Sąd nad Syzyfem - scenariusz lekcji w kl.V

Sąd nad Syzyfem.

Cele:
strategiczny:
Nabycie umiejętności uzasadniania własnych sądów, pewności siebie w dyskusji, analizowania wypowiedzi innych osób i znalezienia kontrargumentów.

operacyjne:
Wdrażanie do współpracy (praca w grupach).
Umiejętność analizowania tekstów literackich pod kątem analizy charakteru bohaterów, uzasadniania własnych sądów w oparciu o właściwe przykłady ich zachowań.
Kształcenie uczucia empatii – stawiania się w sytuacji innych osób, rozumienia ich uczuć i rozpoznawania motywów, jakimi się kierują, a równolegle lepsze rozpoznawanie własnych stanów emocjonalnych.
Umiejętność jasnego precyzowania myśli, sądów.
Pomoc w wyborze przyszłego zawodu.
Rozwijanie kompetencji językowych uczniów.
Opracowanie materiału do wypowiedzi pisemnej na temat Syzyfa.

Środki dydaktyczne:
- Encyklopedia popularna PWN; Słownik języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka; Andrzej Redelbach, Wstęp do prawoznawstwa; Zbigniew Wit-kowski (red.), Prawo konstytucyjne.

Metoda: praca w grupach, elementy projektu, drzewko decyzyjne podczas przygotowywania się do rozprawy.

Czas: 45’ Jeżeli zajdzie konieczność, przewiduję sytuację, w której sędzia przerwie rozprawę i wyznaczy następny termin. To jest lekcja, którą każda klasa może przeżyć i poprowadzić inaczej, więc nie mogę stawiać zdecydowanych ograniczeń czasowych. Realizuję tę lekcję w dniu, gdy są dwie godziny j. polskiego po sobie.
Przygotowanie do lekcji:
Po opracowaniu mitu o Syzyfie uczniowie otrzymują polecenie przygotowania się do przeprowadzenia sądu nad bohaterem. Dzielę ich na grupy:
- obrońcy podsądnego,
- oskarżyciele (z powództwa bogów),
- sędzia,
- ławnicy,
- podsądny,
- woźny sądowy,
- obserwujący proces dziennikarze, ludzie i bogowie.
Obrońców i oskarżycieli wybieram kilkoro, by zaangażować jak największą ilość uczniów. Wszyscy, a w szczególności widzowie, muszą przygotować słowniczek terminów sądowych (podsądny, oskarżyciel, obrońca, sędzia, ławnicy, woźny sądo-wy, powód, powództwo, świadek, świadek koronny, votum separatum...). Dzieci mają na przygotowanie się około pięciu dni. Oskarżenie musi, co najmniej dwa dni przed rozprawą, udostępnić obrońcom listę zarzutów. Ustalamy, co należy do obowiązków oskarżycieli i obrońców, jak ma wyglądać przygotowanie do rozprawy oraz ogólnie omawiam jej przebieg.

