Stres zawodowy w życiu człowieka

Według Lazarusa stres oznacza określoną relację pomiędzy otoczeniem a osobą. Relacja ta oceniana jest jako znacznie przekraczająca bądź obciążająca zasoby tej osoby lub też zagrażająca jej dobrostanowi. Definicja ta oznacza stres mający miejsce w życiu człowieka. Natomiast ja w niniejszym artykule chciałabym zwrócić szczególną uwagę na stres zawodowy.
Stres zawodowy pojawia się gdy umiejętności człowieka nie odpowiadają wymaganiom, które występują w miejscu pracy. Stres ten może też pojawić się gdy pojawiające się przeszkody uniemożliwiają jednostce zaspokojenie potrzeb bądź też utrudniają osiągnięcie różnych wartości. Innymi słowy stres zawodowy to napięcie psychiczne człowieka, które jest wywołane rozbieżnością pomiędzy możliwościami jednostki a wymaganiami otoczenia. Człowiek tą rozbieżność spostrzega jako znaczne zagrożenie swojego zdrowia bądź też życia. A więc stres zawodowy powstaje wskutek braku właściwych zasobów, które są potrzebne do poradzenia sobie w danej sytuacji.
Możemy wymienić różne stresory, które przyczyniają się do powstania stresu w miejscu pracy. Według Coopera i Marschalla rozróżniamy następującą klasyfikację stresorów. Są nimi: po pierwsze czynniki, które są ściśle związane z wykonywaną pracą człowieka. Należą tu: złe warunki pracy, presja czasowa, lub praca zmianowa, bądź też liczne przeciążenia, czy też niedociążenia i właściwości środowiska pracy. Po drugie, czynniki związane z rolami, które pełnione są w organizacji. Zaliczamy tu konflikt ról, niejednoznaczność ról, oraz poziom odpowiedzialności. Po trzecie są to stosunki pracy. Złe stosunki pracy są to takie, których głównymi cechami są brak zaufania, niechęć, brak wsparcia a także obojętność ze strony współpracowników. Po czwarte, jest to rozwój zawodowy, czyli niepewność pracy, obawa przed redukcją etatu, czy też wcześniejszym przeniesieniem na rentę, oraz niezgodność statusu. Po piąte są to: atmosfera panująca w organizacji oraz struktura samej organizacji. Do stresorów możemy także zaliczyć poza organizacyjne źródła stresu.
Według Łobody wyróżniamy wiele czynników stresogennych. Są nimi: złe fizyczne warunki pracy, stresory, które są powiązane ze sposobem wykonywania określonej pracy, stresory, powiązane z pełnieniem określonej roli w organizacji, stresory, które są powiązane z relacjami interpersonalnymi a także stresory ściśle powiązane z funkcjonowaniem człowieka jako elementu organizacji w której pracuje, oraz stresory powiązane z rozwojem w miejscu pracy, i jako ostatnie stresory spowodowane równoczesnym funkcjonowaniem człowieka w organizacji jak i poza nią. Do stresorów powiązanych ze sposobem wykonywania pracy zaliczamy: presje czasu, czyli narzucone terminy do wykonania pracy, nierytmiczny przebieg czasu pracy. Tymi stresorami są także monotonia pracy, wykonywanie pracy zmianowej, oraz konieczność wkładania bardzo dużego wysiłku w pracę, a także bardzo częste zmiany sposobu i rodzaju wykonywanej pracy. Z kolei do stresorów powiązanych z pełnieniem roli w organizacji zaliczamy: po pierwsze wieloznaczność roli, po drugie konflikt roli, który może przybrać różne formy. Formy konfliktu roli to: konflikt wewnątrz nadawcy, czyli są to np. niejednoznaczne komunikaty ze strony przełożonego, konflikt między nadawcami, czyli kilku szefów, konflikt pomiędzy rolami, czyli gdy człowiek pełni różne role w miejscu pracy bądź w miejscach pracy, konflikt wewnątrz odbiorcy, czyli np. sytuacja w której pojawia się sprzeczność pomiędzy obowiązkami określonej pracy i normami etycznymi oraz moralnymi. Do stresorów, które związane są z relacjami interpersonalnymi zaliczamy: złe stosunki z własnym przełożonym, oraz złe stosunki z podwładnymi czy też złe relacje panujące w grupie pracowniczej. Następne stresory, które chciałabym omówić są to stresory powiązane z rozwojem zawodowym jednostki w miejscu pracy. Zaliczamy tu: brak poczucia stałości pracy, niezadowolenie jednostki z przebiegu własnej kariery, czy też brak możliwości dalszego rozwoju zawodowego jednostki. Do kolejnych stresorów, które są ściśle powiązane z funkcjonowaniem człowieka jako elementu organizacji zaliczamy: bardzo mały udział podczas podejmowaniu kluczowych decyzji w organizacji, brak jakichkolwiek możliwości wyrażania własnych opinii w sprawach bardzo istotnych dla organizacji, oraz pomijanie pracownika podczas przekazywania ważnych informacji, a także nadmierne ograniczanie aktywności własnej pracownika, czy też niedostateczne uznawanie pracy pracownika jako rzetelną. Z kolei konflikt pomiędzy rolą pełnioną przez jednostką w organizacji a rolą kolegi, ojca, czy matki jest stresorem związanym z jednoczesnym funkcjonowaniem człowieka w organizacji jak i poza nią.
Rozważania na temat stresu w miejscu pracy oraz próby jego eliminacji są bardzo istotne we współczesnym świecie. Liczne badanie potwierdzają, że coraz więcej pracowników wykazuje objawy stresu, coraz większa także liczba pracowników z powodu stresu mającego miejsce w pracy, opuszcza wiele dni roboczych. Badanie pokazują także,
że znacznie wzrastają koszty leczenia chorób, które są związane ze stresem w miejscu pracy a wynikają one z absencji oraz zmniejszonej produktywności.


Literatura:

1. Ogińska – Bulik, Stres zawodowy w zawodach usług społecznych, Wyd. Difin , Warszawa, 2006.
2. Ogińska – Bulik, Psychologie stresu zawodowego - wykłady, Łódź, 2011.