Dlaczego warto prowadzić zajęcia metodą ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne?

Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jak ważny jest ruch, jego rola w przyrodzie. Bez ruchu nie byłoby istnienia. Ruch towarzyszy życiu człowieka od narodzin do śmierci, ujawniając się w różnych formach jego aktywności. Jest to ruch związany z życiem codziennym i zaspokajaniem różnych potrzeb, ruch wykonywany w uprawianym zawodzie, ruch za pomocą, którego człowiek wyraża swe emocje, jak też ruch, który służy nawiązywaniu kontaktów i komunikowaniu się z otoczeniem. Język ruchu, lub inaczej język ciała stanowi około 70 % komunikacji interpersonalnej – porozumiewania się ludzi między sobą. Ruch jest przejawem życia. Aktywność fizyczna jest czynnikiem kształtującym organizm człowieka i jego funkcje. Okres przedszkolny jest szczególnie pomyślny dla prawidłowego kształtowania rozwoju motorycznego dziecka. Ponieważ aktywność ruchowa pociąga za sobą doskonalenie czynności i funkcji poszczególnych narządów, wzmacnia organizm dziecka, kształtuje i usprawnia wszystkie jego układy: głównie ruchowy i nerwowy, dlatego ruch jest podstawowym bodźcem rozwojowym, spełniającym funkcję stymulującą. Troska o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka, o zapewnienie mu możliwości wszechstronnego ruchu, jest działaniem na rzecz szeroko pojętego zdrowia dziecka – zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Mała aktywność ruchowa powoduje, że mięśnie stają się słabsze, układy krążenia i oddychania są mniej wydolne, organizm dziecka staje się podatny na niekorzystne zmiany. Ograniczanie swobody ruchu, począwszy od wczesnego dzieciństwa poprzez okres dorastania, aż do dorosłości prowadzi do wzrastania wewnętrznego napięcia, które staje się chronicznym stanem organizmu. Jest groźne dla zdrowia jednostki jeśli okresowo nie zostanie rozładowane. Bycie w otoczeniu, które nieustannie ogranicza naturalne potrzeby swobody ruchu, jest przyczyną stresów psychicznych, stanów niepokoju i zahamowań. Wiedzie to do utraty wiary we własne możliwości, w rezultacie czego człowiek zamyka się w sobie, odsuwa się od innych, traci kontakt z otoczeniem. Tak więc ruch umożliwia człowiekowi nawiązanie fizycznego kontaktu z otaczającą go rzeczywistością i jest warunkiem jego zdrowia psychicznego.

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

Weronika Sherborne w latach sześćdziesiątych wypracowała system ćwiczeń, który wywodzi się ze szkoły R. Labana. Ćwiczenia stosuje się we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Główną ideą Ruchu Rozwijającego jest posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego i terapii zaburzeń tego rozwoju. Metoda jest prosta i wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka.
Podstawowe założenia tej metody to rozwijanie przez ruch:
• świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,
• świadomości przestrzeni i działania w niej,
• dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.
Udział w ćwiczeniach ma na celu stworzenie dziecku możliwości poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, wyrobienie koncentracji uwagi oraz osiąganie wzajemnego zaufania przez „opiekę” nad współćwiczącym, a także oddanie się samemu pod opiekę partnera. Ważnym celem jest odczuwanie radości ze wspólnej zabawy. Zajęcia prowadzone metodą W. Sherborne mogą być przydatne w pracy z dziećmi z zaburzeniami intelektualnymi, motorycznymi, emocjonalnymi, a także trudnościami w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Metoda jest także wykorzystywana dla dzieci upośledzonych umysłowo, autystycznych, z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym, dzieci głuchych i niewidomych.
Kategorie ruchu w metodzie Ruchu Rozwijającego:
o ruch prowadzący do poznania własnego ciała,
o ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym –ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem,
o ruch prowadzący do współdziałania w grupie,
o ruch kreatywny.
Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne w Polsce jest metodą dobrze znaną i stosowaną w pracy z dziećmi z różnymi problemami rozwojowymi i potrzebami edukacyjnymi. Należy zaznaczyć, że terapia z najmłodszymi dziećmi, zdecydowanie różni się od zajęć z grupą dzieci starszych. Różnice te wyrażają się w rodzaju zabaw i wymaganych trudnościach, a przede wszystkim widoczne są w tempie i dynamice prowadzenia zajęć.

