Charakterystyka dziecka w wieku przedszkolnym. Rozdział I pracy magisterskiej

Spis treści
WSTĘP
ROZDZIAŁ I .Charakterystyka dziecka w wieku przedszkolnym
1.1. Rozwój fizyczny.
1.2. Rozwój emocjonalno-społeczny.
1.3. Rozwój procesów poznawczych.
ROZDZIAŁ II. Edukacja przedszkolna.
2.1.Cel, założenia, treści programowe edukacji przedszkolnej.
2.2.Nauczyciel-cechy osobowościowe, wykształcenie, kompetencje.
2.3.Formy, metody, techniki pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym w
świetle literatury przedmiotu
2.4.Materialne determinanty efektywności kształcenia dziecka w przedszkolu-
baza lokalowa, materialna, środki dydaktyczne.
ROZDZIAŁ III. Książka w edukacji przedszkolnej.
3.1.Książka jako podstawowe narzędzie pracy nauczyciela.
3.2.Wartości wychowawcze, poznawcze i kształcące literatury dla dzieci.
3.3.Kształtowanie kultury czytelniczej przedszkolaków.
ROZDZIAŁ IV. Założenia metodologiczne badań własnych.
4.1.Cel i przedmiot badań.
4.2.Problemy i hipotezy badawcze.
4.3.Metody, techniki i narzędzia badawcze.
4.4.Charakterystyka środowiska lokalnego.
ROZDZIAŁ V. Rola książki w życiu dzieci w wieku przedszkolnym na przykładzie Oddziału Przedszkolnego nr 3 przy Publicznej Szkole Podstawowej w Czermnie-prezentacja wyników badań.
5.1.Badana grupa.
5.2.Analiza materiału badawczego.
5.3.Wnioski.
ZAKOŃCZENIE
ŹRÓDŁA I LITERATURA
SPIS TABEL, WYKRESÓW, ILUSTRACJI
ANEKSY


WSTĘP

Nie ma na świecie dziecka, które nie lubiłoby słuchać ciekawych opowieści o losach i przygodach równie interesujących bohaterów. Szczególnie gdy opisany świat jest krainą magii, czarów i niewyobrażalnych cudów .Sama pamiętam ,kiedy uwielbiałam chwile spędzane z mamą tuż przed snem. Zawsze czytała mi bajki. Najbardziej lubiłam baśnie Andersena. Czas spędzony z baśnią w ręce jest wyjątkowy. To wtedy dzieci mogą przybierać postać ulubionego bohatera baśniowego .W swojej wyobraźni przenoszą się do świata pełnego zaczarowanych miejsc. Poza tym bajki są doskonałym pretekstem do podejmowania bardzo ważnych tematów egzystencjalnych ,które zazwyczaj w sposób subtelny poruszane są w baśniach. Ważny jest także odpowiedni dobór literatury dziecięcej. Musi być ona adekwatna do wieku dziecka ,aby była zrozumiana . Powstała akcja „Cała Polska czyta dzieciom” zachęca rodziców do spędzania czasu ze swoimi pociechami właśnie w ten sposób .Niezaprzeczalny jest fakt ,że nasze przedszkolaki uwielbiają bajki. Każdy z nich ma przynajmniej jednego ulubionego bohatera ,w postać którego lubi wcielać się w swej wyobraźni. Najchętniej dzieci lubią „bawić się „w tych pozytywnym bohaterów .Kojarzą się oni z dobrem, sprytem i pięknem. Pomysłodawcy „Cała Polska czyta dzieciom” doskonale wiedzą o walorach baśni. Szczególnie odgrywa ona istotną rolę w procesie rozwojowym przedszkolaków .W swojej pracy chciałam pokazać jak bardzo istotny jest wpływ baśni na rozwój dzieci w wieku przedszkolnym.
Część teoretyczna mojej pracy zawiera dwa rozdziały. Pierwszy rozdział poświęciłam prezentacji ogólnego rozwoju przedszkolaków.