Przebieg lekcji:
Uczniowie przygotowują salę sądową Oskarżyciele i obrońcy zajmują wyznaczone miejsca. Jeden z uczniów przedstawia objaśnienie słówek zgromadzonych w słowniczku, pozostali uzupełniają definicje oraz proponują dodatkową terminologię związaną z rozprawą.
Na wezwanie sędziego „Sąd idzie” wszyscy wstają, wchodzi sędzia z ławnikami, zajmują miejsca, sędzia prosi o wprowadzenie oskarżonego, po czym ogłasza rozpoczęcie sprawy z powództwa cywilnego przeciwko Syzyfowi.
Pierwsi głos zabierają oskarżyciele i odczytują zarzuty stawiane Syzyfowi. Następnie obrońcy ustosunkowują się do każdego z osobna, wzywają na świadka Syzyfa, Tanatosa, ludzi przyjaźniących się z królem Koryntu, jego żonę. Tych samych świadków mogą indagować oskarżyciele.
Sędzia dyscyplinuje strony (być może potrzebna będzie ingerencja obserwującego sprawę nauczyciela). Nauczyciel niekiedy sugeruje linię obrony lub oskarżenia, dążąc do sformułowania oczekiwanych przez niego wniosków.
Po zakończeniu rozprawy sędzia ogłasza wyrok. Kieruje się sugerowanymi wcześniej, podczas omawiania swojej roli z nauczycielem, przesłankami. Ustala, co było największym przewinieniem Syzyfa (uwięzienie Tanatosa pozbawiłoby ludzkość możliwości rozwoju, doprowadziłoby w krótkim czasie do przeludnienia, zaburzyło naturalny porządek świata – rodzimy się, starzejemy się, umieramy), ocenia stosunek władcy do własnej, kochającej go żony, odnosi się do pozostałych przewinień przeciwko bogom. Wydaje wyrok, od którego przysługuje podsądnemu odwołanie.
Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów, rzeczowość, umiejętność argumentowania i obrony swoich racji, kulturę dyskusji itd.

Zadanie domowe.
Do wyboru - tematy pracy stylistycznej:
1. Uzasadnij, że to bogowie prowokowali Syzyfa do przestępstw.
2. Byłem władcą Koryntu – autobiografia Syzyfa.
3. Sprawozdanie z rozprawy przeciwko władcy Koryntu, Syzyfowi.
4. Odwołanie się Syzyfa od wyroku sądu do sądu wyższej instancji.

Kolejno wyjaśniam, jaka powinna być zawartość poszczególnych prac. Odpowiadam na pytania uczniów dotyczące proponowanych tematów.

WAŻNE – uczniowie otrzymują ten scenariusz do dyspozycji – drugą i trzecią stronę, by lepiej przygotować się do procesu.

SŁOWNICZEK

ŁAWNIK – w wielu krajach członek sądu reprezentujący czynnik społeczny w wymiarze sprawiedliwości; w Polsce bierze udział wraz z sędzią zawo-dowym w rozstrzyganiu spraw cywilnych i karnych rozpatrywanych w pierwszej instancji;
OBROŃCA – osoba upoważniona do obrony interesów oskarżonego w sprawie karnej; adwokat, rzecznik (obrońca z urzędu – wyznaczony przez sąd do obrony oskarżonego, kiedy ten nie ma obrońcy z wyboru);
OSKARŻYCIEL – osoba lub organ składający i popierający w trakcie postępowania karnego żądanie ukarania oskarżonego; także ten, kto oskarża kogoś, wnosi skargę na kogoś; oskarżyciel publiczny – oskarżyciel wnoszący oskarżenie jako przedstawiciel władzy państwowej;
PODSĄDNY – mężczyzna pociągnięty do odpowiedzialności karno – sądowej (podsądna – kobieta);
POWÓD – pokrzywdzony dochodzący w procesie karnym roszczeń wynikających z przestępstwa;
POWÓDZTWO –zgłoszony do sądu wniosek o przeprowadzenie procesu cywilnego i wydanie orzeczenia w danej sprawie (powództwo cywilne, rozwodowe);
SĘDZIA – funkcjonariusz publiczny zawodowo lub niezawodowo sądzący sprawy i wymierzający sprawiedliwość; może być wybierany lub mianowany; w Polsce sędziowie są powoływani, niezawiśli i podlegają tylko ustawom;
ŚWIADEK – osoba powołana przez sąd w celu złożenia zeznań dotyczących okoliczności rozpatrywanej sprawy; świadek oskarżenia, obrony;
ŚWIADEK KORONNY – różni się od świadka tym, że nie jest ujawniana jego tożsamość, ma zapewnioną anonimowość;
VOTUM SEPARATUM – prawo ławników do zakwestionowania decyzji sędziego, nie mające wpływu urzędowego na jej zmianę;
WOŹNY SĄDOWY – pracownik administracji danej instytucji pełniący czynności pomocnicze;