Dlaczego metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne ?
Odpowiedź na to pytanie tkwi w jej założeniach i celach. Jest metodą niewerbalną, poprawia komunikację dziecka z otoczeniem, uaktywniając „język ciała i ruchu”. Ruch jest podstawowym i naturalnym środkiem porozumiewania się, wychodzącym z centrum naszego ciała, do którego w pierwszym rzędzie sięgają dzieci małe i osoby z utrudnioną komunikacją słowną. Podstawą porozumiewania się za pomocą „języka ruchów” jest świadomość swojego ciała.
Wykorzystanie tej metody zależy od naszej inicjatywy i zapotrzebowania w danej grupie. Zaletą tych zajęć jest, to, że nie potrzebujemy właściwie żadnych pomocy, a jedynie dużo wolnej przestrzeni, odpowiednie podłoże i świeże powietrze. Dzięki tym ćwiczeniom, dzieci uczą się poznawać przestrzeń i zachowywać w niej, czują się swobodnie i nie obawiają się otoczenia. Stają się mniej zahamowane i bardziej otwarte na sytuacje problemowe. Metoda ta pozwala dzieciom poznać swoje ciało i uczy kontrolować jego ruchy, ułatwia też nawiązywanie kontaktów, uczy empatii.
Bardzo ważnym walorem metody W. Sherborne jest to, iż w atmosferze radosnej zabawy umożliwia dzieciom zaspokojenie takich potrzeb psychicznych jak: bezpieczeństwa, wzrostu i rozwoju, w tym potrzeb społecznych i poznawczych. Ponadto Ruch Rozwijający pozwala na osiąganie zamierzonych efektów poprze eliminowanie czynników stresujących typu: nakaz, przymus, strach, obawa. Współćwiczący muszą wykazać się opiekuńczością, umiejętnością współdziałania i reagowania na potrzeby i możliwości innych. Dzieci rozwijają i uczą się koncentracji oraz kontrolowania swojego zachowania (różnicowanie płynności ruchów, ćwiczenie siły oraz delikatności i wrażliwości).

Podczas prowadzenia zajęć należy kierować się następującymi zasadami:
- uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne (należy dziecko zachęcać, dodawać mu odwagi, ale nie zmuszać),
- kontakt z każdym dzieckiem: należy pamiętać o utrzymywaniu kontaktu wzrokowego w dalszym okresie zajęć, gdy dziecko już zaadaptuje się do udziału w ćwiczeniach (w początkowym okresie kontakt wzrokowy może być zbyt trudny dla dziecka),
- zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i dawać możliwość przeżywania radości z aktywności ruchowej, kontaktu z innymi ludźmi, satysfakcji z pokonywania własnych trudności i lęków, z poczucia większej sprawności fizycznej,
- w czasie zajęć należy ściśle przestrzegać praw dziecka do swobodnej własnej decyzji, aby miało poczucie kontroli nad sytuacją i autonomii,
- należy zauważać oraz stymulować aktywność dziecka, dać mu szansę na twórcze działanie,
- prowadzący musi mieć poczucie humoru,
- nie wolno krytykować dziecka,
- należy chwalić dziecko nie tyle za efekt, co za jego starania i wysiłek, a także za każde nowe osiągnięcie, pokonanie lęku, wykonanie nowego ćwiczenia,
- ćwiczenia należy zaczynać od prostych stopniowo je utrudniając, większość ćwiczeń szczególnie początkowych prowadzić na poziomie podłogi,
- stosować naprzemienne ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne,
- uczyć dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby,
- we wszystkich ćwiczeniach, w których jest to możliwe należy zadbać o to, aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej (poprzez zamianę ról),
- na zakończenie zajęć zawsze wprowadzać ćwiczenia wyciszające i uspokajające,

