"Trzymaj się prosto" - biuletyn dla rodziców z gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej

Biuletyn dla rodziców
z gimnastyki korekcyjno – kompensacyjnej
pt.” Trzymaj się prosto”


Spis treści:

Wstęp
1. Gimnastyka korekcyjno- kompensacyjna- cel
2. Prawidłowa postawa ciała
a) Czynniki warunkujące postawę ciała
b) Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa
3. Etapy rozwoju dziecka- charakterystyka
Okres życia płodowego
Okres noworodkowy
Okres niemowlęcy
Okres poniemowlęcy
Wiek przedszkolny
Wiek wczesnoszkolny
Wiek pokwitaniowy i młodzieńczy
4. Badanie dziecka
5. Wada postawy i wadliwa postawa –definicja
6. Rodzaje wad postawy
Charakterystyka wybranych wad postawy i przykładowe ćwiczenia
7. Zapobieganie i przeciwdziałanie wadom postawy

Wstęp

Drodzy rodzice ( opiekunowie)
Przedstawiam Wam propozycję kilku ważnych zagadnień dotyczących gimnastyki korekcyjno- kompensacyjnej Te zagadnienia mają przybliżyć problem jakim jest rosnąca stale liczba dzieci z wadami postawy oraz stanowić pomoc w ewentualnym rozpoznaniu wady, leczeniu i profilaktyce dziecka. Celem tej publikacji jest uświadomienie jakie są wady postawy i co je wywołuje , jakie czynniki wpływają na prawidłową postawę, że sami możecie Państwo sprawdzić czy dziecko ma wadę postawy czy też nie, że można przeciwdziałać wadom postawy gdy już istnieją , że u dziecka pojawiają się naturalne krzywizny i w różnych etapach jego życia , jak ważna jest konsekwencja i systematyczność w postępowaniu korekcyjnym.
1. Główny cel gimnastyki korekcyjno- kompensacyjnej to korekcja postawy ciała oraz:
- Zwiększenie wydolności układu krążenia i układu oddechowego
- Zrównoważenie sił układu mięśniowego
- Kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy ciała
2. Prawidłowa postawa ciała
a) Definicja: Postawa ciała to swobodny układ ciała w pozycji stojącej, wyprostowanej. Jest ona uwarunkowana przede wszystkim stanem rozwoju i czynności układu kostno – stawowego.
b) Czynniki warunkujące postawę ciała
Postawa ciała to swobodny układ ciała w pozycji stojącej, wyprostowanej. Postawa człowieka w ciągu całego życia ulega stałym zmianom. Wpływ na te zmiany mają wzrost, dojrzewanie i starzenie się organizmu a co za tym idzie: zmiany kształtu i proporcji ciała, kształtowanie się osi kończyn, powstawanie krzywizn kręgosłupa. Postawa człowieka zależy także od: czynników genetycznych ( płeć, rasa), warunków środowiskowych ( rodzaj odżywienia, warunki mieszkaniowe, rodzaj, czas pracy oraz wypoczynku), kondycji psychicznej a także ogólnego stanu zdrowia
c) Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa
Słowo ,,fizjologiczne” oznacza położenie, wygląd, pozycję, kształt prawidłowy.
Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa
Lordoza szyjna -7 kręgów
Kifoza piersiowa-12 kręgów
Lordoza lędźwiowa- 5 kręgów
Kifoza krzyżowa- 5 zrośniętych kręgów
Ruchowy aparat u człowieka to kręgosłup. Zbudowany z kości, chrząstek i tkanki łącznej. Nie może on samodzielnie utrzymywać swojej pozycji ani jej zmieniać. Dopiero mięśnie umożliwiają prawidłową stabilizację i ruchy ciała. Kręgosłup dzieli się na pięć odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, guziczny.
Rola kręgosłupa:
Kręgosłup pełni trzy podstawowe funkcje: podporową, amortyzacyjną i ochronną , czyli zapewniają prawidłowy rozkład sił działających na poszczególne segmenty ( odcinki) kręgosłupa, podnoszą jego wytrzymałość.
3.Etapy rozwoju dziecka- charakterystyka
a)okres niemowlęcy (od 2-12m-cy) jest to najszybszy rozwój dziecka.
•Kręgosłup po urodzeniu ma kształt litery C
•3 miesiąc- zwiększa się rozwój kośćca
•4 miesiąc to podwojenie masy ciała, zwiększa się długość ok. 25 cm. , dochodzą zmiany w proporcji i tak; głowa stanowi ¼ długości ciała, tułów ½ a kończyny dolne ¼ długości ciała niemowlęcia