Drugi rozdział zawiera charakterystykę baśni i bajki jako gatunków literackich. Poruszyłam również istotną w rozwoju dziecka ,wychowawczą i terapeutyczną funkcję baśni. Zawarłam także w tym rozdziale wpływ baśni na rozwój wyobraźni i postrzegania problemów świata dorosłych.
Następne dwa rozdziały poświęcone badaniom zawierają zagadnienia z zakresu metodologii. W pierwszym z nich opisałam cel i przedmiot badań. Przedstawiłam również problemy i hipotezy badawcze. Scharakteryzowałam w nim metody ,techniki i narzędzia jakimi posłużyłam się w trakcie moich badań.
Tę część pracy miał na celu ukazanie jak istotne dla dziecka jest zaszczepianie w nim zamiłowania do lektury baśniowej przez rodziców i najbliższe otoczenie. Mimo wszechobecnych mass mediów lektura nie ustępuje w swej atrakcyjności .W tym rozdziale zawarłam również jak istotny jest wpływ baśni na rozwój dzieci w wieku przedszkolnym.
Mam nadzieję, że przeprowadzone przeze mnie badania choć w niewielkim stopniu potwierdzają postawiona hipotezę. Praca moja zawiera również aneks i bibliografię.

Rozdział I. Charakterystyka dziecka w wieku przedszkolnym

1.1. Rozwój fizyczny

Wiek przedszkolny obejmuje okres życia dziecka od 3 do 6 lat. Jego tradycyjna nazwa wywodzi się stąd, że okres ten poprzedza podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego .Niektóre dzieci uczęszczają w tych latach życia do przedszkola, które stanowi w naszym systemie oświatowym pierwszy szczebel nauczania, inne zaś zapisywane są do oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych do tzw. „zerówek” i tu realizują obowiązek szkolny. U wszystkich dzieci w tym okresie życia zachodzą zmiany w rozwoju fizycznym i psychicznym.
W tym wieku następuje rozwój organizmu dziecka polegający na zwiększeniu się wymiarów masy ciała. Podobnie jak w poprzednim okresie roczny przyrost wagi (2-3 kg), jest stosunkowo nieduży, wzrasta natomiast tempo rocznych przyrostów wysokości [5-7 cm].
Budowa ciała jest w dalszym iągu nieproporcjonalna. Kończyny dziecka są krótkie, głowa i tułów stosunkowo długie. Sylwetka dziecka
6-letniego staje się bardziej proporcjonalna. Wydłużają się nogi, tułów uzyskuje kształt trójkąta zwróconego podstawą ku górze, zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej, dziecko smukleje .
Na początku wieku przedszkolnego kościec dziecka jest wrażliwy i giętki, a krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze ustalone. Stawy cechuje duża ruchomość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Bardzo słabe są także włókna mięśniowe: wiotkie i cienkie, zawierają dużo wody. Dlatego też dziecko jest niewytrzymałe na wysiłek fizyczny, męczy je jednostajna pozycja i monotonny ruch. W tej fazie łatwo wytwarza się wadliwa postawa ciała zarówno wskutek pozostawiania dziecka zbyt długo w jednakowej pozycji, jak też wskutek nieodpowiedniego ciasnego ubrania.
W drugiej fazie wieku przedszkolnego proces kostnienia zaznacza się najwyraźniej w kościach nadgarstka. Przyczynia się do usprawnienia dłoni pięciolatków, które coraz lepiej rysują i manipulują drobnymi przedmiotami i narzędziami. W fazie trzeciej wzmacnia się wydatnie cały kościec i muskulatura oraz ustalają się naturalne krzywizny kręgosłupa: szyjna, grzbietowa i lędźwiowa. Ruchy mięśni dziecka 6-,7-letniego są już całkiem swobodne, lecz proces różnicowania w obrębie układu kostnego i mięśniowego nie jest jeszcze zakończony. Zaczynają się wyrzynać zęby stałe .