Planując poszczególne zajęcia korzystam m. in. z następujących propozycji ćwiczeń ruchowych:
1. Na powitanie – rozpoczęcie zajęć: dzieci witają się różnymi częściami ciała :
łokciami, kolanami, głowami, barkami itd.
2. Ćwiczenia prowadzące do wyczucia własnego ciała:
- leżenie na plecach i jazda na podłodze,
- ślizganie się na brzuchu po podłodze,
- siedząc – kręcenie się w kółko na pośladkach,
- turlanie się po podłodze,
- chodzenie i bieganie na sztywnych nogach,
- maszerowanie z podnoszeniem kolan,
- odsuwanie się z kręgu i przybliżanie na pośladkach,
- wiatraczek (obracanie się na pośladkach wokół własnej osi),
3. Ćwiczenia z partnerem:
- „Mosty‘’ – jedno dziecko robi mostek, a drugie dziecko przechodzi wokół, nad, pod,
- „Paczka” – jedno dziecko zwija się w kłębek, mocno splata dłonie, a współćwiczący próbuje rozwiązać paczkę,
- „Ciężar” – jedno dziecko leży nieruchomo na brzuchu na podłodze, a drugie stara się je przewrócić na plecy lub poruszyć,
- „Huśtawka” – dzieci siedzą w siadzie skrzyżnym twarzą odwrócone do siebie trzymając się za dłonie, jedno dziecko huśta drugie,
- Rolowanie (turlanie) na boku w dwójkach,
- Pokonywanie przeszkód – wędrowanie przez ciało partnera leżącego na brzuchu z rozstawionymi nogami i rękami,
- „Walka kogutów" - dzieci w przysiadzie odpychają się dłońmi,
- „Wiosłowanie”- partnerzy siedzą na podłodze z wyciągniętymi na boki nogami zwróceni do siebie twarzami, na zmianę, każdy z partnerów najpierw kładzie się do tyłu, potem znów siada,
- „Waga” – dzieci stoją naprzeciw siebie i chwytają się za ręce, wykonują na przemian przysiady,
- „Przepychanki” - dzieci siedzą w siadzie odwrócone do siebie plecami i przepychają się,
- „Galaretki” – przyklejanie i odklejanie dzieci i partnerów od podłoża (ćwiczenia wykonywane na zmianę)
- „Rurka z kremem” – tunel utworzony przez partnerów, pod którym przechodzą dzieci na zmianę,
4. Ćwiczenia dzieci z rodzicami:
- Jak bije twoje serce – dziecko kładzie się na plecach, rodzic przykłada ucho do jego serca i słucha bicia. Rytm serca można wyklaskać. Potem zmiana ról .
- Patrz i słuchaj – rodzic z dzieckiem trzymają się za ręce i biegają po sali w rytm muzyki. W przerwie w muzyce prowadzący podaje hasło np. drewno, metal, plastik. Pary szybko odnajdują przedmiot wykonany z takiego materiału i dotykają go. Kiedy usłyszą znowu dźwięki muzyki mogą biegać.
5. Ćwiczenia twórcze:
- w formie tańca: każda osoba pokazuje jakiś ruch ,a wszyscy pozostali ją naśladują (np. przy piosence „Ojciec Wirgiliusz”) lub przy muzyce mechanicznej,
- zabawa z piosenką „Jedzie pociąg z daleka”,
6. Ćwiczenia wyciszające:
- dzieci kładą się na plecach, zamykają oczy, słuchają muzyki relaksacyjnej
- na koniec "niedźwiadek" - siedząc w parach przodem do siebie oklepują sobie plecy nawzajem.

Zajęcia prowadzone tą metodą dają dobre efekty w stymulacji rozwoju psychicznego i fizycznego moich wychowanków. W metodzie tej nie stosuje się rywalizacji, dzieci zahamowane lub nieśmiałe mają taką samą satysfakcję, jak pozostałe, ogromną radość sprawia im bliskość z inną osobą, możliwość wypróbowania swojej siły i narzucanie dominującej roli