Opracowanie i wdrożenie "Programu zajęć dydaktyczno-wyrównawczych dla ucznia kl. III z ogólnymi trudnościami w nauce"

1. Opracowanie i wdrożenie „Programu zajęć dydaktyczno-wyrównawczych dla ucznia klasy IIIa z ogólnymi trudnościami w nauce, w szczególności w czytaniu i pisaniu”

Przesłanki przygotowania programu

Nauczanie zintegrowane jest bardzo ważnym okresem edukacyjnym w rozwoju każdego dziecka. Wiadomości i umiejętności jakie nabędzie w tym okresie są warunkiem dalszej edukacji każdego małego dziecka. Na tym etapie kształcenia istotne są umiejętności mówienia, czytania, pisania i liczenia. Droga do ich zdobycia jest jednak długa i skomplikowana. Wymaga wielu zabiegów natury dydaktyczno-metodycznej ze strony nauczyciela, aktywnej pracy samego ucznia jak i współpracy rodziców. Tylko dobra współpraca i porozumienie ze strony ucznia, nauczyciela i rodziców, pozwoli na opanowanie umiejętności. Zdarza się często, że uczniowie mają problem z opanowaniem niektórych wiadomości i umiejętności. Następstwem czego są niepowodzenia szkolne, stresy, poczucie mniejszej wartości. Mając na uwadze dobro dziecka, opracowałam i wdrożyłam program indywidualnych zajęć dydaktyczno-wyrównawczych (zalecanych także przez PPP w Kaliszu) dla ucznia klasy IIIa, u którego występowały duże problemy w nabywaniu podstawowych umiejętności programowych, zwłaszcza czytania i pisania.
Uczeń był dwukrotnie badany w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Kaliszu i w oparciu o wyniki badań oraz analizę dokumentacji uznano za uzasadnione pozostawienie ucznia na drugi rok w tej samej klasie. Niestety rodzice dziecka nie ujawnili wyników badań w odpowiednim czasie, jak również nie wyrazili zgody na drugoroczność. Na podstawie przeprowadzonych badań w poradni oraz moich obserwacji stwierdzono, że chłopiec myli litery, bądź niektórych nie odtwarza w ogóle. Nie dokonuje prawidłowej analizy i syntezy wzrokowo-słuchowej wyrazów. Nie radzi sobie z czytaniem tekstów na poziomie klasy pierwszej. Nie pisze ze słuchu i z pamięci. Zapisuje wyrazy w formie zlepków liter. Pisze niekształtnie, niedokładnie, nie utrzymuje pisma w liniaturze. W edukacji matematycznej uczeń wykonuje obliczenia w zakresie czterech działań matematycznych, przy zdarzających się często błędach rachunkowych. Po wysłuchaniu treści, rozwiązuje bardzo proste zadania tekstowe. W związku z tym postanowiłam pomóc Krystianowi, tworząc dla niego program zajęć, na których mógłby rozwijać zaburzone percepcje.

Koncepcja programu i spodziewane efekty

Program zawiera cele edukacyjne i treści nauczania określone w podstawie programowej, a także działania edukacyjne, realizowane w połączeniu treściami nauczania zintegrowanego według programu „Wesoła Szkoła” – „Program wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku” DKOW – 5002 – 10 /08 . Został także pozytywnie zaopiniowany przez nauczycielkę kształcenia zintegrowanego panią Urszulę U. i zatwierdzony na Radzie Pedagogicznej dn.
Program opracowano na podstawie:
• Opinii Poradni psychologiczno-Pedagogicznej w Kaliszu
• Poczynionych spostrzeżeń wychowawcy
• Informacji, których dostarczyła matka dziecka (wywiad)

Celem nadrzędnym podejmowanych działań edukacyjno-wyrównawczych jest otoczenie opieką ucznia z zaburzeniami wyżej wymienionych funkcji i udzielanie mu stosownej pomocy, zwłaszcza w nabywaniu umiejętności czytania, pisania i liczenia.

Program składa się z następujących części:

1.Wstęp
2.Cele edukacyjne
• Usprawnianie, korygowanie zaburzonych funkcji dziecka, to jest: percepcji słuchowej, grafomotoryki, koordynacji wzrokowo-słuchowej.
• Kształcenie spostrzegawczości, pamięci wzrokowej, umiejętności analizy i syntezy.
• Kształcenie umiejętności logicznego myślenia matematycznego przy rozwiązywaniu zadań tekstowych.
• Wdrażanie do koncentracji uwagi.
• Wdrażanie do samodzielnego i dokładnego wykonywania poleceń nauczyciela.
• Ćwiczenie poprawności pisania oraz dbałości o grafikę pisma.
• Stwarzanie przyjaznej atmosfery oraz poczucia bezpieczeństwa dla ucznia, a jednocześnie aktywizowanie go do nauki.
3. Metody i formy pracy
4. Zasady prowadzenia zajęć
5. Działania edukacyjne
• Rozwijanie percepcji słuchowej
• Rozwijanie percepcji wzrokowej
• Rozwijanie percepcji manualnej
• Usprawnianie myślenia logicznego i operacji matematycznych

