Edytor tekstu nutowego - Note Worthy Composer"- mini samouczek

Jacek Tomczak
ZSM - Szczecin

Często, w pracy nauczyciela, pojawia się konieczność napisania własnego materiału nutowego lub transkrybowania tekstu muzycznego, aby dostosować go do indywidualnych potrzeb ucznia..
Wiedziony tą koniecznością zainteresowałem się edytorami tekstu muzycznego, aby opanować obsługę któregoś z nich, w stopniu pozwalającym na biegłe pisanie nut, które to usprawniłoby moja pracę dydaktyczną.
Z wielu oferowanych programów zainteresował mnie program o nazwie Note Worthy Composer, który na pierwszy rzut oka wydawał się na niezbyt skomplikowany i dość łatwy
w obsłudze, ponadto producent udostępnił w internecie wersję shareware, więc spokojnie można przyjrzeć się temu oprogramowaniu i przed podjęciem decyzji o kupnie licencji upewnić się, że pisanie nut nie będzie jakimś karkołomnym zajęciem.
Szukając w Internecie opinii o różnych edytorach tekstu muzycznego, częstokroć spotykałem się na forach dyskusyjnych z prośbami o link w języku polskim do samouczka lub instrukcji obsługi, często bowiem programy te są w języku angielskim, a nie wszyscy ten język znają lub po prostu chcą zaoszczędzić sobie żmudnego tłumaczenia z języka angielskiego na polski terminów muzycznych i informatycznych. Postanowiłem więc podzielić się swoja wiedzą na temat pisania nut w programie Note Worthy Composer.

Po ściągnięciu i zainstalowaniu programu w wersji sharwere , uruchamiamy program. Pojawia się komunikat w języku angielskim, że wersja jest do testowania i oceny możliwości programu, a do innego użytkowania należy zakupić licencję. Należy kliknąć „I accept”. Pojawia się wtedy okienko z poradami, klikamy „Close” i następnie kursorem myszy najeżdżamy na ikonę „Nowy plik” lub w menu wybieramy FILE a potem NEW. Lub używamy kombinacji klawiszy Ctrl+N .

Ukazuje się na ekranie kolejne okienko, w którym wybieramy szablon odpowiedni do zapisu nut jakiego chcemy dokonać (głos solowy, fortepian, kwartet itp.) Wybieramy np. BLANK SCORE, potem zatwierdzamy wybór wciskając OK – tzn. że na ekranie za moment ukaże nam się czysta pięciolinia.
W następnym oknie, pojawiającym się na ekranie, możemy wpisać informacje o pliku: tytuł utworu , nazwisko kompozytora, prawa autorskie i komentarze.

WYBÓR KLUCZA MUZYCZNEGO

1. Na pasku MENU mamy ikony klucza wiolinowego, tenorowego i basowego. Wyboru dokonujemy najeżdżając kursorem myszy na odpowiednia ikonę i klikamy lewym klawiszem myszy lub:
2. Na pasku MENU wybieramy INSERT następnie CLEF.Wybieramy zakładkę CLEF i następnie CLEF TYPE i dokonujemy wyboru klucza ( treble – wiolinowy, bass-basowy, alto-altowy, tenor-tenorowy) lub:
3. Po wciśnięciu klawisza „c” od razu ukazuje się okno „Notation Proprietes” i w zakładce CLEF dokonujemy wyboru odpowiedniego klucza.

WYBÓR ZNAKÓW PRZYKLUCZOWYCH

W menu wybieramy INSERT a następnie KEY SIGNATURE , lub wciskamy „k” i od razu ukazuje się nam okno, gdzie możemy dokonać wyboru odpowiedniej tonacji. Na pasku przewijania w oknie „Notation Proprietes” zaznaczamy interesującą nas tonację i zatwierdzamy poprzez OK.

