne. Za każdym razem nauczyciel musi umieć zademonstrować dziecku przykłady ćwiczeń na jego gitarze, co jest trudne i czasochłonne.

Program, który przedstawiam jest oparty na nauce gry na gitarze klasycznej w szkole, na kole gitarowym w wymiarze 1h tygodniowo. Jeżeli nauczyciel dysponuje większą ilością czasu, po lekcjach wstępnych, kiedy instrument jest już dobrze poznany przez dzieci, zwiększa się ilość i częstotliwość wprowadzania nowych utworów do repertuaru.
Dzieci czerpią ogromną radość z umiejętności gry na gitarze. Po kilkunastu lekcjach potrafią już samodzielnie zagrać prostą piosenkę. Mogą tą umiejętnością podzielić się z kolegami w klasie czy zagrać piosenkę rodzicom.

Ad.5 Treści nauczania

(...) Nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do otwierania uczniów na świat muzyki, rozbudzać i wspierać ich muzyczne zainteresowania oraz wskazywać przyjemność, jaką daje czynne lub bierne obcowanie z muzyką.
Nauczyciel powinien uwzględniać predyspozycje muzyczne uczniów i dostosować do nich wymagania edukacyjne(...)
Z treści nauczania - wymagań szczegółowych na koniec klasy VI Szkoły Podstawowej wybrałam te, które można realizować na kole nauki gry na gitarze:
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:
- stosuje podstawowe pojęcia muzyczne (melodia, akompaniament, rytm, dźwięk, akord, gama, tempo);
- wykorzystuje w śpiewie oraz w grze na instrumentach znajomość pojęć i terminów muzycznych określających podstawowe elementy muzyki (melodię, rytm, harmonię, agogikę, dynamikę, artykulację);
- korzysta z multimedialnych źródeł muzyki i informacji o muzyce.
2. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:
- śpiewa ze słuchu (powtarza wzór lub powtarza i wykonuje z pamięci) lub z wykorzystaniem nut (w zespole, solo, a cappella, z towarzyszeniem instrumentu) piosenki z repertuaru dziecięcego i popularnego,
- gra na instrumentach ze słuchu i z wykorzystaniem nut (solo i w zespole) melodie, schematy rytmiczne, proste utwory i akompaniamenty (uczeń gra na jednym lub kilku instrumentach, do wyboru: dowolny instrument klasyczny lub elektroniczny,
- tworzy według ustalonych zasad improwizacje wokalne i instrumentalne (ćwiczenie wykonuje samodzielnie i pod kierunkiem nauczyciela z wykorzystaniem instrumentów wskazanych w pkt 4 lub wykonanych przez uczniów)
3. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:
- świadomie odbiera muzykę – słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (w całości lub fragmentów) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do XX w.) oraz dla muzyki jazzowej i rozrywkowej, słucha polskich pieśni patriotycznych oraz utworów ludowych w postaci oryginalnej i stylizowanej;
- określa grupy instrumentów (strunowe – smyczkowe, szarpane, uderzane; dęte drewniane i blaszane; perkusyjne) i główne instrumenty z tych grup;
- interpretuje (gra i śpiewa) utwory zgodnie ze wskazówkami wykonawczymi umieszczonymi w nutach oraz własnym odczuwaniem muzyki.

Ad.6 Cele edukacyjne, metody i formy zajęć

Głównym celem mojego programu jest stworzenie sytuacji dydaktyczno- wychowawczej , która pozwoli dzieciom nauczyć się gry prostych piosenek dziecięcych i popularnych na gitarze klasycznej.

Cele ogólne:
• wzbogacanie wiedzy dzieci na temat muzyki.
• zapoznanie z nowym instrumentem melodycznym – gitarą klasyczną
• kształtowanie u dzieci wrażliwości muzycznej
• Rozbudzenie zamiłowania do muzykowania indywidualnego lub zespołowego
• i kształtowanie potrzeby takiej aktywności w dalszej edukacji.