Rozwój narządów wewnętrznych w tym okresie polega zarówno na rozwoju samych narządów, jak też synchronizacji pomiędzy ich wielkością a wielkością i masą całego ciała. Serce i płuca pracują wydajnie, a szybkie tętno i oddech wyrównują ich początkowo małą pojemność. Im dziecko starsze, tym mniejsza liczba oddechów na minutę. Dopiero około 5 roku życia wskutek rozrostu masy ciała i dużych grup mięśniowych, pojemność płuc wzrasta i oddech staje się głębszy. Niewielki jest natomiast nadal przekrój tchawicy i jamy nosowej.
Dzieci w wieku przedszkolnym zapadają często na choroby dróg oddechowych. Przyczyną tych schorzeń bywa m.in. przerost układu limfatycznego. Z drugiej strony węzły limfatyczne odgrywają ważną rolę w niszczeniu zarazków, gdyż krew nie posiada jeszcze dostatecznej ilości ciał odpornościowych, które pozwalałyby zwalczać skutecznie choroby zakaźne, na jakie narażony jest organizm dziecka .
Tempo rozwoju układu nerwowego jest wolniejsze niż w pierwszych trzech latach życia. Obserwuje się jednak doskonalenie zarówno struktury, jak i funkcji kory mózgowej. Wzrasta waga mózgu, zmieniają się wielkości poszczególnych pól i okolic korowych, dojrzewają komórki nerwowe. Dojrzewanie struktury pociąga za sobą możliwość coraz doskonalszego funkcjonowania. Dziecko uczy się wykonywać coraz więcej czynności. Poszerza swoje doświadczenia indywidualne dzięki możliwości wytwarzania odruchów warunkowych na podstawie bodźców słownych .
Ogólne kierunki rozwoju dynamiki wyższych procesów nerwowych u dzieci w wieku przedszkolnym są następujące :
• Wzrasta wpływ kory mózgowej na niższe części układu nerwowego. Czynności dziecka stają się dzięki temu lepiej skoordynowane, mniej impulsywne.
• Wzrasta ogólna zdolność do pracy komórek nerwowych, wskutek czego dziecko potrafi dłużej odbierać bodźce zewnętrzne. Jednak układ nerwowy jest nadal podatny na zmęczenie, co sprawia, że dziecko z trudem zdobywa się na dłuższy jednostajny wysiłek, a woli zabawy i zajęcia bardziej urozmaicone.
• Zwiększa się tempo wytwarzania połączeń nerwowych w mózgu.
• Wzrasta wpływ drugiego układu sygnałowego na pierwszy.
• Procesy pobudzania rozwijają się szybciej niż procesy hamowania6.
Rozwój ruchowy dziecka w wieku przedszkolnym jest mniej gwałtowny i szybki niż w poprzednich okresach i cechuje go względna harmonijność. Dziecko stopniowo doskonali swe ruchy takie, jak chód, bieg, skoki, wspinanie się i inne formy przystosowania się do warunków terenu, wyrażające się w pokonywaniu różnych przeszkód. Rozwija się technika biegu. We wczesnej fazie wieku przedszkolnego ruchy rąk i nóg są słabo skoordynowane, dziecko biegnie na całych stopach, tułów ma wyprostowany, krok krótki. Dzieci 6-letnie biegną nie tylko szybciej, lecz także bardziej harmonijnie i estetycznie dzięki znacznie lepszej koordynacji pracy kończyn górnych i dolnych, pochyleniu tułowia do przodu i unoszeniu wysoko kolan. Skoki są też trudnym zadaniem dla trzylatków. Przypominają raczej wydłużony krok niż przekroczenie określonej przeszkody. U dzieci 6-letnich rozbieg przy skoku jest bardziej dynamiczny, odbicie dość zdecydowane, a faza lotu występuje w postaci krzywej wzniesionej wyżej lub niżej w górę. Przejawem rozwoju ruchów podstawowych jest wzrastająca umiejętność utrzymywania ciała w równowadze statycznej lub dynamicznej. Są to różnego rodzaju ćwiczenia, np. stanie na jednej nodze na całej stopie lub palcach, na wąskiej lub podwyższonej podstawie lub też ćwiczenia na równoważni podczas obrotu i skoków.
