Charakterystyka wieku przedszkolnego

Wiek przedszkolny obejmuje okres życia dziecka od 3 do 7 lat. Jest to granica płynna i umowna, gdyż każde dziecko ma swoje indywidualne tempo rozwoju. Na przykład dziecko 3-letnie ze względu na dużą wrażliwość emocjonalną i małą samodzielność może nie być przystosowane do udziału w grupie przedszkolnej. Natomiast dziecko w wieku 6 lat może osiągnąć dojrzałość szkolną i rozpocząć naukę w szkole. Mimo to, u wszystkich dzieci w okresie przedszkolnym zachodzą pewne istotne zmiany w rozwoju fizycznym i psychicznym. Są to zmiany typowe i charakterystyczne dla wieku przedszkolnego. W związku z tym można wyodrębnić ten okres rozwojowy z pośród innych.
Okres przedszkolny nazywany bywa wiekiem zabaw, gdyż to właśnie zabawa jest dominująca formą aktywności dziecka w wieku 3-7 lat. Poprzez zabawę dziecko zdobywa różnorodne informacje i umiejętności. Doskonali rozmaite właściwości fizyczne i psychiczne. Poznaje świat poprzez swobodne, mimowolne uczenie się w różnych sytuacjach życiowych.
Wiek przedszkolny jest okresem rozwojowym, w którego obrębie psychologia wyróżnia następujące podokresy:
- stadium pierwsze (wczesne) od 3 do 4 lat,
- stadium drugie (średnie) od 4 do 5 ½ lat,
- stadium trzecie (późne) od 5 ½ do 7 lat.
Stadia okresu przedszkolnego można zilustrować porównując ze sobą dzieci z różnych grup przedszkolnych: „maluchy”, „średniaki”, „starszaki”. Jednak ze względu na indywidualną dynamikę rozwoju dziecka nie można traktować ich zbyt sztywno.
We wczesnym stadium rozwoju dziecko cechuje się na ogół małą samodzielnością. Jego zasób doświadczeń jest jeszcze niewielki. Mimo, iż dziecko opanowało już podstawowy system gramatyczny języka ojczystego czasami trudno jest się z nim porozumieć. Komunikacja jest szczególnie utrudniona przy pracy w grupach. Dziecko lepiej rozumie polecenia, które kierowane są do niego indywidualnie. Nie potrafi koncentrować uwagi przez dłuższy czas. Z tego względu szybko zmienia przedmiot swoich zainteresowań. W związku z tym zabawy muszą być dość proste i krótkie. Dziecko w wieku 3-4 lat jest egocentryczne, czyli patrzy na świat z punktu widzenia jedynie własnych celów.
W średnim stadium rozwoju dziecko jest już bardziej samodzielne od „maluchów”. Lepiej przystosowuje się do życia w grupie przedszkolnej. Nawiązuje przyjazne kontakty z innymi dziećmi. Jednocześnie dziecko jest impulsywne, egocentryczne, agresywne co sprzyja powstawaniu konfliktów z rówieśnikami. Mimo to lubi kolegów i chętnie się z nimi bawi.
W wieku 5 lat rozwój mowy u dziecka umożliwia mu lepszą komunikacje z dorosłymi. „Zadręcza” ich licznymi pytaniami, gdyż chce jeszcze lepiej poznać otaczającą go rzeczywistość. Staje się uporczywym badaczem i odkrywcą. Poznaje świat poprzez obserwacje, rozmowę, zabawę, itp. W tym okresie dziecko jest bardzo żywe, ruchliwe. W późnym stadium rozwoju dziecko jest opanowane i mniej impulsywne niż jego młodsi koledzy. Nadal przejawia żywe zainteresowanie otaczającym go światem. Potrafi świadomie się uczyć, dążyć do zdobycia określonej wiedzy. Coraz częstsze stają się zabawy zespołowe, w których dzieci dzielą się funkcjami i pełnią różnorodne role. Dziecko potrafi już skupić uwagę przez dłuższy czas. Z chęcią uczestniczy w różnorodnych formach pracy. Jednak nadal ulubioną formą spędzania czasu jest dla niego zabawa.
Dziecko w wieku 6 lat cechuje się wytrwałością i uporem. Konsekwentnie dąży do realizacji założonego celu. Kontakty z innymi dziećmi są przepełnione życzliwością, mniejszą konfliktowością. Dziecko liczy się z racjami innych osób. Osiągnięcie przez dziecko dojrzałości szkolnej kończy okres przedszkolny.
W okresie przedszkolnym następuje stopniowy rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Dlatego bardzo ważna jest jakość oddziaływań wychowawczych stosowanych wobec niego przez dorosłych.

Bibliografia:
1. Jugowar B., Psychologia rozwojowa dla rodziców. Wiek przedszkolny, Warszawa 1982
2. Przetacznikowa M., Makiełło-Jarża G., Psychologia rozwojowa, Warszawa 1979

Opracowały: Pawlicka Justyna, Szlecht Renata