Cele szczegółowe:
• Nauka gry na gitarze klasycznej
• zapoznanie dzieci z wybranymi utworami z repertuaru dziecięcego i klasycznego
• rozwijanie poczucia rytmu
• rozwijanie słuchu muzycznego, analizatora słuchowego
• ćwiczenie pamięci muzycznej
• rozbudzanie inwencji twórczej dzieci
• usprawnianie manualne dzieci
• wspomaganie rozwoju koncentracji uwagi

Metody pracy:
• eksponujące (pokaz z elementami przeżycia);
• praktyczne (metoda projektu, ćwiczenia laboratoryjne);
• organizowania i rozwijania działalności muzycznej ucznia.

Formy zajęć:
• rytmika - ćwiczenia polegające na realizacji rytmu ruchem rąk i nóg.
• ćwiczenia i zabawy uwrażliwiające na różne elementy muzyki jak: rytm, tempo, melodia, dynamika.
• gra na instrumencie melodycznym – gitara klasyczna
• gra indywidualna i próby gry w zespole

Środki dydaktyczne:

• gitara klasyczna
• karty z tekstami piosenek
• karty z zapisem akordów gitarowych
• zeszyt do ćwiczeń i piosenek

Ad.7 Ewaluacja osiągnięć uczniów

Sprawdzenie osiągnięć uczniów z zakresu umiejętności gry na gitarze, może się odbywać na różnych płaszczyznach:
• ocena umiejętności gry na instrumencie dokonana na zajęciach koła gitarowego
• gra uczniów wraz z nauczycielem na zajęciach, bądź udział dzieci w występach klasowych , okolicznościowych
• chęć uczestniczenia w występach poza szkołą np.; na konkursach, festynach
• korzystanie z umiejętności gry na gitarze na przykład w organizacjach młodzieżowych takich jak: harcerstwo, Oaza

Ad.8 Przykładowe scenariusze zajęć

Zajęcia 1
Temat: Poznajemy gitarę. Gramy akord C-dur i a-mol
1. Omówienie ćwiczeń rozciągających dłonie i palce, które będą wykonywane przed każdymi zajęciami.
2. Przedstawienie dzieciom instrumentu.. Omówienie jego części.
(główka, stroiki zwane potocznie kluczykami, gryf, progi, struny, pudło rezonansowe, otwór rezonansowy, mostek)
3. Omówienie i pokazanie pozycji w jakiej dzieci będą trzymać gitarę.
Gra odbywa się w pozycji siedzącej.

Nauczyciel ustawia i poprawia ułożenie gitary każdego ucznia. Sprawdza ułożenie rąk.
a) lewa ręka
Palce lewej ręki służą do przyciskania strun do gryfu i powinny być ułożone do niego możliwie jak najbardziej prostopadle, aby nie zahaczać o sąsiednie struny. Nauczyciel demonstruje chwyt.

Kciuk lewej ręki powinien chować się za gryf, jednak jeżeli grający będzie kciuk „wystawiał” i opierał o bok gryfu, nie jest to żadnym problemem.

b) prawa ręka

Prawa ręka, opiera się swobodnie łokciem na szerszej części pudła rezonansowego. Ułożenie dopasowuje samodzielnie uczeń, który wypracuje własny sposób trzymania reki w ciągu dalszych ćwiczeń. W przypadku gry palcami prawa ręka zwisa swobodnie, opierając się o pudło rezonansowe.

4. Po przećwiczeniu trzymania gitary, nauczyciel rozdaje dzieciom do wklejenia do zeszytu schemat akordów gitarowych i wyjaśnia pojęcia.
5. Nauczyciel gra przykładowe akordy. Pokazuje sposób gry prawą ręką. Na początku jest to „szarpanie” strun kciukiem od struny E – e. Dzieci próbują samodzielnie zagrać wybrany przez siebie.
6. Nauczyciel informuje dzieci, że rozpoczynając naukę gry na gitarze, muszą liczyć się z tym, że w początkowym okresie będą bolały ich opuszki palców lewej ręki. Nauczyciel może przygotować dla dzieci ( zwłaszcza młodszych, kubeczki z zimną wodą). Po ćwiczeniu gry akordu, dzieci mogą „chłodzić” palce w wodzie.
7. Na pierwszych zajęciach nauczyciel ćwiczy z dziećmi akordy : C , a. Pokazuje na tablicy jak będą zapisywać akord i bicie w zeszytach
8. Dzieci zapisują w zeszycie C↓↓ a↓↓
9. Podsumowanie zajęć, przypomnienie poznanych pojęć.