W okresie przedszkolnym następuje dalszy rozwój i doskonalenie się ruchów narzędziowych [praksji], co wydatnie wpływa na wzrost samodzielności i zaradności dziecka. Dzieci 3-4-letnie ubierają się i rozbierają przy pewnej pomocy dorosłego, przy czym wcześniej i sprawniej czynią to dziewczynki niż chłopcy. Większość dzieci 5-letnich potrafi samodzielnie nakładać różne części ubrania, ma jednak trudności z takimi czynnościami, jak zawiązanie sznurowadeł, czy też zapinanie guzików. Ruchy te stają się dopiero w pełni zautomatyzowane i sprawne u dzieci 6-7-letnich, o ile oczywiście dorośli umożliwiają im ćwiczenie, nie wyręczając dziecka przy każdej okazji .
Rozwój społeczny według E.B. Hurlock to „ zdobywanie dojrzałości do współżycia w społeczeństwie. Jest to proces uczenia się dostosowania wzorów grup społecznych, obyczajów i tradycji oraz poznawania istoty wspólnoty, systemu porozumiewania współdziałania” . Będąc w przedszkolu dziecko nawiązuje kontakty ze swoimi rówieśnikami pracownikami placówki. Dziecko obcując z nimi wkracza w proces uspołeczniania poprzez dostosowanie się do oczekiwań jakie ma wobec przedszkolaka środowisko społeczne. Zanim jednakże dziecko wkroczy w” świat” ma kontakt z najważniejszą dla niego grupą społeczną, która stanowi bazę jego interakcji społecznych ,a mianowicie rodziną. To właśnie w domu rodzinnym nabywamy pewność siebie ,umiejętność słuchania i prowadzenia dialogu. Dzięki miłości, odpowiednio przekazanym wartościom moralnym ,poczuciu bezpieczeństwa potrafimy jako dzieci budować nasze relacje społeczne. Zdrowe relacje z osobami dorosłymi są efektem mądrego przygotowania dziecka przez rodziców do funkcjonowania w środowisku tak zróżnicowanym pod względem wiekowym. Szczególna rolę w uspołecznianiu dziecka i przygotowaniu go do funkcjonowania w środowisku rodzinnym odgrywa ojciec. Badania wykazują ,że więź między nimi zacieśnia się szczególnie mocno około piątego roku życia. Bez względu na płeć dziecka większy respekt odczuwają one przed tatą niż mamą. Pod koniec wieku przedszkolnego jednak stosunek do rodziców jest taki sam. Na relacje między dzieckiem a rodzicami ma wpływ wiele czynników. Należą do nich min; wiek, wykształcenie rodziców. W kontaktach między rodzeństwem mogą wystąpić pewnego rodzaju nieporozumienia. Wiążą się one z uczuciem zazdrości starszego rodzeństwa o to młodsze ,które wymaga szczególnej uwagi dotąd poświęcanej tylko i wyłącznie temu pierwszemu. Jak wskazują badania Gesella kontakty między rodzeństwem są jeszcze niestabilne.
W uspołecznianiu trzylatka znaczną funkcję odgrywają stosunki z rówieśnikami. Mogą mięć one podłoże pozytywne czyli; wspólna zabawa ,pierwsze przyjaźnie, bądź też negatywne. O niepozytywnym charakterze integracji z rówieśnikami decydują egoistyczne zachowania dziecka.
