Agresja w rywalizacji sportowej na zajęciach wychowania fizycznego

W sporcie powstawaniu zachowań agresywnych sprzyja dynamika i intensywność czynności. Atrybutem aktywności sportowej są różne formy współzawodnictwa. Przejawia się ona w postaci współdziałania negatywnego, nazwanego „walką sportową”, gdzie przejawy agresji skierowane są na przeciwnika. Emocje związane z walką sportową i włożony wysiłek fizyczny powodują, że zdolność do racjonalnego wartościowania obniżają się często do poziomu reakcji prymitywnych – agresywnego zachowania skierowanego np. przeciwko osobie faulującej, nastawione na indywidualne i bezpośrednie wymierzenie kary (zjawisko odwetu). Jednak walka sportowa wyzwala rzadki rodzaj wewnętrznej motywacji, chęci wygrania, bycia lepszym od rywali.
Uwzględniając rodzaj okazywanej agresji, chłopcy częściej przejawiają agresję fizyczną, natomiast u dziewcząt ma ona bardziej charakter werbalny. Ponieważ agresji nie da się zatrzymać, trzeba ją odpowiednio ukierunkować, aby znalazła bezpieczne ujście.
Zajęcia z wychowania fizycznego ze względu na swoją specyfikę mogą spełniać niezwykle ważną rolę w temperowaniu i właściwym skierowaniu uzewnętrznienia się agresji. Olbrzymią rolę spełnia tu nauczyciel. Stworzony przez niego klimat serdeczności, pogodnej atmosfery, opanowania w wielu trudnych sytuacjach, przestrzeganie przepisów walki sportowej, ukazywanie postawy walki sportowej i kibica wpływać powinno na pozytywne przeżycia związane z wysiłkiem sportowym.
Tylko dobra atmosfera wokół wychowania fizycznego, właściwy klimat, mogą wpłynąć na osiągnięcia wychowawcze.
Każdemu pobudzeniu towarzyszy wzrost adrenaliny, powodujący określone uczucia. Uczucia te zaś wyzwalają agresję, na którą ma wpływ wiele czynników (m.in. temperament, otoczenie). Agresja wyraża się często w formie złożonych zachowań i przybiera wtedy postać bójek, zastraszania kogoś, niesprawiedliwego traktowania. Wychowanie fizyczne i sport należą do ważniejszych czynników wspomagających ogólny rozwój dzieci i młodzieży. Szeroko rozumiana kultura fizyczna stwarza podstawy kształcenia wysokich predyspozycji do nauki i wysiłku, wpływa na kształtowanie sfery emocjonalnej, poprawia sprawność fizyczną oraz zdolności adaptacyjne młodego człowieka.
Nauczyciele powinni uczyć młodzież zdrowych sposobów rozładowania napięć emocjonalnych, obrony przed agresywnością, upokarzaniem i poniżaniem w następstwie znęcania się oraz zrozumienia uczuć swoich i innych. Powinniśmy od najmłodszych klas budować wysoką samoocenę ucznia, nauczać o emocjach oraz sposobach radzenia sobie z nimi a także propagować edukację na temat zjawisk przemocy i agresji.
Nauczyciel wychowania fizycznego może w pełni wpływać na dziecko, może w czasie lekcji wychowania fizycznego kształtować pozytywne postawy sportowe, ucząc chociażby zasady fair play. W umiejętny sposób powinien wspomagać rozwój młodzieży, tworzyć korzystne warunki dla samodoskonalenia się uczniów, rozbudzać motywację, emocje i ciekawość. Na lekcjach wychowania fizycznego działanie w grupie jest najczęstszym sposobem uprawiania aktywności ruchowej uczniów. Wszystkie zabawy i gry zespołowe są realizowane w grupach, tylko nieliczne ćwiczenia odbywają się indywidualnie. Jednym z celów wychowania fizycznego jest wdrożenie uczniów do współzawodnictwa, a przez to kształtowanie u nich pozytywnych cech wolicjonalnych. Niestety stwarza to dogodne warunki do występowania wśród uczniów wielu agresywnych zachowań. Jest to najbardziej widoczne podczas gier zespołowych, szczególnie podczas krycia przeciwnika metodą "każdy swego", gdzie ścierają się ze sobą dwie często odmienne osobowości. Najczęściej spotykane negatywne zachowania to umyślne faule, nieadekwatne do sytuacji jaka miała miejsce na boisku. Innym przejawem agresji są nie sportowe zachowania w postaci potrąceń, uderzeń a nawet oplucia przeciwnika. Bardzo często takie zachowanie jest połączone z agresją słowną. Uczniowie szydzą z przeciwnika, gdy on popełnił błąd w grze, a gdy zagrał on dobrze wtedy wyładowują na nim swoją złość używając wulgarnych i obraźliwych słów. Po takich zajęciach, gdy wynik zawodów był dla ucznia niekorzystny uczeń potrafi przelewać swoją złość na przedmioty martwe np.: kopiąc słupki od bramek, łamiąc drabinki gimnastyczne, kopiąc ławki. Czasem zachowanie to utrzymuje się po zakończeniu zajęć i przejawia się wandalizmem w postaci dewastacji wyposażenia szatni np.: niszczenie drzwi, ławek, pryszniców.
Nasza konsekwencja w działaniu i przestrzeganiu wprowadzonych zasad i norm na pewno pomoże dziecku w odnalezieniu drogi prawidłowego postępowania.