Rozwój struktury graficzno - rysunkowej prac plastycznych dzieci przedszkolnych

ROZWÓJ STRUKTURY GRAFICZNO- RYSUNKOWEJ PRAC PLASTYCZNYCH DZIECI PRZEDSZKOLNYCH.
Twórczość plastyczna dzieci to język graficzny, za pomocą którego dziecko przedstawia swój świat, widziany jego oczami, zanim zacznie wyrażać to słowami. Każdy wytwór zawiera zbiór znaczeń, które zasługują na rozszyfrowanie.
Pierwszą formą jaką tworzy dziecko jest koło, które na początku symbolizuje prawie wszystko – osobę, przedmiot, zjawisko. Te pierwsze ćwiczenia w rysowaniu kół, linii prostych, prostokąta symbolizują na ogół następujące motywy: człowiek, pojazd mechaniczny, dom, kwiatek, zwierzę...
W pracach cztero-, pięciolatków przedmioty na obrazku unoszą się najczęściej w przestrzeni, umieszczone są jeden obok drugiego, dziecko nie szuka ładu ani sensu całości, w tym co tworzy.
Zazwyczaj umieszcza na środku obrazka postacie, w górnej części obrazka słońce, chmury, na dole zaś dom, drzewa, drogę itp. Około szóstego, siódmego roku życia dziecko dostrzega, że musi istnieć jakiś porządek w relacjach przestrzennych, zaczyna więc ustalać związki między przedmiotami. Pojawia się symbol, który Viktor Lowenfeld nazywa „linią podstawową”.
Linia ta stanowi podstawę do umieszczania tworzonych przez dziecko kształtów, co daje wrażenie uspokojenia kompozycji.
Układy obrazowane na płaszczyźnie u dzieci w wieku 6, 7 lat, można określić jako kompozycje egocentryczne, gdyż wszystkie przedstawione elementy krążą wokół jednego wybranego elementu lub wokół postaci samego autora. U dzieci w wieku 6 lat, nadal kształtuje się proces tworzenia form „schematów”, zwanych również przez psychologów „struktur” czyli poszukiwanie przez dziecko określonych form dla zobrazowania stałych elementów kompozycji przedmiotów i zjawisk np.: prostokątem dziecko zaznacza dom, trójkątem dach, spiralą dym z komina itp.
W ujęciu dziecięcej rzeczywistości często zadziwia zjawisko przezroczystości i wzorcowości. Przezroczystość, „prześwitywalność”, ujęcie rentgenowskie wiąże się z chęcią opowiedzenia o przedmiocie w możliwie bogaty sposób, ignorując świat wizualny. Mówiąc o wzorcowości mamy na myśli nadmierne uwydatnienie najistotniejszych dla autora cech danego przedmiotu, po to by był on lepiej rozpoznawalny.
Kolorystyka tych prac i zestawy barwne są materiałem do wnioskowania o właściwościach psychiki dziecięcej, zdradzają ich emocje i myśli, mogą powiedzieć wiele o tym, jak odbiera ono swoje otoczenie.
Równolegle z rozwojem sprawności manualnych i wzrostem koordynacji wzrokowo- ruchowej, rozwija się umiejętność obserwowania świata. Dzięki tym zdolnościom schematy rysunkowe coraz wyraźniej oddają kształty przedstawianych modeli. Dziecko nie tylko tworzy kształty przedmiotów, ale także „zabarwia je”. Dobór barw jest zależny od atmosfery, w której widzi przedmiot oraz od jego stosunku do świata zewnętrznego. Mały człowiek życzliwie nastawiony do ludzi, żywiołowy, spontaniczny użyje barw intensywnych, żywych, ciepłych: czerwieni, żółci, pomarańczowego. Spokojne, zrównoważone i nieśmiałe dziecko częściej sięgnie po kredkę: niebieską, zieloną, fioletową.
Dzieci często mają trudności w wyrażaniu słowami swoich emocji, przeżyciach. Opowiadając jednak o nich za pośrednictwem bogatej wyobraźni oraz nieświadomie stosowanych znaków, symboli oraz kolorystyki w swoich wytworach plastycznych.

Bibliografia: Phillipe Wallon, Anne Cambier, Dominique Engeihart, Rysunek dziecka, WsiP, Warszawa, 1993;