M.B. Parten przeprowadziła badania odnośnie zachowań dzieci. W trakcie wspólnych zabaw rówieśniczych. Po obserwacji dokonała podziału współpracy dzieci . Pierwszą formą zabawy jest zabawa samotna. W trakcie jej dziecko nie podejmuje współpracy z rówieśnikami, bawi się samo bez względu na to czy pozostali są zainteresowani czy też nie. Zabawa równoległa charakteryzuje się tym, że dzieci bawią się obok siebie nie wykazują chęci zabawy ze sobą nawzajem. Zabawa zespołowa ; przedszkolaki współpracują ze sobą według określonych zasad zmierzając do określonego celu. Zabawa wspólna; bawią się ze sobą bez sprecyzowanego celu bez określonych zasad.
To właśnie u trzylatków widoczna jest chęć i potrzeba organizowania zabaw z określonymi regułami i celami. Wraz z wielkim dzieci nabywają potrzebę współzawodnictwa. Należy jednak kontrolować przebieg zawodnictwa, aby nie narażać dzieci na zbyt duży stres związany z przegraną.

1.2.Rozwój społeczno - emocjonalny

Emocje są grupą zjawisk, określanych mianem uczuć, efektów, nastrojów ,a „ osiągnięcie przez jednostkę pełnej dojrzałości emocjonalnej jest procesem długotrwałym i nie każdy człowiek dojrzałość te osiąga. Jeśli rozwój emocjonalny we wczesnych stadiach genezy przebiega pomyślnie ,można oczekiwać dalszego prawidłowego kształtowania się uczuć . Natomiast wszelkie zakłócenia rozwoju emocjonalnego we wczesnym dzieciństwie i w wieku przedszkolnym utrudniają ,a niekiedy uniemożliwiają osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej” Dla dzieci w wieku przedszkolnym najważniejsza jest miłość i bezpieczeństwo. Wiek ten charakteryzują przeważnie pozytywne odczucia. Dziecko jest ciekawe świata, żądne wiedzy na temat otaczającego je środowiska. Jego życie uczuciowe jest bardzo różnorodne i bogate. Zaletą tego okresu życia u dzieci jest szczerość w wyrażaniu swoich odczuć. Dziecko nie potrafi tłumić i ukrywać swoich uczuć .Emocje takie jak gniew ,niechęć czy też zazdrość są bardzo wyraźne. Wahania nastrojów zwane labilnością uczuciową przejawiają się w natychmiastowych przejściach ze stanu euforii po gniew i złość. Impulsywność w wyrażaniu emocji jest charakterystyczna dla tego okresu wczesnej i średniej fazy przedszkolnej. Stan ten utrzymuje się do szóstego roku życia. Dzieci osiągające wiek 3 lat znacznie lepiej radzą sobie z życiem uczuciowym. Jest ono bardziej stabilne emocjonalnie. Można zaobserwować umiejętne wykorzystywanie pokładów cierpliwości. Dziecko trzyletnie potrafi bawić się spokojnie, śmiać i cieszyć zabawą. Gdy przedszkolak osiąga wiek 3,5 roku zaczyna pozwalać sobie na upust swoich emocji ,wiąże się to ze zdobywaniem i doskonaleniem warsztatu mowy. Jest niespokojne i pobudzone. Ma to swoje odzwierciedlenie w niestosownym, a czasami nawet agresywnym zachowaniu. Nieustanna potrzeba zdobywania wiedzy wiąże się z szeregiem pytań skierowanych do osób dorosłych. Najczęściej „skarbnica wiedzy „są rodzice ,o których zainteresowanie maluch wciąż zabiega. Okres buntu i niezadowolenia powraca znów w wieku 6 lat, aby złagodnieć w wieku 7 lat. Wraz z wiekiem nabywa umiejętności panowania nad swoimi emocjami i zachowaniem,