Dla ułatwienia podaję terminy w języku angielskim i jego polskie odpowiedniki:
ang. –pol. ang. – pol.
G Major – G-dur , e minor - e-moll ( 1 #)
D Major - D-dur, b minor - h-moll ( 2 #)
A Major – A-dur, f sharp minor - fis-moll ( 3 #)
E Major - E-dur, c sharp minor - cis-moll (4 #)
B Major - H-dur, g sharp minor - gis-moll (5 #)
F Sharp Major- Fis dur, d sharp minor - dis-moll (6 #)
C Sharp Major- Cis-dur, a sharp minor - ais-moll ( 7 #)

F Major - F-dur, d minor - d-moll ( 1 bemol)
B Flat Major – B-dur, g minor - g-moll (2 bemole)
E Flat Major - Es-dur, c minor - c-moll (3 bemole)
A Flat Major - As-dur, f minor - f-moll ( 4 bemole)
D Flat Major - Des-dur, b flat minor - b-moll (5 bemoli)
G Flat Major - Ges-dur, e flat minor - es-moll (6 bemoli)
C Flat Major - Ces-dur, a flat minor - as-moll (7 bemoli)

NUTY

Wysokość nuty na pięciolinii wybieramy poprzez poruszanie się strzałkami (w górę i w dół) na klawiaturze.

Cała nuta – klawisz 1+Enter
Półnuta – klawisz 2 +Enter
Ćwierćnuta – klawisz 3 + Enter
Itd.
Np. Jeśli chcemy postawić całą nutę na środkowej linii najpierw przy pomocy strzałek umieszczamy pulsujący kursor na wybranej linii, wybieramy klawisz „1” i zatwierdzamy enterem.
Inne oznaczenia przyporządkowane nucie wprowadzamy następująco:
Bemol – wybieramy klawisz 8, następnie klawisz odpowiedni dla wartości nuty(j.w.) i zatwierdzamy enterem.
Np. półnuta z bemolem: wciskamy 8, następnie 2, następnie „enter”.
Np. półnuta z krzyżykiem: wciskamy 9, następnie 2, następnie „enter”
Kasownik otrzymujemy po wciśnięciu 7.
Staccato – wciskamy przecinek i enter
Kropka - wciskamy klawisz z kropką a następnie enter
Akcent - klawisz Shift+kropka a następnie enter.

ŁUK

Zaznaczamy pierwszą i przedostatnią nutę i wybieramy średnik (ang. Semicolon)
lub: na pasku menu wybieramy NOTES następnie SLUR . Łuk pojawia się od pierwszej do ostatniej nuty. Lub: wpisując nuty od razu wstawiamy łuk. Wiedząc, że łuk będzie miedzy np. 1. a 4. nutą, postępujemy kolejno: wybieramy średnik, następnie enterem pierwszą nutę, następnie średnik i drugą nutę, znów średnik i trzecią nutę. Czwartą nutę (enter) nie poprzedzamy średnikiem.

PAUZY

Pauza cała.- klawisz 1+spacja
Pauza półnutowa – klawisz 2+spacja
Pauza ćwierćnutowa- klawisz 3+spacja
Itd.

KRESKA TAKTOWA- ZAMKNIĘCIE TAKTU

Zamknięcia taktu dokonujemy klawiszem „Tab”. Podwójna kreska : wybieramy klawisz „b”. Wyskakuje okienko o nazwie Notation Properties, gdzie rozwijając pasek wyboru ukazują się nam różne kreski taktowe. Najeżdżając kursorem myszy, zaznaczamy odpowiednią kreskę lewym klawiszem myszy i zatwierdzamy enterem. Przy pasku wyboru z kreskami taktowymi mamy możliwość w okienku obok wybrać ilość powtórzeń . Po zatwierdzeniu enterem cyfra informująca o ilości powtórzeń pojawia się nad pięciolinią.

Kreskę taktową można wybrać najeżdżając kursorem myszy na pasek menu i wybierając opcję „ Insert” a następnie Bar Line lub Bar Line (decorated).


Po przetestowaniu i przećwiczeniu wyżej opisanych funkcji, użytkownik łatwo zorientuje się jak postępować w innych sytuacjach. Program jest bardzo prosty i łatwy w użyciu i nawet przy niezbyt zaawansowanej umiejętności obsługi klawiatury, pisanie nut nie powinno nastręczać żadnych problemów.