•6 m-c moment umiejętności siadania następuje wyprostowanie kręgosłupa szyjnego, a następnie lordozy szyjnej.(naturalnej krzywizny)
•Między 9-12 miesiącem rozwija się lordoza lędźwiowa naturalna krzywizna..
• Aby rozwój dziecka przebiegał prawidłowo należy zapewnić możliwość swobodnych ruchów, kłaść na brzuszku przez co wzmacnia się mięśnie karku grzbietu ,usuwa się przykurcze w stawach biodrowych i kolanowych

b)poniemowlęcy (2-3 r.ż.)
•Tempo rozwoju zwalnia się
•Masa ciała wynosi ok.1/4 masy dorosłego
•Roczny przyrost wysokości wynosi 10 cm, masy ciała 2,5 kg a obwodu głowy i klatki piersiowej 1,5 cm.
•Zmienia się kształt klatki piersiowej
•Można zauważyć u dzieci wypukly brzuch, niewielką lordozę lędźwiową i niewielką kifozę piersiową ( są to naturalne krzywizny)
•Wzrasta długość kończyn, intensywny rozwój mięśni,
•Pojawia się fizjologiczne płaskostopie spowodowane podściółką tłuszczową

c)wiek przedszkolny (3-7 r.ż.)
•Wysokość ciała zwiększa się o 25 cm
•Masa ciała zwiększa się o 10 kg
•U dziewcząt barki i biodra rosną w takim samym tempie
•U chłopców barki rosną szybcieji szybciej rośnie klatka piersiowa niż jej głębokość
•Następuje spłaszczenie brzucha, zwiększenie lordozy lędźwiowej

d)Okres wczesnoszkolny ( 7- 12 r.ż.)
•Średni przyrost długości 5,8 cm – dziewczynki
•Średni przyrost długości 6,5 cm- chłopcy
•Pogłębia się lordoza lędźwiowa, brzuch wysuwa się do przodu
•Są zmiany w budowie i kształcie stopy tzn. wydłużenie, poszerzenie i podwyższenie ( może rozwijać się wada tzw. Płaskostopie)

•10-12 r.ż(. u dziewczynek): nagły wzrost, najpierw stopa potem kości długie(uda, golenie, kończyny górne), dysproporcja między wielkością ciała a siłą mięśniową, która dogania rozwój sylwetki ok.4 lata)
•10-12 r.ż. (u chłopców) okres dojrzewania następuje do 3 lat później

