Stąd jesteśmy - program edukacji regionalnej

PROGRAM EDUKACJI REGIONALNEJ
,,STĄD JEStEŚMY”
DLA UCZNIÓW KLAS 0 – III

,, Każdy naród, który chce życie
własne rozwijać, ma obowiązek
w swoich zabawach, rozrywkach
i widowiskach podnosić
i odtwarzać obrazy ze swojej
przeszłości i zachowywać
piękne zwyczaje ojczyste...”
Z. Gloger

WSTĘP

Wiązanie nauki czytania, pisania, gier, zabaw oraz zajęć artystycznych ze znajomym dziecku środowiskiem zamieszkania sprzyja osiąganiu celów dydaktycznych i wychowawczych. Wprowadzona w nauczaniu zintegrowanym edukacja regionalna ma motywować uczniów do twórczego wysiłku, być źródłem wiedzy i umiejętności, służyć rozbudzaniu wyobraźni i aktywności oraz kształtować postawy patriotyzmu.

Naszym zamierzeniem jest wychować dzieci, które będą znały własne korzenie. Chcemy nauczyć je kultywowania tradycji regionu, tradycji i wartości wyniesionych z domu rodzinnego. Bardzo ważne jest, aby dziecko już od najmłodszych lat miało poczucie przynależności do miejsca, ludzi, wspólnoty, w której żyje, by czuło się dumne, z miejsca, z którego pochodzi. W realizacji tego zamierzenia posłużyć ma opracowany przez nas program edukacji regionalnej ,,Stąd jesteśmy” dla uczniów klas 0 – III. Zaznaczyć trzeba, iż im wcześniej będziemy kształtować poczucie zakorzenienia w środowisku lokalnym u dzieci w młodszym wieku szkolnym, tym będą większe w tym zakresie efekty dydaktyczno-wychowawcze.

Realizacja programu oparta jest na bezpośrednim kontakcie ucznia
z otaczającą rzeczywistością społeczną, kulturową i historyczną
oraz na samodzielnej pracy pod kierunkiem nauczyciela. Program ten stwarza uczniom możliwość pogłębienia wiedzy o swoim regionie, jego dziedzictwie kulturowym, tradycjach i zwyczajach.

CELE EDUKACYJNE

- przybliżenie dzieciom problematyki związanej
z najbliższym otoczeniem: małą ojczyzną, kulturą, tradycją, obrzędami,
- wyrabianie nawyku dbałości i szacunku dla dóbr
kulturowych regionu,
- budzenie zainteresowania historią własnego regionu,
- kształtowanie emocjonalnego związku z regionem,
- kształtowanie postaw patriotycznych,
- wzmacnianie aktywnego udziału dziecka w życiu
wspólnot: rodzinnej, klasowej, szkolnej, lokalnej,

PROPONOWANE FORMY PRACY

- zajęcia w terenie oraz w szkole, w czasie których uczniowie będą
poznawać historię, obyczaje i tradycje regionu,
- konkurs wiedzy o regionie,
- konkursy plastyczne,
- urządzenie kącika regionalnego w szkole,

PROPONOWANE METODY PRACY

- obserwacja,
- pokaz,
- pogadanki,
- praca z książką,
- praktycznego działania,
- gier i zabaw dydaktycznych,
- wywiady,

EWALUACJA PROGRAMU

Ewaluacja osiągnięć uczniów będzie przekładać się na ich frekwencję na zajęciach, wycieczkach, na umiejętności i wiadomości dotyczące znajomości terenu, zabytków, historii. Oceny osiągnięć uczniów można dokonać poprzez ich prace plastyczno-techniczne. W celu dokonania obiektywnej ewaluacji, z możliwością dokonania zmian co do oczekiwań uczniów, przeprowadzimy ankietę, która wyrazi opinie uczniów dotyczące realizacji programu oraz konkurs wiedzy o regionie.