Zajęcia 2
Temat: Gramy akordy: C-dur, a-mol, d-mol.
1. Nauczyciel wita uczniów. Stroi wszystkie gitary. Uczniowie gimnastykują dłonie i palce.
2. Uczniowie przygotowują instrumenty, siadają wygodnie przygotowując instrument do ćwiczeń. Powtarzają podstawowe informacje i nazwy. Ćwiczą indywidualnie grę poznanych akordów.
3. Nauczyciel rytmizuje grę. W przerwie gry, dzieci bawią się z nauczycielem w odtwarzanie rytmów, tworzą własne, naśladują. Następnie dzieci próbują wspólnie zagrać poznane akordy.
4. Nauczyciel przedstawia następny akord G-dur. Informuje dzieci, że jest to jeden z trudniejszych akordów. [w zależności od umiejętności grupy, będzie ćwiczony dość długo]. Będzie wymagał wyćwiczenia i rozciągnięcia palców rąk.
5. Dzieci grają na zmianę nowopoznany akord G-dur i wcześniejsze C-dur, a-mol, d-mol.
6. Nauczyciel gra na gitarze i śpiewa piosenkę opartą na tych czterech akordach. Dzieci uczą się śpiewać kanon.

„Lubię podróże”
Lubię podróże i lubię kwiatów woń
Zielone wzgórze i morskiej wody toń
Ciepły kominka blask, gdy zapada zmrok

7. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowa i pokazuje w jaki sposób w śpiewnikach zapisywane są akordy

„Lubię podróże”
Lubię podróże i lubię kwiatów woń CadG
Zielone wzgórze i morskiej wody toń CadG
Ciepły kominka blask , gdy zapada zmrok CadG

„Lubię podróże”
C a d G
Lubię podróże i lubię kwiatów woń
C a d G
Zielone wzgórze i morskiej wody toń
C a d G
Ciepły kominka blask, gdy zapada zmrok

8. Uczniowie samodzielnie śpiewają kanon. Po przećwiczeniu melodii, grają poznana piosenkę.
9. Zakończenie zajęć. Wybrani uczniowie grają indywidualnie poznaną piosenkę.

Zajęcia 3
Temat: Doskonalimy umiejętność gry piosenki pt.: „Lubię podróże”
1. Powitanie. Nauczyciel stroi wszystkie gitary. Uczniowie gimnastykują dłonie i palce.
2. Ćwiczą poznane akordy. Nauczyciel dokładnie sprawdza, czy wszystkie dzieci poprawnie chwytają akordy.
3. Śpiewają z nauczycielem poznaną piosenkę.
Nauczyciel gra na gitarze melodię piosenki pt.: „Lubię podróże”. Następnie gra jeszcze raz śpiewając razem z dziećmi.
4. Chętni uczniowie przedstawiają swoje umiejętności gry. Reszta śpiewa razem z nimi.
5. Nauczyciel pokazuje „bicie”, które może być wykorzystywane przy różnych piosenkach. Zapisuje na tablicy schemat, który dzieci przepisują do zeszytów.

Ja lu bię po dró że i lu bię kwia tów woń
↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↑

W skrócie zapis wygląda tak:
↓↓↑↓↓↑ strzałka w dół pokazuje szarpanie kciukiem
Strzałka w górę pokazuje szarpanie resztą palców

