Specjalizacja półkul mózgowych

Mózg człowieka tworzą dwie półkule. Są one symetryczne pod względem anatomicznym , różnią się natomiast funkcjonalnie. Różnice między półkulami zaznaczają się jaskrawo w przypadkach chorobowych. Lewą półkulę wiąże się z seryjnym, analitycznym opracowaniem informacji . Półkula ta odpowiedzialna jest także za mechanizmy programujące czynności mowy człowieka. Uszkodzenie tej półkuli prowadzi do poważnego zaburzenia mowy. Przy zaburzeniach prawej półkuli mowa jest zachowana. Najsilniej zniekształcone są wypowiedzi osób z uszkodzoną przednią częścią lewej półkuli – dokładniej tylnej części środkowego i dolnego zakrętu płata czołowego. W wyniku uszkodzeń tego obszaru mowy pacjenci tracą możność płynnego wypowiadania słów, bądź mowa ich ogranicza się do pojedynczych słów. Pacjenci ci dość dobrze rozumieją co się do nich mówi. Natomiast przy uszkodzeniu lewej półkuli w tylnej części zakrętu skroniowego górnego, pacjent nie rozumie co się do niego mówi i nie rozumie mowy własnej, ma natomiast zachowaną zdolność mówienia .Lewa półkula jest sekwencyjna. Spostrzeganie kolejności w czasie przez osoby z uszkodzeniami mózgu było przedmiotem tylko kilku badań. Jedno z nich ujawniło różnicę między osobami z uszkodzeniami jednej półkuli. Osoby z uszkodzeniem lewej półkuli radzili sobie z identyfikacją kolejności bodźców zarówno wzrokowych, jak i słuchowych istotnie gorzej, niż zdrowe osoby (grupa kontrolna)oraz ci, z uszkodzeniem prawej półkuli. Efron wysnuł, że być może lewa półkula pośredniczy w realizacji mowy bardziej ze względu na ich sekwencyjny charakter niż ze względów językowych . Choć wydaje się, że półkula prawa jest mniej ważna , to ludzie z uszkodzoną prawą półkulą nie są w lepszej sytuacji niż ci, z uszkodzeniem półkuli lewej . Półkula prawa jest bardziej związana ze sprawnościami wzrokowo – przestrzennymi. Jest ona lepiej niż lewa przystosowana do postrzegania materiału niesłownego. Zatem półkula prawa umożliwia spostrzeganie i konstruowanie przestrzeni, zarówno zewnętrznej jak i dotyczącej układu własnego ciała, co dokonuje się głównie w jej płacie ciemieniowym, oraz przylegających doń częściach płata potylicznego i skroniowego. W ten sposób dokonuje się przeżycie siebie samego w postaci „cielesnego ja”. Informacje zmysłowe, które pierwotnie zostają opracowane przez półkulę prawą , aby stać się świadomymi muszą przenieść się na stronę lewą i skojarzyć ze znakami słownymi. Prawa półkula odgrywa ważną rolę w kwestii emocji i wiąże się z dwiema koncepcjami. Jedna dowodzi, że prawa półkula wiąże się z przeżywaniem wszelkich stanów emocjonalnych. Druga przypisuje prawej półkuli emocje negatywne, lewej zaś pozytywne. Obserwacje osób z uszkodzoną prawą bądź lewą półkulą wykazały, że pacjenci z uszkodzoną lewą półkulą kiedy emocje przyporządkowane zostały półkuli prawej, przejawiali objawy depresji, obwiniali się, płakali, martwili się o swoją przyszłość. Natomiast przy uszkodzeniu półkuli prawej osoby badane były wesołe , zadowolone z siebie ignorowały symptomy choroby .

Podsumowując.
W prawej półkuli przetwarzane są informacje w sposób symultaniczny, holistyczny, całościowy. Jest ona także empatyczna .Lewa półkula zaś jest sekwencyjno-czasowa , językowa,a także analityczno –operacyjna .

Literatura:
1.Górska T, Grabowska A , Zagrodzka J ,Mózg a zachowanie ,PWN ,Warszawa 2000
2.Kaczmarek B, Mózg , język ,zachowanie,Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej 1998
3.Lewicki A, Psychologia kliniczna, PWN warszawa 1974
4.Strojnowski J , Psychologia fizjologiczna , Wydawnictwo KUL Lublin 1989
5.Wash K, Neuropsychologia kliniczna , PWN , Warszawa 2000
6.Wykład dr J.Przesmyckiej