6. Ewaluacja programu

Realizacja programu
Program został wdrożony podczas pozalekcyjnych zajęć dydaktyczno-wyrównawczych od 14 września 2009r. do 11 czerwca 2010r. Odbywały się one raz w tygodniu i trwały 45 minut. Prowadziłam je społecznie. Miały indywidua- lny przebieg z uczniem klasy IIIa Krystianem O.
Realizacja programu ma stymulować wszechstronny rozwój ucznia oraz doskonalić opanowanie podstawowych wiadomości i umiejętności zawartych w Programie edukacji wczesnoszkolnej.
Praca dydaktyczno-wyrównawcza wymaga sformułowania zasad postępowania, którymi kierowałam się w stosunku do ucznia, aby realizować założone cele:
- pełna indywidualizacja pracy na zajęciach – dostosowanie przebiegu zajęć do rodzaju, zakresu i stopnia zaburzeń występujących u ucznia,
- stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka,
- powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostych do bardziej złożonych,
- utrwalanie prawidłowych umiejętności i likwidowanie niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu,
- dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do wydolności dziecka,
- mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń
W pierwszych miesiącach uczeń za pomocą zabaw, gier, układanek i kolorowanek wykonywały przede wszystkim ćwiczenia kształtujące sprawność manualną, spostrzeżenia wzrokowe, orientację przestrzenną, percepcję słuchową, koordynację wzrokowo – słuchową. Dodatkowo na każdych zajęciach utrwalał poznane litery. Łączył je w sylaby, pierwsze wyrazy, które pisał i czytał. Rozpoznawał cyfry, przeliczał i wykonywały proste obliczenia, często z użyciem konkretów. Do ćwiczeń tych uczeń wykorzystywał sporządzone przeze mnie karty pracy. W drugim półroczu chłopiec doskonalił umiejętność czytania i pisania prostych zdań i tekstów oraz poprawnego wypowiadania się. Doskonalił technikę rachunkową, tabliczkę mnożenia, rozwiązywał zadania z treścią.
Chcąc osiągnąć zamierzone cele stosowałam różnorodne metody, od tradycyjnych po bardziej nowatorskie, aktywizujące. Często na zajęciach wykorzystywałam formy zabawowe. Przeplatałam je typowymi ćwiczeniami, co sprzyjało prawidłowej koncentracji uwagi. Starałam się zauważać i chwalić najmniejsze postępy ucznia. To mobilizowało go do lepszej pracy.

Ewaluacja programu:

Skuteczność moich działań sprowadzałam poprzez stosowanie testów Jana Konopnickiego, sprawdzianów oraz wypełniając arkusz spostrzeżeń na koniec roku szkolnego. Poprzez podsumowanie wyników stwierdziłam, że uczeń poprawił umiejętność czytania, pisania i liczenia. Zaobserwowałam, że mniej denerwował się podczas głośnego czytania, czytał chętniej, w trochę szybszym tempie. Nie zawsze rozumiał czytany po cichu tekst. Pisał staranniej, ale jeszcze nie nadążał za tempem pisania w klasie. Sprawniej liczył , ale trudniej rozwiązywał zadania matematyczne. Zauważyłam, że Krystian chętniej zgłaszał się podczas zajęć z klasą.
Właściwa realizacja założeń systemu dydaktyczno-wyrównawczo- wychowawczego w klasach młodszych powinna uczynić ze szkoły miejsce przeżywania przez dzieci radości i satysfakcji z osiągnięć.

Uzyskane efekty
• Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych przyczyniło się do większego usprawnienia zaburzonych funkcji ucznia: percepcji słuchowej, grafomotoryki, koordynacji wzrokowo- słuchowej.
• Poprawie uległa również pamięć wzrokowa oraz umiejętność analizy i syntezy.
• Uczeń nauczył się koncentracji uwagi. Z pewnością efekt był większy, gdyż były to zajęcia indywidualne i nikt nie rozpraszał jego uwagi.
• Poziom graficzny pisma również uległ poprawie.
• Krystian potrafił przeczytać prosty tekst, metodą mieszaną, pisać z pamięci i ze słuchu proste wyrazy, a nawet zdania, co wcześniej było niemożliwe.
• Myślę, że jak na możliwości ucznia osiągnął wiele, a ja mam satysfakcję, że mogłam mu choć trochę pomóc.