6. Dzieci ćwiczą nowo poznane „bicie”.
7. Na zakończenie zajęć, chętne dzieci prezentują swoje umiejętności.

Zajęcia 4
Temat: Doskonalimy poznane umiejętności gry na gitarze.
1. Powitanie. Nauczyciel stroi wszystkie gitary. Uczniowie gimnastykują dłonie i palce.
2. Chętni uczniowie przedstawiają swoje umiejętności. Nauczyciel sprawdza jak dzieci ćwiczyły w domu, jaki jest poziom zaawansowania gry każdego z dzieci oraz koryguje błędy.
3. Razem z dziećmi gra i śpiewa piosenkę pt.: „Lubię podróże”. Wszyscy razem kilkukrotnie powtarzają grę.
4. Dzieci, które nie nabyły jeszcze umiejętności płynnej gry stosują „bicie” tylko w dół, zgodnie ze schematem ↓↓↓↓↓↓
Reszta ćwiczy „bicie” według schematu ↓↓↑↓↓↑
5. Zakończenie zajęć. Grupa gra razem, bawiąc się w orkiestrę.

W zależności od grupy dzieci, nauczyciel uczy nowych akordów na piosenkach znanych przez dzieci.
Pokazuje różne rodzaje bicia, utrwala już znane. Dzieci powinny poznać wszystkie akordy podstawowe. Mogą samodzielnie w domu ćwiczyć również te, które nie były przećwiczone w szkole. Po pewnym czasie dzieci nauczą się samodzielnie odczytywać akordy z tabeli i będą je grać w domu.

Zajęcia 5
Temat: Gramy piosenkę pt.: „Pieski małe dwa”
1. Powitanie. Nauczyciel stroi wszystkie gitary. Dzieci gimnastykują dłonie i palce.
2. Grają poznaną piosenkę. Każde z dzieci indywidualnie prezentuje swoje umiejętności. [Nauczyciel koryguje błędy, sprawdza zaawansowanie grupy. Po określeniu stopnia umiejętności gry przez dzieci, wprowadza następny utwór lub kontynuuje ćwiczenia doskonalące grę.] Jeżeli grupa dobrze radzi sobie z nauką, nauczyciel może przejść do następnych ćwiczeń.
3. Nauczyciel gra i śpiewa piosenkę pt.: „Pieski małe dwa”. Dzieci śpiewają wraz z nim, utrwalając sobie melodię. Piosenka ta, grana jest na znanych przez dzieci akordach: CadG Następnie gra po raz kolejny, pokazując dzieciom inny rodzaj „bicia”.

Schemat uderzeń”
↓↑↓↑↓↑ strzałka w dół pokazuje szarpanie kciukiem
Strzałka w górę pokazuje szarpanie resztą palców

4. Dzieci samodzielnie ćwiczą nowy rodzaj „bicia”. Nauczyciel koryguje błędy.
5. Następnie samodzielnie ćwiczą grę dwóch poznanych piosenek.
6. Zakończenie zajęć. Zadanie ćwiczeń do domu – codzienne doskonalenie gry poznanych akordów.

Zajęcia 6
Temat: Ćwiczymy bicia do piosenek pt.: „Polka fasolka” i „Żabki”.
1. Powitanie. Nauczyciel stroi wszystkie gitary. Dzieci ćwiczą dłonie i palce.
Dzieci wraz z nauczycielem śpiewają piosenki : „Polka fasolka” i „Żabki” , utrwalając melodię.
2. Nauczyciel prezentuje nowy rodzaj bicia. Dzieci naśladując, próbują zagrać piosenkę w podanym tempie i rytmie. Nauczyciel gra i śpiewa ponownie. Dzieci grają razem.
3. Nauczyciel rozdaje teksty piosenek. Dzieci zapisują akordy.
4. Nauczyciel rozpisuje schemat bicia:
„Polka fasolka” ↓↓↓↑↓↓↓↑
„Żabki” ↓↑↓↑↓↑↓↑ (bardzo szybko) - ↓↑↓↑↓↑↓↑ - ↓↑↓↑↓↑↓↑
5. Dzieci wraz z nauczycielem ćwiczą grę i śpiew nowo poznanych piosenek
6. Zakończenie zajęć. Zadanie ćwiczeń do domu – codzienne doskonalenie gry poznanych akordów.

Zajęcia 7
Temat: Gramy akord barowy F-dur.