e)okres pokwitaniowy i młodzieńczy ( 11- 16r. ż.)
•Skok wzrostowy u chłopców ok.30 cm ,
•Skok wzrostowy u dziewcząt ok.20 cm
•Przyśpieszony rozwój,
Jest to czas, w którym kończy się wzrost i modelowanie sylwetki oraz możliwość korekcji,
Wykształcony jest stereotyp postawy
4.Badanie dziecka
Drodzy rodzice (opiekunowie) . W trosce o Wasze pociechy , ich rozwój i zdrowie sami możecie pomóc swoim dzieciom poprzez obserwowanie ich zwłaszcza w staniu, chodzeniu, siedzeniu czy nawet leżeniu.
Aby sprawdzić czy dziecko niema wad postawy należy:
obejrzeć go z trzech stron, gdy: dziecko stoi do Was tyłem, przodem, bokiem
odległość badania :od 1,5-2 m
dziecko do badania powinno być tylko w bieliźnie
stać na równym podłożu
głowa ustawiona poziomo, wzrok skierowany przed siebie
kończyny górne zwisają swobodnie wzdłuż ciała
pięty złączone, palce stóp rozchylone( kąt 30 stopni)
przyjąć postawę swobodną
Oglądając dziecko, gdy stoi do nas tyłem patrzymy:
czy na jednakowym poziomie są: barki, łopatki, biodra, fałdy pośladkowe, podkolanowe, kostki
czy łopatki jednakowo przylegają lub odstają od klatki piersiowej po stronie lewej i prawej
gdy mamy wątpliwość wykonujemy jeszcze badanie w skłonie
skłon do przodu, kolana wyprostowane , głowa opuszczona jak najniżej powolne , stopniowe z głową cały czas opuszczoną prostowanie się
Sprawdzamy czy:
• kręgosłup jest prosty
• kontur prawej i lewej strony tułowia jest symetryczny, jednakowy w każdym odcinku prostującego się kręgosłupa
Oglądając dziecko przodem sprawdzamy czy:
• broda, mostek ,pępek i spojenie łonowe leżą na jednej prostej(pionowej) padającej w równej odległości między kolanami i kostkami wewnętrznymi
•punkty kostne barków, obojczyków, bioder, kolan i kostek są do siebie równoległe i prostopadłe do pionu
•jednakowy kształt mają prześwity między swobodnie zwisającymi rękami a konturem klatki piersiowej i biodra po stronie lewej oraz prawej
Oglądając dziecko bokiem możemy stwierdzić czy:
•nie ma ono nadmiernie wysuniętych ku przodowi głowy i barków
•wygięcia w odcinku piersiowym (kifoza)i odcinku lędźwiowym(lordoza) nie są zbytnio pogłębione lub spłaszczone
W razie Państwa wątpliwości należy zwrócić się do lekarza .

5.Wada postawy i wadliwa postawa
O wadzie postawy mówimy kiedy następuje zmiana w uksztaltowaniu przestrzennym swobodnej, wyprostowanej postawy ciała w wyniku wad wrodzonych, chorób. Wady postawy mogą występować w trzech płaszczyznach ciała i przejawiają się głównie zmianami kształtu kręgosłupa oraz odcinków ciała z nim sąsiadujących. Dziecko nie jest w stanie samo skorygować postawy.
Wady postawy: dzielimy na wrodzone: i nabyte
Wadliwa postawa to postawa nieprawidłowa, ale dziecko jest w stanie samo ją skorygować.

6.Rodzaje wad postawy i przykładowe ćwiczenia
Charakterystyka wybranych wad postawy
Wady postawy w obrębie klatki piersiowej

Plecy okrągłe
Jest to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej kręgosłupa z jednoczesnym zmniejszeniem przodowygięcia lędźwiowego. Szczyt kifozy znajduje się najczęściej na wysokości odcinka kręgosłupa Th7. Sylwetka dziecka: głowa i barki wysunięte do przodu, łopatki odstające.
Przykładowe ćwiczenia
1.Pozycja wyjściowa
Stanie przodem do ściany w odległości 0,5-1 m od niej. Ręce w pozycji „ skrzydełek” tzn. ramiona zgięte w łokciach, ręce na wysokości uszu, łopatki ściągnięte do tyłu.
Ruch- opad całym ciałem (z wyprostowanym tułowiem), z oparciem dłońmi na wysokości barków i dotknięciem klatką piersiową do ściany
Tułów i nogi powinny tworzyć linię prostą
2.Pozycja wyjściowa
Siad ugięty, ręce w górze. Współćwiczący stoi z tyłu w wykroku, opierając kolano nogi wykrocznej na wysokości łopatek partnera. Dłońmi trzyma ręce partnera poniżej stawów łokciowych
Ruch
Współćwiczący rytmicznymi ruchami pociąga ręce kolegi w tył, a kolanem wypycha szczyt klatki piersiowej( kifozy) w przód

