Organizacja wypoczynku dzieci na świeżym powietrzu

O wartości pokoleń w dużej mierze de­cyduje okres dzieciństwa, warunki, w jakich wychowują się dzieci. Rodzice chcą mieć dzieci zdrowe, silne, dobrze rozwinię­te, ładne, zaradne, sprawne... Na ogólny rozwój dziecka wpływa wiele czynników: czynniki gene­tyczne, środowiskowe, styl życia, aktywność wła­sna. Największy wpływ na rozwój dziecka mają warunki, w jakich ono żyje. Niestety nie zawsze one sprzyjają zdrowemu, prawidłowemu rozwo­jowi dzieci. Obecne warunki skłaniają do ogra­niczenia ruchu (jazda samochodem, oglądanie telewizji, komputer, nauka języków obcych i inne dodatkowe zajęcia). Oczywiście, mała aktywność ruchowa powoduje, że mięśnie stają się słabsze. Układy krążenia i oddychania są mniej wydol­ne. Organizm dziecka staje się podatny na nie­korzystne zmiany.
Musimy pamiętać, że ruch jest podstawowym bodźcem rozwojowym, spełniającym funkcję sty­mulującą. Jest jednym ze wskaźników zdrowia. Ruch jest przejawem życia. Aktywność fizyczna jest czynnikiem kształtującym organizm człowieka i jego funkcje. Okres wczesnego dzieciństwa jest szczególnie znaczący dla kształtowania rozwoju motorycznego dziecka. Dlatego troska o prawidło­wy rozwój fizyczny dziecka, o zapewnienie mu moż­liwości wszechstronnego ruchu jest działaniem na rzecz szeroko pojętego zdrowia dziecka - zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Największy wpływ na prawidłowy rozwój dzieci, mają rodzice i nauczy­ciele. Oni dla nich są wzorem, przekazują umie­jętności, wiadomości i nawyki. Znacząca jest rów­nież ich rola w szeroko pojętym wychowaniu fizycznym dziecka.
Z obserwacji wynika, że postęp cywilizacji przyczynia się do eliminowa­nia wysiłku fizycznego, co prowadzi do dysfunk­cji układu ruchowego. Trzeba temu przeciw­działać już w okresie przedszkolnym i odpowiednio intensyfikować wysiłek fizyczny. Już wtedy można zaobserwować liczne wady rozwojowe w postawie ciała. Jedne z nich wy­nikają ze słabej odporności organizmu, wątło­ści budowy czy niedożywienia, inne są skutkiem przebytych chorób, a jeszcze inne wywodzą się z błędów wychowawczych. Można je łatwo wyrównać i usunąć, wzmacniając organizm, stosując więcej ruchu, ćwiczeń gimnastycznych kształtujących oraz przyzwyczajając dziecko do zachowania poprawnej postawy.
Przedszkola mają obowiązek tworzenia niezbędnych warunków dla zaspokojenia po­trzeb ruchowych dzieci.
Zabawy i gry ruchowe są formą działalności ruchowej, charakterystyczną dla wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego, najbardziej odpowiadającą potrzebom dziecka, wynikającą z właściwości jego rozwoju. Duża ich różno­rodność, łatwość organizowania, wszechstronność oddziaływania wysuwa je na pierwsze miejsce w pracy z najmłodszymi.
Zabawy i gry ruchowe przyczyniają się do wzmocnienia zdrowia i rozwo­ju fizycznego dziecka, rozwijają jego umiejętności ruchowe i prowadzą do tworzenia trwałych nawyków ruchowych. Wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie, dają dziecku możliwości zaspokojenia naturalnej potrzeby ruchu, rozwijają sprawność ruchową poprzez - marsz, chód, bieg, rzut, podskoki, pełzanie, włażenie, zeskoki itp. Różnorodność zabaw i gier pozwala prowadzić je w ciągu całego roku nie tylko w sali gimnastycznej, ale przede wszystkim na otwartej przestrzeni wykorzystując wpływ słońca, wo­dy i świeżego powietrza.
Zabawa ruchowa (gra) wymaga od uczestników częstszych zmian miejs­ca, stosownie do obowiązujących w niej reguł. Rozwija funkcje motoryczne dzieci i młodzieży oraz wdraża do przestrzegania obowiązujących reguł.
Zabawy i gry ruchowe możemy według Trześniowskiego podzielić na następujące grupy:
- zabawy ze śpiewem,
- zabawy orientacyjno-porządkowe,
- zabawy na czworakach,
- zabawy i gry bieżne,
- zabawy i gry rzutne,
- zabawy i gry skoczne,
- zabawy i gry kopne.
Każda z tych grup ma swój, sobie właściwy charakter, dlatego też należy umiejętnie zastosować dany rodzaj zabawy w odpowiedniej klasie.
Zabawy ruchowe spełniają wiele funkcji wychowawczych i społecznych. Dla współczesnych zabaw ruchowych charakterystyczne jest to, że przyjmu­ją one coraz bardziej formy gier ruchowych i elementów współzawodnictwa. Współczesna koncepcja stwierdza, że zabawa sprzyja kształtowaniu postaw. W zabawie dziecko poznaje świat, w którym żyje, uczy się go rozumieć, uczy się dostrzegać różnicę między rzeczywistością a wyobraźnią i fantazją. Aktywność zabawowa ma zawsze zabarwienie emocjonalne. Dzięki zabawie dziecko uczy się współżyć z innymi dziećmi, podporządkowuje się usta­leniom i prawidłom obowiązującym w grupie, rozwija swoje uczucia spo­łeczne.