1. Powitanie. Dzieci gimnastykują dłonie i palce.
2. Nauczyciel gra piosenkę pt.: „ Ogórek”. Przedstawia dzieciom „bicie” i zapisuje na tablicy akordy. Przedstawia nowy akord barowy F-dur, do zagrania którego, należy z palca wskazującego lewej ręki zrobić tzw. "poprzeczkę” na pierwszym progu.. Nauczyciel demonstruje akord.
3. Dzieci ćwiczą ułożenie palców.
4. Nauczyciel rozdaje dzieciom tabelę akordów barowych. Omawia ich tworzenie i pomaga w nauce odszukiwania i odczytywania akordów z tabeli.
5. Nauczyciel rozdaje dzieciom tekst piosenki z zapisanymi akordami. Gra razem z nimi demonstrując nowo poznany akord barowy. Akord jest trudny do nauczenia, dlatego czas na ćwiczenia zależny będzie od umiejętności grupy.
6. Dzieci indywidualnie i w grupie ćwiczą grę.
7. Zakończenie zajęć. Zadanie ćwiczeń do domu – codzienne doskonalenie gry poznanych akordów.

Zajęcia 8
Temat: „Bicia” gitarowe. Poznajemy różne rodzaje.
1. Powitanie. Nauczyciel stroi wszystkie gitary. Dzieci gimnastykują dłonie i palce.
2. Nauczyciel gra kilka piosenek. Stara się pokazać dzieciom różne rodzaje bić. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, nauczyciel gra dzieciom jeszcze raz. Następnie na przykładzie jednej piosenki lub chwytów CadG, potocznie zwanych „obiegówką”, dzieci ćwiczą nowe „bicia”.
3. Nauczyciel zapisuje na tablicy schematy:
• ↓↓↑↑↓↑ ↓↓↑↑↓↑
• ↓↓↓↑↑ ↓↓↓↑↑
• ↓↓↓↑ ↓↓↓↑
Uczniowie przepisują je do zeszytu. Następnie po kolei ćwiczą grę.
4. Po kilkukrotnym przećwiczeniu, dzieci mogą spróbować gry wspólnej. Każde dziecko gra na miarę swoich umiejętności.
5. Zakończenie zajęć. Zadanie ćwiczeń do domu – codzienne doskonalenie gry poznanych akordów i „bić”.

Ad.9 Teksty piosenek z akordami

Bocian
Kle, kle boćku, kle, kle. CF
Witaj nam bocianie. CG
Łąka ci szykuje,
łąka ci szykuje
żabki na śniadanie. (bis)

Kle, kle boćku kle, kle.
Usiądź na stodole.
Chłopcy ci zrobili, chłopcy ci zrobili
gniazdo w starym kole. (bis)

Kle, kle boćku kle, kle.
Witamy cię radzi.
Gdy zza morza wracasz, gdy zza morza wracasz
wiosnę nam prowadzisz. (bis)

Ogórek wąsaty
Wesoło jesienią w ogródku na grządce, CG
Tu ruda marchewka tam strączek, C
Tu dynia jak słońce, tam główka sałaty, CG
A w kącie ogórek wąsaty. C

Ref.:
Ogórek, ogórek, ogórek, CGF
Zielony ma garniturek, CdG
I czapkę i sandały,
Zielony, zielony jest cały.

Czasami jesienią na grządkę w ogrodzie,
Deszczowa pogoda przychodzi,
Parasol ma w ręku, konewkę ma z chmur,
I deszczem podlewa ogórki.

Kolorowe kredki
Kolorowe kredki w pudełeczku noszę; C
Kolorowe kredki bardzo lubią mnie; G CGC
Kolorowe kredki, kiedy je poproszę, C
Namalują wszystko to, co chcę! G CGC

Namalują domek, F
I na płocie kota, C
I wesołe słonko G
Na pochmurne dni! CGC
A gdy w kosmos lecieć
Przyjdzie mi ochota,
Prawdziwą rakietę
Namalują mi!

Kolorowe kredki w pudełeczku noszę;
Kolorowe kredki bardzo lubią mnie;
Kolorowe kredki, kiedy je poproszę,
Namalują wszystko to, co chcę!

