Zmiany w warsztacie pracy nauczyciela

Współczesny świat zmienia się bardzo szybko. Zmiany dotyczą wszystkich sfer życia. Obserwujemy przemiany cywilizacyjne, gospodarcze, polityczne a także edukacyjne. Dotychczasowy system edukacji skupiał swoją uwagę na nauce. Jego cechami charakterystycznymi były: ilość, przedmiotowość, instytucjonalizm, masowość. Zdobycie rzeczywistych kompetencji, umiejętności było celem drugorzędnym. Obecnie to się zmienia. Przed edukacją nowe wyzwania, nowe horyzonty, nowe działania. . . Reforma oświatowa w Polsce jest wdrażana w życie, jej założenia stosowane w praktyce (niektóre nie bez krytycznych uwag uczniów, rodziców, nauczycieli). Zachodzą zmiany w myśleniu o edukacji, zmiany w metodach i treściach kształcenia.
Obecnie realizowany model kształcenia skupia się na uczniu jako jednostce samodzielnej, wyposażonej w szerokie możliwości, zdolnej do samorozwoju przy odpowiednim wsparciu nauczyciela. Cechują go: integralność, jakość, podmiotowość, personalizm, indywidualna droga rozwoju. Dąży się do tego, aby stworzyć przyjazną szkołę, do której uczniowie będą chętnie uczęszczać. Duży nacisk kładzie się na współpracę szkoły z instytucjami lokalnymi, organizacjami społecznymi czy pozarządowymi. Dzisiaj szkoła nie może być jedyną placówką edukacyjną. Obok swoich tradycyjnych funkcji (dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej, innowacyjnej, socjalizacyjnej) powinna spełniać nowe funkcje. Znawcy tematu wymieniają tu funkcje: koordynacyjną, preparacyjną i ewaluacyjną.
Zmiana wizerunku szkoły wiąże się ze zmianą stosowanych metod, form organizacyjnych, środków dydaktycznych. Przestarzały model nauczania nastawiony tylko na przekazywanie uczniom gotowych do zapamiętania wiadomości powinien odejść w przeszłość. Szkoła powinna uczyć stosownie do potrzeb i oczekiwań. Mówi się o ,, szkole zarządzającej oświatą”, w której głównym rezultatem staje się nabywanie przez uczniów wielu kompetencji. W tradycyjnym modelu nauczania w centrum zainteresowania nauczyciela była wiedza i realizacja programu nauczania, podstawowym celem było wyposażenie uczniów w wiedzę. W nowoczesnym modelu nauczania w centrum zainteresowania nauczyciela jest uczeń, jego potrzeby, możliwości, preferencje, uzdolnienia. Efektem takiego kształcenia jest uczeń rozwijający wrodzone predyspozycje na miarę swoich możliwości, opanowujący umiejętności kluczowe (kompetencje). Nauczyciel zaś jest pedagogiem stwarzającym zróżnicowane sytuacje dydaktyczne, stosującym aktywizujące metody pracy, jest doradcą i przewodnikiem. Zmiany dotyczą również ontodydaktyki (zajmującej się analizą treści kształcenia). W nowej podstawie programowej zakłada się odwrócenie proporcji w treściach nauczania – będą eksponowane treści dotyczące teraźniejszości i przyszłości, zredukowano treści dotyczące przeszłości (np. w nauczaniu historii). Dąży się do wykształcenia innowacyjnego, kreatywnego człowieka otwartego na bieżące sprawy i problemy. Duży nacisk kładzie się na edukację ekologiczną, obronę cywilną, wychowanie do życia w rodzinie.
Warsztat pracy nauczyciela ulega zmianom, unowocześnieniu. Komputery, dostęp do sieci, drukarki, skanery, projektory, nowoczesny sprzęt RTV, nowe nośniki informacji, tablice interaktywne – to wszystko służy uatrakcyjnieniu i wspieraniu uczniów w procesie nauczania.
Nauczyciele coraz chętniej stosują strategie aktywnego nauczania, metody aktywizujące ucznia. W literaturze przedmiotu wymienia się wiele metod i technik aktywizujących, służących uczeniu się przez doświadczenie. W tych metodach uczniowie są podmiotem w procesie uczenia się, treść i forma uczenia się jest ustalona w formie kontraktu, uczestnicy biorą odpowiedzialność za efekty uczenia się, wywierają wpływ na decyzje, komunikują swoje potrzeby. To metody, które angażują uczniów do aktywnego czytania, zwiększają motywację do nauki, uczą samodzielności i logicznego myślenia, własnych interpretacji. Wśród nich można wymienić np.,, wywiad – rzeka z samym sobą’’, ,, pory roku’’, ,, metafory’’, ,, mapę pamięci’’, ,, technikę pięciu etapów’’, ,, technikę zdartej płyty’’, ,, karuzelę’’, ,, akwarium’’, ,, puste krzesło’’, projekt edukacyjny, ścieżki przedmiotowe i wiele innych.
Dlatego tak ważna jest sylwetka nauczyciela, pedagoga, jego osobowość, profesjonalizm i kreatywność. Współczesny nauczyciel powinien wspierać i wspomagać rozwój uczniów, stwarzając im jak najkorzystniejsze warunki do samorealizacji i samodoskonalenia.

MARTA KARNA
nauczyciel - bibliotekarz

BIBLIOGRAFIA: Karpińska A., Wróblewska W. (red.): Pola poznawcze dydaktyki w dialogu i perspektywie. Białystok 2008.