Urszula Kochanowska w niebie - wizja XX-wiecznego poety B. Leśmiana. Konspekt lekcji języka polskiego

Konspekt lekcji języka polskiego

Klasa- II d
Temat- Urszula Kochanowska w niebie- wizja XX-wiecznego poety B. Leśmiana.
Cele ogólne-
• zwrócenie uwagi uczniów na sposób wykorzystania w dziele literackim i plastycznym znanego motywu wędrownego,
• kształcenie umiejętności graficznego zapisu pracy nad rozwiązaniem określonego problemu (metaplan),
• kształcenie umiejętności pracy w grupie,
• wzbudzenie refleksji nt. życia i śmierci oraz podstawy szczęścia człowieka
Cele operacyjne:
Uczeń:
• podaje własne skojarzenia ze słowem „niebo”,
• definiuje niebo na podstawie zamieszczonych w podręczniku fragmentów „Pisma Świętego” i innych dokumentów kościelnych,
• posługuje się słownikami (wyszukuje frazeologizmy, wyjaśnia ich znaczenie, określa symbolikę nieba),
• ustnie opisuje ilustrację towarzyszącą wierszowi,
• określa tematykę wiersza,
• charakteryzuje obraz nieba przedstawiony w wierszu i porównuje go z tym, który prezentują teksty kościelne,
• przedstawia portret Boga z wiersza Leśmiana,
• wskazuje nadawcę utworu,
• nazywa wrażenia i emocje przebywającej w niebie Urszulki, charakteryzuje ją,
• uzupełnia schemat metaplanu,
• pracuje w grupie,
• wyjaśnia pojęcie „toposu odwróconego”.

Metody i formy pracy:
• mapa mentalna,
• metaplan,
• praca z tekstem,
• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:
• fragmenty tekstów: dokumentu papieża Benedykta, Katechizmu Kościoła Katolickiego, Pierwszego listu św. Pawła do Koryntian,
• wiersz B. Leśmiana pt. „Urszula Kochanowska”,
• „Rajski ogród” fragment tryptyku H. Boscha,
• „Słownik frazeologiczny języka polskiego”,
• „Słownik symboli”,
• schemat metaplanu

Przebieg lekcji:

1. Czym jest dla mnie niebo?- stworzenie mapy skojarzeń.

2. Zapoznanie z fragmentami Pisma Świętego i dokumentów Kościoła- stworzenie definicji nieba na ich podstawie ( „doskonałe życie z Trójcą Świętą”, „komunia życia i miłości”, „cel ostateczny i spełnienie najgłębszych dążeń człowieka”, „stan najwyższego i ostatecznego szczęścia”, „raj niebieski”, „Królestwo Chrystusa”).

3. Praca ze słownikami-
a) wyjaśnienie znaczeń znalezionych frazeologizmów ze słowem „niebo”np.

- być w siódmym niebie,
- czuć się jak w niebie,
- przychylić komuś nieba,
- poruszyć niebo i ziemię,
- brać niebo i ziemię na świadków,
- wołać o pomstę do nieba,
- grom z jasnego nieba.

b) symbolika słowa niebo na podstawie „Słownika symboli”

nieskończoność, światło, porządek świata, bóstwa, wszechwidzące oko, Najwyższa Istota, Bóg, dom stworzyciela, królestwo losu, harmonia, prawda, prawo moralne, świętość, czystość, Sąd Ostateczny, zbawienie, przybytek dusz błogosławionych, wzniosła szczęśliwość, najwyższa radość.

4. Opis ilustracji towarzyszącej wierszowi- fragment tryptyku H. Boscha „Rajski ogród” (ustnie)- zwrócenie uwagi na przedstawione na ilustracji osoby, zwierzęta, elementy krajobrazu.

5. Przeczytanie wiersza.

6. Określenie jego tematyki- obraz nieba widzianego oczyma Urszulki.

7. Jak w wierszu ukazane jest niebo? (obraz nieba jest daleki od biblijnych wizji czy ukształtowanych na ich podstawach potocznych wyobrażeń). Uczniowie krótko charakteryzują tę przestrzeń ( niebo z wiersza przypomina ziemię, konkretnie dom czarnolaski- sprzęty, donice z kwiatami, drzwi, podłoga, ściany, panuje tu pustka, Bóg jest samotny).

8. Podział uczniów na grupy, przydzielenie zadań: (5 min.)
- gr.1- portret Boga w wierszu B. Leśmiana
- gr.2- charakterystyka Urszulki, nazwanie stanów uczuciowych dziewczynki

Spodziewane efekty:
gr. 1- Bóg- przyjazny, pogodny, dobrotliwy, kochający ojciec, nie okazał się surowy, ludzki, pozbawiony pozaziemskiego charakteru, życzliwy, łaskawy
gr.2- Urszulka- onieśmielona, wylękniona, rozczarowana niebem, tęskniąca za rodzicami, śmiała, szczera, wydaje się dorosła- sposób mówienia, nietypowe dla dziecka zachowanie, ubranie; nieśmiałość, radość, lęk, obawa, rozczarowanie, napięcie, oczekiwanie.

9. Zwrócenie uwagi na kontrast w wierszu: niebiańskość – ziemskość. Uczniowie pozostają w tych samych grupach, uzupełniając schematy metaplanu: (10 min.)

METAPLAN- praca w grupach
Problem: Urszula w niebie

Jak jest w niebie? Jak powinno być?

Dlaczego w niebie nie jest tak, jak być powinno?
Wnioski

10. Zwrócenie uwagi uczniów na wnioski wypływające z rozważań powyższego problemu- wg Leśmiana podstawą szczęścia człowieka jest jego ziemska egzystencja, przywiązanie do zwykłego, szczęśliwego życia z bliskimi, z rodziną.

11. Wprowadzenie pojęcia „topos odwrócony” i odniesienie jego znaczenia do wiersza, notatka-

Powtarzający się w literaturze obraz czy motyw nazywamy toposem. .B. Leśmian zaprzecza istniejącemu w literaturze i świadomości ludzkiej obrazowi nieba (topos odwrócony), tworząc nowe jego wyobrażenie- niebo jako przerażająca pustka z samotnym Bogiem, który nie może dać człowiekowi szczęścia.

12. Praca domowa- Jak sądzisz- czy Jan Kochanowski zgodziłby się z obrazem nieba zaprezentowanym przez B. Leśmiana?