Niezwykle bogaty świat dziecko często zakłócany jest bardzo negatywnymi emocjami jakimi są lęki. Mogą one dotyczyć ciemności, zwierząt, ludzi . Szczególnie znane są lęki dzieci przed wymyślonymi stworami w wieku gdy wyobraźnia ich jest szczególnie pobudzona. Badania wykazują ,iż najszerszą grupą dzieci przezywających stany lękowe są trzylatki. Wyniki badań psychologicznych nie dają jednoznacznej odpowiedzi wskazującej genezę leków .najczęściej pojęcie lęku zastępujemy słowem strach i używamy ich naprzemiennie. Lęk jako proces jest efektem wewnętrznych przeżyć ,które nie są reakcją na konkretną ,bezpośrednią sytuację. Jest związany z obawą przed teoretycznie mogącym pojawić się niebezpieczeństwem. Strach natomiast jest reakcją na bodziec ,naszą odpowiedzią na zbliżające się nieuchronnie wydarzenie. W trakcie rozwoju człowieka strach powoduje powstawanie lęku. Wyróżniamy następujące rodzaje lęków. Pierwszą grupę stanowią lęki odtwórcze. Mają one związek z wydarzeniami, które miały miejsce w życiu dziecka w niedalekiej przeszłości. Lęki tzw. wytwórcze , ich geneza wiąże się z dość bogatą i nieograniczoną wyobraźnią dziecka. Objawom lękowym sprzyjają przede wszystkim mass media, w których przemocy i okrucieństwa jest moim zdaniem zbyt wiele. Faktem jest zaś to ,że dzieci w dzisiejszych czasach maja łatwy dostęp do tego rodzaju rozrywek. Często korzystają z nich bez kontroli i nadzoru ludzi dorosłych. Jakże nam ,ludziom dorosłym znane lęki ,których genezę upatrujemy w poczuciu bycia gorszym, funkcjonują również w świecie dzieci. Tak bardzo ,pragniemy być postrzegani pozytywnie ,szczególnie przez najbliższe otoczenie. Negatywne osądy są w stanie wpędzić nas w stany lękowe W sposób szczególny dotyczy to dzieci ,bojąc się niechcianych opinii ze strony osób bardzo im bliskich, żyją w ciągłym strachu przed popełnieniem błędu. Specyficzną grupę lęków stanowią lęki będące przykrą konsekwencją niezaspokojonych potrzeb. Są to potrzeby natury fizjologicznej jak i również stany odczuwania braków natury psychologicznej ”Wszelkie ograniczenia w zaspokajaniu tych potrzeb powodują lęk. Jeśli rodzice w niewystarczający sposób sygnalizują dziecku, iż jest dla nich ważne ,to silny lęk dziecko próbuje zmniejszyć przez stały, uciążliwy kontakt ,nie odstępowanie matki na krok, jakby stałe upewnianie się ,że nie zostanie porzucane. Może się to tez objawiać poprzez demonstrowanie niewłaściwego zachowania ,byle tylko zatrzymać na sobie uwagę” . Dlatego tak ważną rolę w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym odgrywają najbliżsi, rodzice ,nauczyciele. To właśnie ich zadaniem jest zainteresowanie się problemem lęku. Dostrzegając nieumiejętność radzenia sobie dziecka w sytuacjach stresowych w odpowiednim momencie są w stanie mu pomóc. Zlekceważenie tego typu problemu będzie znajdywało przykre konsekwencje w dorosłym już życiu.

1.2. Rozwój procesów poznawczych

Funkcje poznawcze dziecka podlegają doskonaleniu toteż pod koniec okresu przedszkolnego osiąga on wyższy poziom rozwoju psychicznego.
W czasie udoskonalania się czynności umysłowych następuje wzrost wrażliwości słuchowej, wzrost ostrości wzroku. Pogłębiają się zainteresowania zjawiskami dotyczącymi otaczającego świata, wyostrza się spostrzegawczość. Postrzeganie dzieci w tym okresie cechuje synkretyzm. Nie potrafią szczegółowo zanalizować obiektu. Dziecko postrzega przede wszystkich przedmioty istotne, które są kluczowe w wykonywanej przez nie czynności. W kolejnym stadium dziecko potrafi już wodzić wzrokiem za przedmiotami ,zanim rozpocznie wykonywać dana czynność. Uwaga przedszkolaka nie jest trwała ,nie posiada on również jeszcze umiejętności podzielności. Jego zainteresowanie przedmiotami nie trwa nigdy długo ,szybko nudzi się zabawką.Zazwyczaj od razu przystępuje do poszukiwania nowego obiektu godnego jego uwagi. im dziecko jest starsze tym czas zajmowania się danym przedmiotem wydłuża się.
