Rola nauczyciela w procesie adaptacji dziecka

„Znaczącą pozycję w życiu i aktywności małego dziecka, pełni nauczyciel.Ma on istotny wpływ na rozwój dziecka. Od niego zależy czy i w jakim stopniu będzie ono aktywne, a tym samym jak będzie się rozwijało” .

Nauczyciel wychowania przedszkolnego powinien być przygotowany teoretycznie i praktycznie do podejmowania działań wychowawczo-dydaktycznych w kierunku wszechstronnego rozwoju dziecka oraz charakteryzować się umiejętnością realnej oceny własnych działań i emocji, wykazać się znajomością edukacji przedszkolnej a także być moralnym autorytetem dla dziecka, który stawia dobro jego i innych na pierwszym miejscu . Ważna jest też umiejętność komunikowania się z dziećmi, wzajemny bliski kontakt, mimika i gesty świadczące o akceptacji dziecka . Nauczyciel edukacji przedszkolnej musi być wyposażony we wszechstronną wiedzę na temat rozwoju małego dziecka, wymaga się również od niego „bycie twórczym”, „bycie w dialogu”, oraz „bycie refleksyjnym” .
Praca z dzieckiem, jeżeli ma przynieść maksymalnie dobre efekty, musi być ciągła i systematyczna. Wszelka działalność niezorganizowana, przypadkowa, bez przewidywania i właściwych środków realizacji, nie będzie korzystna dla dzieci i nie przyniesie satysfakcji wychowawcy. Każde działania wspomagające rozwój dziecka w przedszkolu muszą więc być dobrze przygotowane i zorganizowane . Dotyczy to nie tylko realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego, ale również wspomagania dziecka w okresie przystosowawczym do przedszkola.
Nauczyciel – wychowawca opracowując program adaptacyjny musi mieć na uwadze jak ważny jest indywidualny kontakt z dzieckiem, wspieranie jego działalności, poświęcanie czasu, zaspakajanie potrzeb. Bardzo istotne jest traktowanie dziecka w sposób podmiotowy,z pełną świadomością jego praw - należy pozwolić dziecku na własne upodobania i zainteresowania, na bycie sobą, na jego spontaniczność, poznawanie nowego środowiska społecznego zgodnie z jego możliwościami rozwojowymi .
W przedszkolu dla dziecka najważniejsza będzie pani. To od jej podejścia i zaangażowania zależeć będzie jak dziecko zaaklimatyzuje się w placówce. Kiedy malec płacze, złości się i trudno mu zaakceptować nową sytuację to ona musi wiedzieć w jaki sposób przezwyciężyć kryzys emocjonalny, jak dziecko ośmielić i pomóc mu poczuć się bezpiecznym. Dobrze przygotowany do pracy nauczyciel na pewno poradzi sobie z wszystkimi czynnikami.
Wizytówką dobrego przedszkola jest dobry nauczyciel.
Zadaniem nauczyciela – wychowawcy w okresie przystosowawczym dziecka do nowych warunków społecznych jest:
- uzyskanie wzajemnego zaufania w relacji dziecko – rodzice – nauczyciel,
- organizowanie spotkań adaptacyjnych zmierzających do poznania przedszkola i personelu,
- wspieranie rodziców, a nie ich zastępowanie,
- bycie świadomym stresu zarówno dzieci jak ich rodziców,
- nigdy „nie wyrywać” dziecka z objęć rodziców – powoduje to bowiem większy stres dla dziecka,
- zainteresować dziecko w taki sposób by zechciało pójść z nauczycielem,
- umożliwienie jak najdłuższego pobytu rodzica z dzieckiem w sali przedszkolnej,
- zaspakajanie indywidualnych potrzeb dziecka w warunkach zbiorowego wychowania - zgoda na przynoszenie ulubionych przytulanek, zabawek, poduszek, książek, dzięki którym dziecko nie będzie się czuło samotne,
- umożliwienie kontaktu ze starszym rodzeństwem uczęszczającym do przedszkola,
- zorganizowanie pobytu dziecka w placówce w sposób atrakcyjny, radosny i pożyteczny – niwelowanie w ten sposób smutku i rozpaczy ,
- dostrzeganie, rozumienie i właściwie reagowanie na emocje dziecka – być empatycznym, umiejętne wstawianie się w obronie dziecka, rozumienie jego postępowania,
- wspieranie i rozwijanie czynności samoobsługowych – dziecko będzie czuło się bardziej niezależne,
- budowanie wzajemnej więzi nauczyciel – dziecko,
- zorganizowanie warunków taki sposób, aby dziecko mogło odnaleźć swoje miejsce w grupie rówieśniczej,
- pomoc w budowaniu własnego „ja”,
- wdrażanie w rozumienie i stosowanie norm i zasad obowiązujących w środowisku przedszkolnym.
Nauczyciel poprzez swoje działania zapewnia dziecku opiekę i wspomaganie jego rozwoju w atmosferze akceptacji i zaspakajania potrzeby bezpieczeństwa. Musi przyszłego przedszkolaka nauczyć radzenia sobie z własnymi emocjami, kontrolowania zachowań, wdraża dziecko do nawiązywania bliskiego i serdecznego kontaktu z innymi ludźmi.
Rolą nauczyciela jest organizowanie warunków i sytuacji, które będą wpływały na kształtowanie i rozwijanie podstawowych umiejętności dziecka, dadzą mu możliwość działania, badania przedmiotów, eksperymentowania a także spowodują rozwój jego samodzielności, aktywności oraz inicjatywy .
W procesie adaptacji dziecka do przedszkola bardzo ważna jest ścisła współpraca nauczyciela z rodzicami, która powinna być oparta na wzajemnym zaufaniu, ustalaniu wspólnych działań i uzupełnianiu ich w procesie wychowania. Nauczyciel pomaga rodzicom lepiej zrozumieć funkcje wychowawczo - dydaktyczne jakie pełni wychowawca oraz cele jaki zostały postawione w programie adaptacji poprzez regularne, indywidualne kontakty i zebrania z rodzicami.
Wspólnym celem pracy nauczyciela i rodziców powinna stać się troska o wszechstronny rozwój dziecka oraz wspieranie go w pokonaniu lęku i strachu przed nowym otoczeniem.
Delikatne i wyrozumiałe traktowanie dziecka w trudnym okresie przystosowawczym do nowych warunków społecznych będzie efektem szybkiego zaaklimatyzowania się dziecka w przedszkolu.