Kiedy jestem smutny
Zawsze mnie pocieszą,
siadamy przy stole
I one, I ja!
Malują cudaki,
Małpkę taką śmieszną,
Słonia na huśtawce
I w rakiecie lwa!

Jarzębina

muzyka: A. Markiewicz
słowa: A. Chodorowska

Już lato odeszło i kwiaty przekwitły CdGC
A jeszcze coś w słońcu się mieni FdG
To w polu i w lesie czerwienia się spójrzcie CdGC
Korale, korale jesieni FdGC

Idzie lasem pani jesień CdEE7
Jarzębinę w koszu niesie adE
Daj korali nam troszeczkę FC
Nawleczemy na niteczkę dGC

Włożymy korale, korale czerwone
I biegać będziemy po lesie
Będziemy śpiewali piosenkę jesienną
Niech echo daleko ją niesie

Idzie lasem pani jesień
Jarzębinę w koszu niesie
Daj korali nam troszeczkę
Nawleczemy na niteczkę

Najłatwiejsze ciasto w świecie
Żeby w domu było miło, tak, tak, tak, CGC
Żeby coś dobrego było, tak, tak, tak, CGC
By pachniało wakacjami, tak, tak, tak, FCG
Zrobię ciasto ze śliwkami, tak, tak, tak. CGC

Szklankę mąki, cukru szklankę, C
Zaraz wsypię do miseczki, C
Potem proszku do pieczenia, CGC
Dodam jeszcze dwie łyżeczki, FG
I dwa jajka i na koniec
Roztopionej margaryny
I zamieszam tylko tyle,
By się razem połączyły. CGC

Najłatwiejsze ciasto w świecie, tak, tak, tak,
Nic, a nic się go nie gniecie, tak, tak, tak,
Ty potrafisz także upiec, tak, tak, tak,
Nawet, gdy nie jesteś zuchem, tak, tak, tak.

Teraz śliwki poukładam,
W natłuszczonej tortownicy
I do pieca włożę ciasto
Na około pół godziny,
A gdy będzie już gotowe,
Znaczy chrupkie i rumiane,
To zaproszę koleżanki,
Babcię, dziadka, tatę, mamę.

Najłatwiejsze ciasto w świecie, tak, tak, tak,
Nic, a nic się go nie gniecie, tak, tak, tak,
Ty potrafisz także upiec, tak, tak, tak,
Nawet, gdy nie jesteś zuchem, tak, tak, tak.

Żabka mała

1. Była sobie żabka mała. C
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM, GC
która mamy nie słuchała. C
RE-RE, KUM-KUM, bęc. GC

2. Na spacerek wychodziła FC
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM, GC
innym żabkom się dziwiła. FC
RE-RE, KUM-KUM, bęc. GC (dGC)

3. A na brzegu stare żaby
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM,
tańcowały jak te baby
RE-RE, KUM-KUM, bęc.

4. Jedna drugiej w ucho kwacze
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM,
jak ta mała pięknie skacze
RE-RE, KUM-KUM, bęc.

5. Zjadła żabka 7 muszek
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM,
i na trawie kładzie brzuszek
RE-RE, KUM-KUM, bęc.

6. Przyszedł bocian niespodzianie
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM,
połkną żabke na śniadanie
RE-RE, KUM-KUM, bęc.

7. Teraz wszystkie żabki płaczą 8. Tej piosenki morał znamy
RE-RE, KUM-KUM, RE-RE, KUM-KUM, RE-RE,KUM-KUM 2X
że jej więcej nie zobaczą trzeba zawsze słuchac mamy
RE-RE,KUM-KUM, bęc RE-RE,KUM-KUM, bęc

4 słonie

Były raz sobie cztery słonie, CG
Małe, wesołe, zielone słonie, GC
Każdy z kokardką na ogonie CF
Hej – cztery słonie. GC

I poszły sobie w daleki świat, Ea
Daleką drogę, w wesoły świat, Ea
Hej świeci słońce, wieje wiatr, DG
A one idą w świat. AD

Ref. Hej! Cztery słonie, zielone słonie GEad
Każdy kokardkę ma na ogonie, GEad
Ten pyzaty, ten smarkaty, G CC7
Kochają się jak wariaty! GDG

Płyną przez morza cztery słonie,
Małe, wesołe, zielone słonie,
Oj! Gwałtu! Rety! – Jeden tonie,
Smarkaty tonie.