Zabawy ruchowe w całej dziedzinie zabaw wyróżniają się swą specyfiką, rodzajem czynności, kształtem, bogactwem ruchów, tematyką. Opierają się na ruchach naturalnych, jakimi są: bieg, skok, rzut, pełzanie, wspinanie itp. Wpływają na fizyczną stronę osobowości dziecka oraz na stronę psychiczną, moralną i estetyczną. Sprzyjają rozwojowi wszechstronnej sprawności fizy­cznej. Rozwijają wszystkie cechy motoryczne, jak: siła, szybkość, wytrzyma­łość, koordynacja, skoczność i gibkość.
Zabawy ruchowe działają na organizm wszechstronnie, angażując wszy­stkie mięśnie, cały układ stawowo-mięśniowo-więzadłowy. Podnoszą wy­dolność wielu układów i narządów, a zwłaszcza układu nerwowego, krąże­nia, oddychania, przemiany materii i ruchowego.
Gry i zabawy są zabarwione wielką radością, zadowoleniem i satysfakcją z udziału w zabawie, co wywołuje u dziecka odprężenie i odpoczynek.
Zabawy ruchowe w pierwszych latach nauki szkolnej stanowią pomost między okresem beztroskiego dzieciństwa a obowiązkami ucznia. W zaba­wie odzywa się swoboda i radość życia, które wyzwalają w dziecku jego indywidualne cechy, bardzo często tłumione w atmosferze klasy.
Gry i zabawy są podstawową formą pracy podczas zajęć ruchowych w przedszkolu i wychowania fizycznego w klasach l-lll. Dziecko szuka w zabawie ucieczki przed bezczynnością i nudą. Pracy tej towarzyszy dobro­wolne zaangażowanie się, swoboda form, radość i zadowolenie.
Zabawy i gry ruchowe mogą pełnić różne role:
- podstawową, kiedy są zasadniczym środkiem wychowania fizycznego,
- pomocniczą, kiedy uzupełniają inne działy wychowania fizycznego,
- równorzędną, gdy wraz z innymi działami uczestniczą w procesie wy­chowania fizycznego.
Zabawy i gry ruchowe są podstawowym środkiem wychowania fizycz­nego, gdy w grę wchodzą:
- wiek ćwiczącego jako jeden z podstawowych warunków doboru ma­teriału ćwiczebnego do zajęć. Stosując zabawy i gry w procesie nauczania dziecka, osiąga się w bardzo widoczny sposób postępy w nauczaniu nawet skomplikowanych zadań ruchowych. Walory ogólnowychowawcze, tkwią­ce w zabawach i grach ruchowych, przemawiają za stosowaniem ich w mło­dszym wieku jako podstawowej formy ruchu.
- warunki i możliwości realizacji niezbędne w procesie wychowania fizycznego. Zabawy i gry ruchowe są podstawowym środkiem wychowania fizycznego w przypadku braku obiektów, przyrządów, przyborów do realizo­wania zadań w innych działach wychowania fizycznego oraz w gimnastyce.
- zaawansowanie ćwiczących. Przystępując do zajęć z wychowania fi­zycznego z osobnikami niesprawnymi ruchowo i nie zaawansowanymi tech­nicznie, należy je rozpoczynać od form najłatwiejszych, do których zaliczamy zabawy i gry ruchowe. Podstawowym zadaniem jest wówczas nauczanie elementarnych czynności ruchowych, występujących w takich dziedzinach ruchowych, jak biegi, skoki, rzuty, chwyty.
Dla nie zaawansowanych technicznie zabawy i gry ruchowe stanowią pierwszy etap zapoznania się z daną dyscypliną sportu.
O równorzędności zabaw i gier z innymi działami wychowania fizyczne­go można mówić wtedy, gdy całe lekcje jako ogólnorozwojowe prowadzimy
542
na podstawie takich zabaw i gier ruchowych, które zawierają elementy ruchu danych dyscyplin, np. lekkiej atletyki, pływania.
Zabawy i gry ruchowe są środkiem o wszechstronnym działaniu, to wysuwa je na pierwsze miejsce w pracy z dziećmi w przedszkolu i niższych klasach szkoły podstawowej. W rękach dobrego nauczyciela są najefektyw­niejszym środkiem nauczania dzieci,klas młodszych. Są przygotowaniem do życia, gdyż klasa czy zastęp, drużyna to już małe społeczeństwo. Uczniowie nabierają poprzez gry i zabawy odwagi i wytrzymałości, wzmacniają wolę, uczą się rządzić drugimi bez gnębienia ich, a przegrywać bez gniewu. Uczą się również podporządkowania woli innych i współdziałania z nimi.
Gry i zabawy ruchowe przyczyniają się do podnoszenia stanu zdrowot­nego dzieci oraz nabywania przez nich sprawności utylitarnych. Przygoto­wują także uczniów do samooceny rozwoju fizycznego i sprawności rucho­wej. Stwarzają one duże możliwości samowyrażania się dziecka i uzewnętrz­niania jego zainteresowań ruchem fizycznym.