TEMATYKA ZAJĘĆ

W KRĘGU RODZINY I PRZYJACIÓŁ

- Zorganizowanie wystawki „Oto nasze rodziny” ze zdjęć i rodzinnych albumów uczniów.
- Prezentowanie przez uczniów swoich rodzin - opowiadanie o wspólnych zajęciach i zainteresowaniach poszczególnych członków oraz obowiązkach.
- Odgrywanie scenek dramowych „Co się dzieje w rodzinie?” - odgadywanie i
komentowanie przedstawionych sytuacji.
- Malowanie farbami scen z życia rodzinnego.
- Szukamy swoich korzeni. Wykonanie albumu rodzinnego lub drzewa genealogicznego – prezentacja i wystawa prac.
- Pamiętamy o rodzinnych uroczystościach. Wykonanie upominków dla członków rodzin, wiersze i życzenia dla nich.
- Poznanie ulubionych zabaw naszych rodziców i dziadków - wywiad z najstarszymi członkami rodziny.
- Bawimy się tak, jak bawili się nasi rodzice i dziadkowie - zabawy na boisku
szkolnym i w szkole (klepak, chłop, klasy, pomidor, fajerka, jawor).

NASZA SZKOLNA GROMADKA

- Poznanie patrona szkoły, jego życiorysu, miejsc pobytu ( Kozłówka).
- Opowiadanie o szkolnych przygodach, przeżyciach, przyjaźniach.
- Zorganizowanie wystawki „Nasza szkolna gromadka”.

NASZA MIEJSCOWOŚĆ – JEJ PIĘKNO I HISTORIA

- Prezentowanie informacji na temat swojej miejscowości.
- Poznanie „Legendy o powstaniu Kamionki”.
- Zapoznanie z herbem Kamionki i z historią z nim związaną.
- Wykonanie herbu miejscowości dowolną techniką.
- Wykonanie plakatu przedstawiającego swoją miejscowość.
- „Jestem przewodnikiem po swojej miejscowości” - przekazanie rówieśnikom zdobytych informacji o miejscowości, jej historii, zabytkach, ciekawych miejscach.
- „Jak zachęcimy gości, aby przyjechali odwiedzić naszą miejscowość?” - wykonanie plakatów.
- Poznajemy karty historii - zorganizowanie wystawki dotyczącej historii naszej miejscowości.
- Zapoznanie z hymnem Lubelszczyzny ,,Ach lubelskie...”.
- „Dlaczego warto znać dzieje naszej miejscowości?” - ćwiczenia integracyjne połączone z twórczym myśleniem ( wykonanie albumu o miejscowości)
- Nauka pieśni i tańców ludowych z rejonu Lubelszczyzny:
,,W moim ogródeczku”
,,W poniedziałek rano”
,,Mach”
,,Chodzony”
- Nasze wyliczanki:
,,Idzie robak”
,,Ene due”
,,Aniołek, fiołek”
,,Dwa aniołki”
- Zapoznanie z kuchnią lubelską. Czyli co się u nas je?
- Przygotowujemy typowe dania naszego regionu:
pierogi nowodworskie, chłodnik, marchwiak, jabłczanka, kulebiak, fusia.
- Zawody naszego regionu:
wyrób koszyków,
garncarstwo,
kowalstwo,
młynarstwo,
tkactwo,
rękodzieło (obrusy, szale, firanki),
szewstwo,
piekarstwo,
olejarstwo,
ciesielstwo,
rolnictwo.
- Przygotowujemy się do występów artystycznych na różne okazje (Dzień Matki i Ojca, Święto Rodziny, Święto Rolnika, Dzień Seniora itp.).

