Ćwiczenia logorytmiczne usprawniające poprawną wymowę

Anita Piechnik

ĆWICZENIA LOGORYTMICZNE -USPRAWNIAJĄCE POPRAWNĄ WYMOWĘ.


Logorytmika jest dziedziną wiedzy stosującą elementy gimnastyczne, zajmującą się kształceniem pięknego ruchu, by na bazie ćwiczeń muzyczno-ruchowyh stosować ćwiczenia słowno-ruchowe, których składnikiem wiodącym jest rytm.

Cele:
- kształcenie i sprawne wykonywanie ruchu,
- wyrabianie szybkiej orientacji w czasie i przestrzeni,
- kształcenie umiejętności koncentracji i uwagi,
- wyrabianie takich cech charakteru jak: zdyscyplinowanie, karność, porządek, aktywność, poczucie odpowiedzialności, umiejętność współdziałania w grupie, samodzielność,
- usprawnianie w sposób pośredni narządów mowy (mikroruchy), przez kształcenie ruchów całego ciała (makroruchy),
- wyrabianie wrażliwości na muzykę, kształcenie słuchu muzycznego, poczucia rytmu.

Ćwiczenia logorytmiczne przeprowadza się w trzech grupach:
1. Ćwiczenia techniki ruchu.
2. Ćwiczenia metrorytmiczne .
3. Ćwiczenia w łączeniu tekstu z elementami ruchowymi i rytmicznymi.

I. ĆWICZENIA TECHNIKI RUCHU
Są to ćwiczenia pochodzenia gimnastyczno-tanecznego, zarówno diagnostyczne jak i prognostyczne , gdyż pozwalają na rozeznanie, jakiego rodzaju zaburzenia występują u danego dziecka- jeśli są one duże- pozwalają przypuszczać, że towarzyszą im również zaburzone ruchy narządów mownych.
Aby rozwój motoryki całego ciała był prawidłowy należy rozpoczynać ćwiczenia już w okresie niemowlęcym.
Przykłady ćwiczeń:

Wiek 0-1
• wierszyk „Koci, koci łapki”- lekko klaszczemy rączkami dziecka, łączymy jego dłonie, podnosimy je do twarzy dziecka.

Wiek poniemowlęcy 1-3

* ćwiczenia zręcznościowe o elementach akrobatycznych, zabaw, gier ruchowych np.: chodzenie w rytm wiersza J. Tuwima „Idzie Grześ”.
Idzie Grześ przez wieś,
Worek piasku niesie,
A przez dziurkę,
Piasek ciurkiem
Sypie się za Grzesiem.

- dziecko naśladuje dźwiganie ciężkiego worka, idzie przy tym początkowo ciężko, pochylone, potem powoli wyprostowuje się, idzie szybciej- worek jest lekki, piasek wysypał się.

Wiek przedszkolny 3-6.

Stosujemy podobne ćwiczenia, lecz stają się one trudniejsze, wymagają większej sprawności fizycznej.

• „Walka z piłkami”- dorosły toczy do dziecka kolejno kilka piłek, które od razu odtacza z powrotem. Gra rozwija zręczność, spostrzegawczość, uczy przestrzegania zasad.
• „Żołnierski marsz” – wyrabia prawidłową postawę i ładny chód. Sylwetka wyprężona, ręce przyciśnięte do tułowia. Dziecko maszeruje jak żołnierz podczas parady. Stopy muszą być mocno wyprężone i wysunięte ku przodowi. W tej pozycji uniesiona stopa powinna być postawiona na podłodze.
• „Koń w cyrku”- dzieci kroczą, unosząc wysoko kolana, podobnie jak konie w cyrku. Dzieci chodzą coraz szybciej, aż wreszcie biegną. Następnie zwalniają i w końcu stają.
• Inne rodzaje ćwiczeń: chód na palcach, chodzenie na prostych nogach, bieganie w różnym tempie, dotykanie czubkiem palców do podłogi, podskoki na jednej nodze, podskoki obunóż do przodu, do tyłu, na boki itp.
• Ćwiczenia rąk: dzieci zaciskają pięści, ręce są opuszczone; następnie podnoszą ręce do przodu, przesuwają na boki i znów opuszczają, ćwiczenia w parach: dzieci ustawiają się w odległości wyciągniętych rąk, wspierają się na wyprostowanych rękach, których nie należy zginać, wskazane są też ćwiczenia mięśni tułowia, szyi i barków.