Wyobraźnia przedszkolaka jest niezwykle aktywna i twórcza. Często łączą świat fantazji ze światem realnym. Przeżywają przygody ulubionych bohaterów bajek, niejednokrotnie identyfikując się z nimi. Bardzo często całkowicie uciekają w świat fantazji zapominając o tym rzeczywistym. Dziecko ożywia przedmioty martwe ,kształtuje przedmioty na podobieństwo człowieka.
Jest to tzw. animizm i antropomorfizm dziecięcy. Mniej więcej w wieku trzech lat dziecko potrafi dokonać rozgraniczenia między światem realnym i fikcyjnym.
Wyobraźnia może mieć dwa kierunki rozwoju. Jeden z nich wiąże się ze stopniowym wyodrębnianiem się jej z czynności percepcyjnych. Fantazje powstają na bazie tego co wcześniej miało miejsce i było odebrane za pomocą zmysłów. Drugi z nich polega na zmianie zdolności wyobrażeń mimowolnych na wyobraźnie twórczą i kontrolowaną. Przedszkolaki są szczególnie wrażliwe na muzykę. Bardzo chętnie biorą udział w różnego typu choreografiach muzycznych. Posiadają dość zaawansowane poczucie rytmu. Szczególne trudności sprawia dzieciom odtwarzanie kształtów geometrycznych. Z czasem jednak potrafi już doskonale odróżniać figury typu romb. Stopniowo nabywają umiejętności pozwalające im oceniać odległości i kierunki. Badania radzieckich psychologów dowodzą ,iż dziecko w danym wieku potrafi dostrzec to co posiada czytelną formę i treść.
W okresie przedszkolnym rozwojowi podlega również pamięć ,a dokładnie jej dwa rodzaje; świeża czyli bezpośrednia i trwała. Badania wykazują ,że już we wczesnym okresie przedszkolnym dziecko znacznie szybciej i łatwiej zapamiętuje treści zawierające sens i wartość. Nie posiada jednak pamięci słowno-logicznej. Znacznie łatwiej zapamiętuje materiał obrazkowy. Pod koniec trzeciego roku życia przedszkolak ma opanowane zasady językowe od strony leksykalnej jak i gramatycznej. W wyniku rozwoju mowy sześciolatki potrafią posługiwać się potocznym słownictwem. W przedszkolu dzieci nieustannie doskonalą poprawność w posługiwaniu się formami fleksyjnymi. Mowa jest niezwykle istotna w porozumiewaniu się z rówieśnikami. Mowa w ciągu okresu przedszkolnego dziecko stopniowo poszerza swój słownik i operuje coraz sprawniej regułami fonetyki i gramatyki języka . W procesie myślenia odgrywają szczególną wagę trzy szczeble genetyczne; myślenie sensoryczno- motoryczne, ,konkretno-wyobrażeniowe i pojęciowe inaczej symboliczne. Najbardziej wykorzystywanym typem myślenia w wieku przedszkolnym jest to konkretno-wyobrażeniowe. Myślenie w tym czasie jest podporządkowane zadaniom praktycznym jakie staja przed dzieckiem. „ Myślenie dziecka w wieku przedszkolnym nie jest już często sytuacyjne ,nie stanowi jednak odrębnej bezczynności poznawczej . Każdego rodzaju zadania i czynności wykonywane przez dziecko maja charakter poznawczy. Działania podejmowane przez przedszkolaka połączone są ściśle z procesem myślowym . Wiąże się to z usystematyzowaniem stopniowym początkowo chaotycznych i bezcelowych działań.