ZWYCZAJE KULTYWOWANE W NASZYCH RODZINACH W RÓŻNYCH OKRESACH ROKU

- Adwent:
zakaz robót polowych,
trąbienie na ligawach,
roraty,
prządki,
skubaczki,
swaty.
- Wigilia:
odwiedziny mężczyzn, życzenia,
snopki słomy w kątach domu,
owijanie drzew owocowych,
kładzenie siana z opłatkiem na stół,
podłaźniki itd.
- Boże Narodzenie:
uczestniczenie na pasterce (wyścigi kto pierwszy na niej będzie – żarty młodzieży),
świętowanie w wąskim gronie rodzinnym,
wspólne kolędowanie.
- Święty Szczepan:
karmienie zwierząt sianem i opłatkiem z wigilijnego stołu,
święcenie owsa,
odwiedziny sąsiedzkie i rodzinne,
chodzenie kolędników,
przyjmowanie kandydatów na służbę.
- Trzech Króli:
święcenie kredy, kadzidła i mirry (pisanie tą kredą na drzwiach inicjałów króli i bieżącego roku, obkadzanie kadzidłem domu).
- M. B. Gromnicznej:
święcenie gromnic.
- Karnawał i ostatki (kusaki).
- Popielec:
sypanie głów popiołem,
poszczenie,
umartwianie.
- Przełamanie postu:
różne psikusy z tym związane.
- Niedziela Palmowa:
święcenie palm,
połykanie bazi.
- Wielki Tydzień:
czwartek – mycie się rano wodą z rzeki, używanie w kościele drewnianych kołatek,
piątek – droga krzyżowa, złożenie Pana Jezusa do grobu, adoracja krzyża, adoracja Grobu Pańskiego, warty przy grobie.
Sobota – święcenie pokarmów, ognia i wody.
- Wielkanoc:
rezurekcja – wyścigi po niej do domów, rozpinanie wozów,
uroczyste śniadanie z dzieleniem się jajkiem,
chodzenie po dyngusie.
- Wielki Poniedziałek:
lanie się wodą, obchodzenie pól, święcenie oziminy.
- Meus .
- Powitanie wiosny:
Marzanna,
Gaik.
- Majówki.
- Zielone Świątki:
dekorowanie obejść brzózkami,
tatarak,
rusałki,
spacer do lasu.
- Poświęcenie pól.
- Sianokosy.
- Boże Ciało i jego oktawa:
wianki.
- Świętego Jana:
ogniska,
wianki itd.
- Żniwa:
frycowanie kosiarza nowicjusza,
koza,
pieczenie chleba.
- M. B. Zielnej:
święcenie równianek – ziela z nich wkładano zmarłym do trumny.
- Odpusty i jarmarki.
- Chodzenie po tłoce.
- Dożynki.
- M. B. Siewnej:
święcenie zboża na siew.
- Wykopki (dokopany).
- Obróbka lnu.
- Wszystkich Świętych i Zaduszki.
- Marcinki:
koniec sezonu wypasu bydła,
zapłata pastuchom za służbę,
pieczenie kartofli w ognisku.
- Katarzynki, Andrzejki.
- Odczynianie uroków.


ZNANE NAM BAJKI ORAZ SŁOWNICTWO GWAROWE

- Próby inscenizacji niektórych z nich:
,,Na jagody”
,,Jaś i Małgosia”
,,Szewczyk Dratewka”
,,O dwunasty miesiącach”
- Założenie i uzupełnianie na bieżąco gwarowego słowniczka..


WYCIECZKI TURYSTYCZNO – KRAJOZNAWCZE I SPOTKANIA Z CIEKAWYMI LUDŹMI

- Wycieczki:
do skansenu w Lublinie,
Pszczela Wola, Wojciechów, Bęczyn ( pszczelarz, kowal, garncarz),
Annobór (palmy),
Lubartów – Muzeum Regionalne,
Kamionka – kościół, grób Weisenhoffów, kaplica cmentarna, kierkut,
Kozłówka – Muzeum Zamoyskich, obelisk,
Syry – pomnik,
Sobolew – cmentarz powstańców styczniowych.
- Spotkania:
z tkaczem,
z ludowym artystą - rzeźbiarzem,
z paniami z Koła Gospodyń Wiejskich z Kozłówki,
z panią K. Dudziak lub J. Haleniuk.
- Gromadzenie zdjęć i pocztówek z odbytych wycieczek. Założenie kącika regionalnego.

Opracowały: Danuta Grymuza
Jolanta Skrzypiec
Eliza Kutnik


BIBLIOGRAFIA:
Podstawa programowa z komentarzami, tom I: Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna.
H. Szymanderska: Polskie tradycje świąteczne. Warszawa 2003
K. Zachwatowicz – Jasieńska: Piosenki które śpiewali dziadkowie gdy byli mali. Warszawa 1996
B. Ogrodowska: Mały słownik – zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Warszawa 2001
Lubartowskie Towarzystwo Regionalne: Lubartów i Ziemia Lubartowska. Lubartów 2003
A. Jackowski: Polska sztuka ludowa. Warszawa 2007