Plecy okrągło- wklęsłe
Oddalenie od pionu obu lordoz ponad 3,5 cm, jednoczesne pogłębianie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej

Przykładowe ćwiczenia:
1. Pozycja wyjściowa
Leżenie tyłem( na plecach). Jedna noga wyprostowana na podłodze, druga noga ugięta w kolanie i przyciągnięta do klatki piersiowej. Ręce trzymają kolano nogi ugiętej.
Ruch
Przyciąganie rękoma kolana nogi ugiętej do klatki piersiowej z jednoczesnym przyciskaniem nogi wyprostowanej do podłogi.
Uwaga: Barki powinny przylegać do podłogi
2.Pozycja wyjściowa
Klęk z oparciem na przedramionach. Jedna noga wyprostowana
Ruch
Wymach nogą wyprostowaną w górę

Przykurcz mięśni piersiowych-
Objawia się wystającymi łopatkami na skutek opuszczenia ramion w dół z przesunięciem ich do przodu i zrotowaniem (obróceniem) do wewnątrz. Na skutek tego pogłębia się kifoza piersiowa przechodząc z fizjologicznej w patologiczną (nieprawidłową). Często przy tej wadzie osłabione są mięśnie brzucha, co przy pogłębiającej się kifozie predysponuje do patologicznego pogłębiania lordozy lędźwiowej
Przykładowe ćwiczenia
1.Pozycja wyjściowa
Siad skrzyżny( „ po turecku)
Ruch
Przekładanie laseczki za głowę, łokcie blisko tułowia, łopatki ściągnięte ( 10 razy)
2.Pozycja wyjściowa
Siad skrzyżny
Ruch
Przekładanie woreczka na plecach przez prawy i lewy bark( 10 razy)

Boczne skrzywienie kręgosłupa( scoliosis )
To wielopłaszczyznowe zniekształcenie kręgosłupa objawiające się deformacją sąsiednich odcinków narządów ruchu i zaburzeń czynności narządów wewnętrznych.
Skoliozy ze względu na lokalizację dzielimy na:
• Szyjne
• Szyjno-piersiowe
• Piersiowe
• Piersiowo- lędźwiowe

Przykładowe ćwiczenia
1.Pozycja wyjściowa
Leżenie tyłem( na plecach). Nogi wyprostowane i złączone. Ręce wyprostowane leżą na podłodze i przy głowie
Ruch
Maksymalne wyciągnięcie się przez sięganie rękoma jak najdalej za głowę, a stopami w przeciwną stronę
2.Pozycja wyjściowa
Siad skrzyżny. Plecy wyprostowane. Dłonie oparte na biodrach
Ruch
Naciskanie rękoma na biodra z maksymalnym wyciągnięciem głowy w górę.
Uwaga: w czasie ćwiczenia łopatki ściągnięte, a łokcie cofnięte.
3.Pozycja wyjściowa
Stanie przodem do lustra
Ruch
Przyjęcie postawy skorygowanej z kontrolą wzrokową poprawności postawy w lustrze

Postawa skorygowana
Głowa ustawiona prosto
Barki na jednej linii
Łopatki ściągnięte
Brzuch wciągnięty
Miednica ustawiona prosto
Nogi proste w kolanach
Stopy razem

Wady postawy w obrębie kończyn dolnych:
Kolana koślawe- wygięcie kończyny w stawie kolanowym do wewnątrz tzw .X, odległość pomiędzy kostkami przyśrodkowymi goleni w pozycji stojącej przy złączonych i wyprostowanych kolanach większa niż 4(5)cm świadczy o koślawości.
Ujawnia się jako zwiększony rozstęp między kostkami goleni oraz krzyżowanie kolan podczas stania, chodu, biegu.
Kolana szpotawe –wygięcie kończyny w stawie kolanowym na zewnątrz przy zmniejszonym kącie piszczelowo –udowym. Ocenia się je rozstępem między najbardziej przyśrodkowymi punktami kolan. Przy złączonych stopach odległość większa niż 4(5) cm świadczy o szpotawości

