Rozbudzamy zainteresowania dzieci zjawiskami przyrody

Barabara Bednarek, Jolanta Birecka
„ Rozbudzamy zainteresowania dzieci zjawiskami przyrody”
„ Wychowanie w Przedszkolu” nr 7-8\1986

W artykule autorki przedstawiają wybrane doświadczenia potwierdzające, że zaznajamianie dzieci z przyrodą sprzyja rozwojowi umysłowemu dzieci, kształtuje ich stosunek do otaczających zjawisk, wpływa na radosną atmosferę zajęć, co w pracy z dziećmi ma istotne znaczenie.
I tak, np.; gdy padał deszcz, dzieci po przyjściu do przedszkola dzieliły się swoimi spostrzeżeniami.
Opowiadały jak deszcz padał, uderzając o szyby okien, o parapety, o parasol. W sali z dużym
zainteresowaniem patrzyły i słuchały, ja deszcz uderza o szyby okien i spływ po nich. Kiedy przestało padać, dzieci ponownie udały się na spacer- próbowały odpowiedzieć na pytania nauczyciela: Czy ta kałuża zawsze tu będzie?, jak to się stanie, że kałuża wyschnie?. Ponieważ, nie wszystkie dzieci potrafiły odpowiedzieć na ostatnie pytanie, nauczycielka umówiła się z dziećmi, że po kilku słonecznych dniach przyjdą zobaczyć jak wygląda największa teraz kałuża.
Następnego dnia nauczycielka opowiedziała przygody „ Jednej srebrnej kropli” H. Bechlerowej z użyciem sylwet. Dzieci słuchały padającego deszczu- nagrania z taśmy magnetofonowej. Korzystając z wcześniejszych doświadczeń dzieci odpowiadały na pytania: co to jest deszcz?, kiedy najczęściej padają deszcze? itp.

Następnego dnia, nauczycielka wykonała następujące doświadczenia:
> Tę samą ilość wody wlała na oczach dzieci, do szerokiego i wąskiego naczynia, po czym umieściła na oknie w kąciku przyrody.
> Na stoliku postawiła dwie skrzynki, jedną z ubitą ziemię, drugą z sypką oraz konewkę z wodą. Jedno dziecka wlewa wodę do skrzynek, pozostałe dzieci obserwują gdzie woda wsiąka szybciej. Natychmiast wyciągnęły wniosek: woda w miękką, nie ubitą ziemię szybciej wsiąka.
> Trzymała uchwytem szybkę nad parującą wodą. Dzieci obserwowały zjawisko parowania i gromadzenia się pary. Wyciągają wniosek, że przy wyższej temperaturze woda paruje szybciej.
> Na stoliku ustawiła szklankę z gorącą wodą przykrytą szybką. Po za tym nauczycielka przygotowała dwie szklanki puste, dwie szybki, naczynie z wodą gorąca i zimną. Jedną z nich wypełniła wodą gorącą, drugą zimną i obie przykryła szkiełkami. Dzieci wraz z n-lka wyciągnęły wniosek: krople się tworzą gdy woda jest podgrzewana, spadają gdy obniży się temperatura. Tak też, powstaje deszcz.

Po kilku dniach dzieci, stwierdziły, że woda pozostawiona w kąciku przyrody, wyparowała szybciej z szerokiego naczynia. Woda, która wyparowała nawilżyła tylko powietrze.

Aby wyjaśnić, co dzieje się z wodą, która paruje z mórz, rzek, nauczycielki zorganizowały wycieczkę nad Odrę. Celem jej było zaobserwowanie temperatury powietrza nad brzegiem rzeki i w pewnej odległości od niej. Dzieci wyciągnęły wniosek: nad rzeką powietrze jest wilgotne, woda paruje, unosi się do góry, tworzą się chmury.
W jesienny wietrzny dzień, dzieci bawiły się wykonanymi wcześniej wiatraczkami w ogrodzie. Doszły do wniosku, że wiatraczki kręcą się zgodnie z kierunkiem wiatru i że to właśnie wiatr sprawia, iż kołyszą się drzewa, trawy i płyną chmury po niebie.
Zamarzanie wody, topnienie lodu i śniegu to następne zjawiska, które autorki przybliżyły dzieciom. Wracając ze spaceru, n-lka zabrała kulkę śniegową do sali. Dzieci dowiedziały się, że są to zamarznięte krople wody. Kulka śniegu roztopiła się, woda okazała się brudna- n-lka zwróciła uwagę, że nie można jeść śniegu. Rozpuszczoną wodę, umieszczono za oknem, nazajutrz dzieci zauważyły, że wody już nie ma, powstał lód. W ciągu następnych dni dzieci poznały termometr, codziennie wspólnie z n-lem odczytywały temperaturę i dyskutowały co stanie się dziś ze śniegiem, lodem, wodą. Oglądały przez szkło powiększające leżący śnieg. Dzieci po wysłuchaniu utworu M. Gadomskiej „ Mrozik malarz” malowały na szkle i podłożu solnym.
Na wiosnę dzieci wykonały indywidualne kalendarze pogody, w których w kolejne dni tygodnia zaznaczyły kaprysy wiosennej aury. W ten sposób utrwalały zdobyte wcześniej wiadomości.
W lecie dzieci leżąc na kocach w ogrodzie przedszkolnym obserwowały wędrówkę białych chmurek. Gdy nadeszły letnie burze, dzieci dowiedziały się, że przedszkolny budynek ma piorunochron- nauczycielka wyjaśniła na czym polega jego działanie.
Po deszczu, dzieci rysowały akwarelą kolorową tęczę.

W ciągu całorocznej pracy autorki starały się przybliżyć dzieciom niektóre podstawowe zjawiska z zakresu przyrody nieożywionej. Przedszkolaki samodzielnie rozwiązywały różnorodne zadania, wykorzystując rozmaite rodzaje działań, w czasie których wykorzystywały zdobyte wiadomości, pogłębiały swoje zaciekawienie.