II. ĆWICZENIA METRORYTMICZNE

Podobnie jak w poprzednich ćwiczeniach tak i tu należy uzyskać naturalne ruchy dziecka.
Ćwiczenia dobrze jest rozpocząć od marszu w umiarkowanym tempie. Za jednostkę miary możemy przyjąć kroki ludzkie, wtedy podporządkujemy je wg określonego metrum. Kroki można łączyć po 2, 3, 4. Pierwszy krok z każdej grupy musi być podkreślony silniejszym stąpnięciem – jest to akcent rytmiczny. W czasie zabaw metrorytmicznych potrzebny jest akompaniament muzyczny lub zastępczy. Można też stosować instrumenty perkusyjne. Dzieci uczą się odróżniać wartości rytmiczne: całą nutę, półnutę, a w późniejszym okresie także ćwierćnutę, ósemkę, szesnastkę, aby umieć dostosować ruch ciała do czasu trwania dźwięków. Ćwiczenia te mają na celu wyrobienie u dziecka:
- umiejętności słuchania muzyki,
- umiejętności właściwego wiązania ruchu z muzyką,
- właściwości szybkiego reagowania na zmiany rytmu,
- opanowanie całego ciała i związanej z nim estetyki ruchu,
- dodatnich cech charakteru- samodzielności, współdziałania w grupie,
- słuchowego rozróżniania i właściwego wypowiadania ciągów słownych.
Ćwiczenia metrorytmiczne cechuje fakt, że na pierwszy plan musi być wysunięty akcent, potem percepcja słuchowa. Przykłady zabaw:
* „Zabawa z piłką” - dzieci stoją w kole, jedno trzyma piłkę. Muzyka w takcie dwu-, trzy-, czteromiarowym na zmianę. Na raz dzieci kolejno podają piłkę od dziecka do dziecka- muszą przy tym uważać na akcenty muzyczne w zmieniającym się metrum- zabawę można modyfikować wg własnych potrzeb i pomysłów,
• zabawy przy melodiach i piosenkach dla przedszkolaków m. in. „Maszerują przedszkolaki”, „Gaiczek zielony”, itp.- ważne jest akcentowanie zmieniającego się metrum,
• zabawy przy muzyce klasycznej np.: „Marsz Radeckiego”

III. ŁĄCZENIE TEKSTU Z ELEMENTAMI RUCHOWYMI I RYTMICZNYMI.

Jest to ostatni etap ćwiczeń logorytmjcznych- wykorzystuje się tu umiejętności zdobyte w czasie ostatnich zajęć (ćwiczenia rytmiczne i metrorytmiczne).
Najprostszymi ćwiczeniami jest tutaj zastosowanie wyrazów dźwiękonaśladowczych, kształcących wrażliwość słuchową dziecka, ćwiczą prawidłowy oddech i rozwijają mięśnie narządów mownych.
Przykłady ćwiczeń:
• Zabawa „Na łące” – dzieci podzielone na trzy grupy: świerszcze, żaby, pszczoły- stoją w luźnej gromadce. Każda grupa wywoływana jest do poruszania się innym akompaniamentem. Na dany sygnał, np. klaskanie-świerszcze biegają i wydają głosy- cyk, cyk, cyk..., pozostałe dzieci kucają. Potem zmienia się sygnał, np. uderzenie w tamburyn to znak dla żab- które wołają: kum, kum, kum... i skaczą. Trzeci sygnał, np. uderzanie w talerze- wywołuje pszczoły- bzz, bzz, bzz. Kolejność sygnałów czy zmiana melodii wywołujących poszczególne grupki dzieci jest różna, co zmusza do uważnego słuchania i szybkiego reagowania. Tekst w ćwiczeniach logorytmicznych zastępuje liczenie.
• Wykorzystanie tekstów znanych wszystkim dzieciom, np. wierszyk „Siała baba mak”
I – Siała baba mak,
II- Nie wiedziała jak,
III- A dziad wiedział,
IV- Nie powiedział,
V – A to było tak.
Przebieg zabawy:
Dzieci stoją w kole.
I: 1 krok- lewa noga, 2- prawa noga, 3- lewa noga i lekkie przygięcie obu kolan.
II: 3 kroki do przodu- jak wyżej.
III i IV: bieg wokół własnej osi- 8 kroczków.
V: 3 kroki do tyłu- jak w II- powrót na miejsce po wersecie I.

Podobne ćwiczenia wymyślamy do innych tekstów pamiętając by tekst znały wszystkie dzieci.


Literatura:
E. Sachajska „Uczymy poprawnej wymowy”
M. Bogdanowicz „Metoda Dobrego Startu”