Kiedy nauka czytania i pisania sprawia dziecku problem

Praca z dziećmi w klasie zerowej, ukierunkowana jest, na przygotowanie ich, do podjęcia nauki w szkole, osiągnięcia tzw. „Dojrzałości szkolnej” S. Szuman definiuje dojrzałość szkolną jako: "osiągnięcie przez dzieci takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który czyni je wrażliwymi i podatnymi na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej" [Szuman 1962s. 24].
B.Wilgocka-Okoń do struktury dojrzałości szkolnej zalicza:
- ukształtowanie organizmu,
- rozwój sprawności motorycznych,
- zasób wiedzy i orientacji o świecie przyrody i życiu społecznym,
- umiejętność posługiwania się przedmiotami codziennego użytku,
- zdolność krytycznego ustosunkowania się do własnych i cudzych twierdzeń,
- ukształtowanie emocjonalnego stosunku do rzeczy i zdarzeń, jak również poleceń i zadań, które dziecko będzie wykonywać,
- rozwój zainteresowań i zamiłowań,
- ukształtowanie woli, jak również zdolności do świadomego i celowego wysiłku oraz wytrwałości w realizowaniu zamierzeń i zdolności harmonijnego współżycia z innymi." B.Wilgocka - Okoń : - Dojrzałość szkolna a środowisko. Warszawa 1972, s.393;
Wszystkie więc działania nauczyciela, w pracy z dziećmi sześcioletnimi, powinny dążyć do osiągnięcia, przez nie wyżej wymienionego stopnia rozwoju. Jak wiadomo każde dziecko rozwija się swoim indywidualnym tempem, dlatego też ważne jest dostosowanie metod pracy i tempa do jego możliwości. Niektóre dzieci miewają problemy z przyswojeniem nauki czytania i pisania. Przyczyna często tkwi w zaburzeniach w sferze słuchowej, wzrokowej, obniżonej sprawności manualnej. Dobrze jeżeli dziecko takie dodatkowo objęte jest terapią pedagogiczną.
W grupie dzieci, którą prowadziłam był chłopiec, u którego stwierdzono przez psychologa opóźniony rozwój mowy i nieprawidłowości artykulacyjne oraz zaburzoną percepcję wzrokową. Ustalono także znacznie spowolnione tempo procesów orientacyjno-poznawczych.
Chłopiec jest dzieckiem bardzo spokojnym. Do nowo poznanych osób podchodzi z dużym dystansem i ostrożnością. Chętny do pracy, potrafi skupić uwagę na wykonywanej czynności, bardzo spostrzegawczy i wnikliwy, pomimo wolnego tempa pracy zawsze doprowadza zadanie do koca. W kontaktach z dziećmi nie jest konfliktowy, na sytuacje problemowe często reaguje płaczem. Dziecko objęte jest terapią logopedyczna i terapią pedagogiczną na terenie przedszkola, poza tym uczęszcza na zajęcia prowadzone metodą dobrego startu w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.
Moje działania jako nauczyciela polegały głównie na:

usprawnianiu funkcji analizatora wzrokowego i słuchowego, kinestetyczno-ruchowego
podnoszeniu sprawności grafomotorycznej
rozwijaniu mowy opowieściowej, bogaceniu słownika
rozwijaniu myślenia, wnioskowania, kojarzenia

zarówno w czasie zajęć grupowych z innymi dziećmi, jak i podjętych działaniach indywidualnych z chłopcem.
Percepcja wzrokowa, jest niezbędnym elementem warunkującym sukces, bądź trudności w nauce. Nieprawidłowy jej rozwój, odpowiedzialny jest za trudności, w nauce czytania czy pisania, jak również innych umiejętności. Aby rozwinąć tą umiejętność u dziecka stosowałam szereg zabaw np.:
wyodrębnianie różnic między obrazkami
uzupełnianie brakujących elementów na obrazkach
znakomita zabawą ćwiczącą spostrzegawczość jest „chowanie przedmiotów”. Chowamy albo przestawiamy coś w sali i pytamy „co się tu zmieniło?”.
dobieranie par jednakowych obrazków (dobieranki, loteryjki, domino),
Rozwiązywanie ilustrowanych zagadek, rebusów
odtwarzanie z pamięci układów elementów,
budowanie według wzoru kompozycji z klocków,
Odróżnianie figur i rozpoznawanie jednakowych kształtów
w późniejszym czasie można stosować zabawę polegająca na wyszukiwaniu i dobieraniu jednakowych wzorów literopodobnych i literowych, jak też rozpoznawanie i nazywanie liter, wyszukiwanie lub skreślanie liter w tekście

Skupiłam się także na usprawnianiu u chłopca percepcji słuchowej :

wspólne rozwiązywanie zagadek słuchowych
odtwarzanie natężenia, barwy i rytmu przy użyciu instrumentów muzycznych
odtwarzanie rytmu przy pomocy stukania, klaskania, układania klocków
rozpoznawanie, naśladowanie głosu zwierząt i ptaków; jak też rozpoznawanie głosów środowiska (np. pociągu, samochodu) i przyrody (deszcz, wiatr, morze), różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia
stałe rozwijanie analizy i syntezy: liczenie wyrazów, układanie zdań, dzielenie wyrazów na sylaby, łączenie sylab w wyrazy, ćwiczenia w analizie i syntezie głoskowej wyrazów
wyszukiwanie w pomieszczeniu, na obrazku wyrazów na określoną głoskę, łączenie ich wg. tego kryterium

Ważne na tym etapie rozwoju dziecka, było także usprawnianie grafomotoryki - podnoszenie sprawności ruchowej, manualnej, graficznej oraz orientacji przestrzennej. W tym celu włączałam chłopca w szereg gier i zabaw ruchowych, w tym też zabaw relaksacyjnych w których chętnie uczestniczył.
Inne ćwiczenia:

zabawa „ślady” - pozostawienie na papierze odcisków dłoni i stóp umoczonych w farbie
malowanie palcami ( uwielbiana metoda przez dzieci)
rysowanie prostych schematów, rysowanie po śladzie, kalkowanie
próby domalowywania brakujących elementów
stosowanie ćwiczeń grafomotorycznych wg H. Tymichowej (Tymichowa H. "Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację wzrokowo- ruchową
pisanie znaków literopodobnych w liniaturze.
pisanie po śladzie
modelowanie z plasteliny (wałkowanie, ugniatanie kul)
zabawy konstrukcyjne i układanki
wydzieranki i naklejanki
rozwijanie orientacji przestrzennej z uwzględnieniem kierunków
usprawnianie ogólnej koordynacji ruchów i kontroli nad własnymi ruchami.
określanie położenia przestrzennego przedmiotów; względem siebie; zabawa w ,, Zrywanie owoców ", ,, Robot zdalnie sterowany",
Dostarczałam jak najwięcej okazji do bogacenia słownictwa i wypowiadania się poprzez wspólne układanie opowiadań na dowolny temat, starałam się dużo czytać dzieciom, wykorzystywałam gry dydaktyczne, sami tworzyliśmy gry planszowe itp.
Oceniając rozwój dziecka na dzień dzisiejszy, a zbliża się koniec roku szkolnego, stwierdzam, że zrobił on duże postępy w nauce. W miesiącu maju chłopiec poddany zostanie badaniu dojrzałości szkolnej w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.