Stopa płaska
Stopa końsko-szpotawa- ustawienie stopy w supinacji czyli odwróceniu (ustawienie szpotawe) co jest przyczyną nadmiernego obciążania krawędzi zewnętrznej pięty oraz ustawieniem stopy w zgięciu podeszwowym( ustawienie końskie).
WADA
Kolana
koślawe

POZYCJA KOREKCYJNA
1.Stanie w postawie, stopy razem
2. Siad skrzyżny

POZYCJA POGŁĘBIAJĄCA
1. Stanie w rozkroku
2. Siad klęczny
Wada
Kolana
szpotawe
Pozycja korekcyjna
1. Stanie w rozkroku
2. Siad klęczny, stopy na zewnątrz
Pozycja pogłębiająca
1. Siad skrzyżny
WADA
Płaskostopie
POZYCJA KOREKCYJNA
1. Właściwe obuwie
2. Prawidłowe stanie, (stopy złączone, równolegle ustawione)
3. Prawidłowe siedzenie( całe stopy oparte o podłoże, kolana na wysokości bioder
4. Prawidłowy chód- stopy ustawione w kierunku marszu
POZYCJA POGŁĘBIAJĄCA
WADĘ
1. Długotrwałe stanie
2. Rozsuwanie na zewnątrz palców stóp
3. Ćwiczenia w dużym rozkroku
4. Marsz na wewnętrznych krawędziach stóp

Przykładowe ćwiczenia: Płaskostopie
1. Pozycja wyjściowa
Stanie. Stopy ustawione równolegle
Ruch
Marsz ruchami gąsienicy tzn. zawinięcie palców jednej stopy z przyciąganiem po podłodze pięty w stronę palców. Wyprost palców bez przesuwania pięty.
2. Pozycja wyjściowa
Stanie. Na podłodze rozrzucone koraliki
Ruch
Zbieranie koralików lub innych drobnych przedmiotów palcami stóp i podawanie ich do rąk
7. Zapobieganie i przeciw działanie wadom postawy
Jak zapobiegać ? Oto kilka rad:
Sen:
•Powinien trwać od 10-11 godzin na dobę u dzieci z klas I-IV, 8-9 godzin u dzieci starszych.
•Łóżko w miarę z twardym, nieuginającym się materacem
•Poduszka niezbyt wysoka. Jej grubość to taka, aby wypełniała przestrzeń między barkiem a głową podczas leżenia na boku

Dojście do szkoły:
Teczka czy torba noszona na jednym ramieniu może przyczynić się do wystąpienia nieprawidłowej postawy
Plecak tak, ale ze stelażem, zawartość powinna być równomiernie rozłożona
Ciężar plecaka nie może przekraczać 10% masy dziecka
Odżywianie:
•Bogate w białko i witaminy
•Zgodne z zasadami dietetyki
Pozycja przy odrabianiu lekcji:
•Biurko- o takiej wysokości, aby dziecko mogło oprzeć się przedramionami o blat mając wyprostowany kręgosłup,
•Ramiona i przedramiona oparte o blat powinny tworzyć kąt prosty
•Wysokość krzesła powinna odpowiadać długości podudzi, aby całe stopy dziecka oparte były na podłodze
•Oświetlenie: z lewej strony dla dziecka praworęcznego, z prawej strony dla dziecka leworęcznego
Aktywność ruchowa- Zwiększenie jej poprzez taki ruch, dzięki któremu są wzmacniane mięśnie grzbietu i brzucha, ćwiczenia mające na celu kształtowanie prawidłowych krzywizn kręgosłupa
Nauczenie i wyrobienie nawyku utrzymania prawidłowej postawy ciała we wszystkich czynnościach życia, przestrzeganie prawidłowej postawy ciała przy pracy i odpoczynku
Dostosowanie sprzętów domowych i środowiska , w którym przebywamy do potrzeb i możliwości fizjologicznych kręgosłupa