Strategie motywowania uczniów i kształtowania wspólnoty dydaktycznej

STRATEGIE MOTYWOWANIA UCZNIÓW I KSZTAŁTOWANIA WSPÓLNOTY DYDAKTYCZNEJ

1 Uwierzyć w możliwości uczniów i zająć się czynnikami podlegającymi modyfikacji.

Nie należy zajmować się czynnikami, na które nie ma się wpływu (np. głównymi cechami osobowościowymi uczniów), lecz zwracać uwagę na te, które można kontrolować. Nauczyciel powinien panować nad własnymi postawami. Musi być przekonany, że każde dziecko jest w stanie nauczyć się i że widzi świat przez pryzmat swojej kultury.

2 Nie przeceniać motywacji zewnętrznej.

Nagrody i kary nie zawsze wywołują pożądany skutek. Trzeba pilnie obserwować podopiecznych, aby stwierdzić, jaką nagrodę zastosować, aby była ona ceniona, a jaką karę, aby była odczuwana jako przykrość.
Nagrody zewnętrzne nie mogą „podkopywać” motywacji wewnętrznej. Należy je stosować jeśli uczniowie nie są w stanie zainteresować się wykonywanym zadaniem ze względu na nie samo, lub jeśli nikogo nie zainteresuje wykonanie zadania ze względu na jego wynik
Nagrody zewnętrzne nie mogą „podkopywać” u uczniów poczucia samosterowności. Należy wydobywać z nagrody zewnętrznej jej właściwości informacyjne, a nie kontrolne(stopnie zaopatrywane w szczegółowy komentarz opisujący jakość wykonanej pracy, stosowanie nagród symbolicznych).

3 Nadawać sytuacjom dydaktycznym pozytywny koloryt.

Koloryt emocjonalny bierze się nie tylko z tego co powie nauczyciel w danej chwili; jest także wynikiem innych jego czynności przedsięwziętych z myślą o stworzeniu wspólnoty dydaktycznej. Uczniowie pracują dużo intensywniej w klimacie pozytywnym, a mniej gorliwie w przykrym. Należy pamiętać, że po posłużeniu się nieprzyjemnym kolorytem emocjonalnym, należy wzmocnić motywację do ukończenia zadania.

4 Opierać się na zainteresowaniach uczniów i atrakcyjności wewnętrznej.

Należy wiązać materiał nauczania z zainteresowaniami uczniów poprzez: nawiązywanie do codziennych spraw uczniów, zwracanie się do nich po imieniu, ożywianie materiału. Warto wprowadzać gry, wycieczki, inscenizacje, itp. Trzeba zwrócić uwagę na to, by „ubarwiony” materiał nie odciągnął uczniów od uczenia się i aby nie utrudnić uczniom powstawania nowych zainteresowań.

5 Kierować uczeniem się tak, żeby wywołać stan uniesienia.

Aby osiągnąć doznanie uniesienia stopień trudności zadania musi pokrywać się z poziomem umiejętności uczniów. Ważne jest także, żeby cele i oczekiwania względem uczniów były jasne i jednoznaczne. Trzeba uczniom podawać trafne
i merytoryczne informacje zwrotne w trakcie wykonywania czynności.

6 Informować o rezultatach, a nie usprawiedliwiać niepowodzeń.

Informacja zwrotna (wiedza o rezultacie) powinna być nieosądzająca oraz bardziej detaliczna i szybsza od stopni wystawianych co pewien czas przez nauczyciela. Jest ona potrzebna do wywołania motywacji wewnętrznej i dostarcza wiadomości potrzebnych do usunięcia błędów w działaniach uczniów. Nie powinna zmierzać do wydobycia atrybucji zewnętrznych (szczęście lub brak zdolności).

7 Pamiętać o uczniowskich potrzebach, w tym potrzebie samosterowności.

Należy zaspokoić uczniowską potrzebę dokonywania wyborów i poczucia samosterowności poprzez np. uzgadnianie
z uczniami planu zajęć, przekazywanie uczniom niektórych obowiązków, np. opieka nad akwarium. Należy także zwrócić uwagę na potrzebę włączania np. poprzez wprowadzenie zespołowej struktury celu i nagród.

8 Zająć się strukturą celu i trudnością zadania

Struktura celu dydaktycznego(rywalizacyjna, zespołowa lub indywidualistyczna) ściśle powiązana jest ze stopniem trudności celów wybieranych przez uczniów: podopiecznych, którzy stawiają sobie nieosiągalne cele, trzeba skłonić, by przemyśleli bardziej realistyczny dobór celów, natomiast uczniów wybierających sobie proste cele, należy skłonić do sięgnięcia wyżej. Trudność zadania także oddziałuje na motywację uczniów: zadania zbyt łatwe nie przynoszą satysfakcji, więc nie motywują podobnie jak zadania zbyt trudne, których wykonanie jest niemożliwe.

9 Wspomagać rozwój grupy i umacniać jej spójność.

Stadia rozwoju grupy:
1)włączanie i psychologiczna przynależność- kluczowe znaczenie działalności nauczyciela dla rozpoczęcia budowy środowiska społecznego nastawionego na naukę;
2)ustalanie reguł i procedur- często występuje równocześnie ze stadium pierwszym;
3) ustalenie współpracy i podziału wpływów- nauczyciel ma pokazać uczniom, że mają udział w decyzjach i że lepiej będzie żyło się w klasie, jeśli ustaną napięcia między uczniami;
4)osiąganie celów indywidualnych i dydaktycznych- dobry okres na zakomunikowanie uczniom wysokich oczekiwań i podnoszenie aspiracji uczniowskich;
5)samoodnowa, przygotowanie do rozstań i dalszych zadań życiowych- nauczyciel musi przygotować uczniów do rozstań.
Stadia nie muszą następować w ustalonej kolejności, mogą się powtarzać, nie są zamknięte w określonych ramach czasowych.

Bibliografia:
Arends R.I., Uczymy się nauczać, WSiP , Warszawa, 1994.