Scenariusz ćwiczeń kształtujących wymowę

Temat: Ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny.

Wymawianiu poszczególnych dźwięków mowy towarzyszy poruszanie się warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy. Odpowiednia sprawność narządów mowy jest warunkiem prawidłowego wymawiania głosek. Poniżej przedstawiłam przykładowe ćwiczenia aparatu artykulacyjnego, które można wykorzystać podczas zabawy z dzieckiem w wieku przedszkolnym.
Ćwiczenia powinny być prowadzone codziennie, przez 5 - 10 minut. Czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych możliwości dziecka. Ćwiczenia staramy się urozmaicać, prowadzić w formie zabawowej, szczególnie dla dzieci młodszych. Ćwiczenia artykulacyjne powinny być wykonywane bardzo dokładnie, bez pośpiechu.

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego mają na celu:
• wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia
• ćwiczenie wyrazistości mowy,
• wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania dźwięków,
• usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego,
• ćwiczenie wyrazistości mowy,
• wyuczenie prawidłowego połykania.

1. Ćwiczenia usprawniające motorykę warg (wykonywane przed lustrem, przy ćwiczeniach warg zęby są razem):
o nakładanie wargi jednej na drugą
o warga dolna za zębami –,,wyrzucanie wargi”
o gwizdanie, parskanie, cmokanie
o przy zwartych szczękach i wargach przesuwanie kącików ust w prawo i w lewo
o oddychanie rybki
o podtrzymywanie wargami kartki papieru
o wymawianie spółgłosek: i-u, a następnie a, e, u, i, o, y (w tej kolejności)
o robienie ,,ryjka” i kręcenie na boki, ruchy okrężne
o dmuchanie przez złączone wargi lekko wysunięte do przodu
o podnoszenie wargami ołówka lub innego przedmiotu
o wciąganie policzków do jamy ustnej
o wysuwanie warg, jak przy „u” rozchylanie warg, jak przy „e” (ruchy wysuwania i rozchylania warg należy wykonywać naprzemiennie)
o chowanie warg za zęby robienie ,,bezzębnej babki”
o parskanie wargami
o wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania.
2. Ćwiczenia języka (także wykonywane przed lustrem, przy tych ćwiczeniach broda się nie rusza, buzia jest otwarta):
o wysuwanie i chowanie języka
o liczenie językiem zębów
o robienie szerokiego i wąskiego języka
o lizanie podniebienia od górnych zębów do podniebienia miękkiego
o oblizywanie warg ruchem okrężnym
o robienie ,,rurki” z języka
o dotykanie czubkiem języka górnych zębów i górnej wargi oraz dolnych zębów i wargi
o wysuwanie języka do przodu jak najdalej, sięganie językiem do nosa i do brody
o skrobanie grzbietu języka poprzez przesuwanie go przez zbliżone szczęki
o mlaskanie czubkiem języka, mlaskanie środkiem języka
o przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach (ssanie cukierka)
o naśladowanie warkotu motoru
o czubek języka miedzy wargami-plucie papierkiem położonym na czubku języka
o ruszanie językiem na boki w kąciki ust.
o kląskanie
3. Ćwiczenia podniebienia (buzia otwarta):
o ziewanie
o chrapanie na wdechu i wydechu
o wdech i wydech buzią, nos zatykamy
o buzia otwarta, wymawianie głoski k, h
o naśladowanie gąsek gę, gę
o energiczna wymowa połączeń głoskowych: ku, gu, ko, go, oko, ogo, uchu, ugu, np.
o naśladowanie głosów ptaków
o naśladowanie kaszlu
o płukanie gardła ciepłą wodą (pomaga to uzyskać dźwięki „k” i „g”).
4. Ćwiczenia szczęki dolnej:
o opuszczanie i unoszenie szczęki (naśladowanie ziewania)
o przesuwanie dolnej szczęki w lewą a następnie w prawą stronę
o przy rozchylonych wargach wysuwanie dolnej szczęki do przodu oraz cofanie
o wykonywanie ruchów żucia
o chwytanie dolnymi zębami górnej wargi.
o naśladowanie żucia, ruchy żuchwą przy zamkniętych wargach we wszystkich kierunkach.