Na pomoc biegną mu wszystkie wnet,
Za trąbę ciągną go i za grzbiet,
I wyciągnęły z wody go,
Więc strasznie rade są.

Ref. Hej!
Cztery słonie, zielone słonie
Każdy kokardkę ma na ogonie,
Ten pyzaty, ten smarkaty,
Kochają się jak wariaty!

Cztery słonie, zielone słonie Cztery słonie, zielone słonie
Każdy kokardkę ma na ogonie, Każdy kokardkę ma na ogonie,
Ten pyzaty, ten smarkaty, Ten pyzaty, ten smarkaty,
Kochają się jak wariaty! Kochają się jak wariaty! (3x)

Słoneczko
Słoneczko późno dzisiaj wstało CGC
I w takim bardzo złym humorze, CGC
I świecić też mu się nie chciało, FC
Bo mówi, że zimno na dworze. CG
Lecz gdy piosenkę usłyszało, CGC
To się tak bardzo ucieszyło, CGC
Zza wielkiej chmury zaraz wyszło FC
I nam radośnie zaświeciło. CG
Słoneczko nasze, rozchmurz buzie, CGC
Bo nie do twarzy ci w tej chmurze, CGC
Słoneczko nasze, rozchmurz się, CG
Maszerować z tobą będzie lżej! C
Słoneczko nasze rozchmurz pyska,
Bo nie do twarzy ci w chmurzyskach,
Słoneczko nasze, rozchmurz się,
Maszerować z tobą będzie lżej!
Pan Jeremi

Co tam sadzi pan Jeremi? CG
Sadzi w polu fa-so-lę! GC
Po ziarenku bęc - do ziemi. CG
“Jaki - taki plon zbio-rę!” GC

Ref.: Do re mi fa so la GC
fa so la si do! CG
do re mi fa so la
fa so la so fa!

Już po tyce w górę pnie się
wesolutka fa-so-la!
Pan Jeremi worek niesie:
“Hop, fasolo do wo-ra!”

Ref.: Do re mi...

Prosi żonę pan Jeremi:
"Żono łuskaj fasolę
i fasolę gotujże mi
zanim wrócę na pole!”.. .Ref.: Do re mi

Kolorowe kredki

Kolorowe kredki w pudełeczku noszę; C
Kolorowe kredki bardzo lubią mnie; C CGC
Kolorowe kredki, kiedy je poproszę,
Namalują wszystko to, co chcę!

Namalują domek, F
I na płocie kota, C
I wesołe słonko G
Na pochmurne dni! CGC
A gdy w kosmos lecieć
Przyjdzie mi ochota,
Prawdziwą rakietę
Namalują mi!

Kolorowe kredki w pudełeczku noszę;
Kolorowe kredki bardzo lubią mnie;
Kolorowe kredki, kiedy je poproszę,
Namalują wszystko to, co chcę!

Kiedy jestem smutny
Zawsze mnie pocieszą,
siadamy przy stole
I one, I ja!
Malują cudaki,
Małpkę taką śmieszną,
Słonia na huśtawce
I w rakiecie lwa!

Ad.10 Zakończenie

Dalsza część ćwiczeń, opiera się na doskonaleniu nabytych umiejętności. Każda następna lekcja, musi być dostosowana do możliwości i umiejętności dzieci. W grze na gitarze niczego nie da się „przyśpieszyć”. Czas nauki wyznaczą dzieci. Należy pokazywać dzieciom dalsze akordy podstawowe, ćwiczyć „bicie”, grając piosenki znane dzieciom. Dzieci starsze mogą ćwiczyć grę na piosenkach popularnych zespołów grających muzykę pop, rock. W klasach młodszych, najlepiej oprzeć się na repertuarze śpiewanym w klasie. Ilość i jakość granych piosenek zależy od umiejętności nauczyciela i jego kreatywności.