Poznaję siebie i innych - projekt programu psychoedukacyjnego dla dzieci 6-letnich z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

WSTĘP


Projekt programu psychoedukacyjnego „Poznaję siebie i innych” opracowany został dla dzieci 6-letnich z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Służy on do kształtowania umiejętności postrzegania siebie i innych oraz do konstruktywnego komunikowania się. Umiejętności te stanowią istotne wyposażenie dziecka, chroniące je przed negatywnymi odczuciami pojawiającymi się w sytuacjach, gdy dziecko nie dysponuje jeszcze wypróbowanymi wzorami zachowań i nie wie co począć w danej sytuacji. W programie duży nacisk położony został na rozpoznawanie, nazywanie i wyrażanie swoich uczuć w sposób werbalny i niewerbalny. Ucząc dzieci nazywania swoich uczuć pomagamy im je uporządkować, co pozwala dziecku panować nad emocjami, zwłaszcza w trudnych sytuacjach. Umiejętność wyrażania uczuć, rozumienie siebie i innych jest tez jednym z warunków dobrego porozumiewania się dzieci w grupie. Podczas związanych z tym zajęć dzieci mają okazję nauczyć się rozpoznawania swoich uczuć oraz otwartego ich wyrażania. Mogą też dowiedzieć się, jakie emocje przeżywają ich koledzy i koleżanki, co może stanowić podstawę do ich lepszego rozumienia i większej akceptacji. Mają wreszcie możliwość wspólnego poszukiwania sposobów rozładowania napięć emocjonalnych i dzielenie się odczuciami.
Ćwiczenia zawarte w programie mają za zadanie pobudzić ciekawość dziecka, jego gotowość do nauki oraz pokazują, co potrafi jego ciało i jak może ono wyrazić swoja kreatywność bez pomocy słów. Zadania stawiane do wykonania wyzwalają spontaniczność dzieci, chęć porównywania własnych doświadczeń z przeżyciami koleżanek i kolegów. Rodzi się wtedy akceptacja dla poglądów innych ludzi.
Dwa kierunki pracy psychoedukacyjnej, które zostały określone jako cele pracy a w sposób graficzny ujęte w obszary oddziaływań na osobowość dziecka:

I OBSZAR: Postrzegam siebie i umiem to zakomunikować.
II OBSZAR: Postrzegam innych, rozumiem ich i toleruję.

Do tych obszarów ułożyłam następujące scenariusze:

1. Poznaje własne ciało.
2. Uczę się rozpoznawać i komunikować własne uczucia.
3. Uczę się rozładowywania napięć emocjonalnych.
4. Moje mocne strony.
5. Poznaje podobieństwa i różnice między nami.
6. Czym różnię się od innych?
7. Rozpoznaje i rozumiem uczucia kolegów.
8. Uczę się być tolerancyjnym.


Cechami charakteryzującymi każde spotkanie są:
- dwa ćwiczenia na rozgrzewkę,
- ćwiczenia specjalistyczne,
- ćwiczenia relaksacyjne na zakończenie.
W programie ćwiczenia weryfikujące zaznaczone są literą „W”.


I. OBSZAR

Postrzegam siebie i umiem to zakomunikować.


Cele ogólne:

- kształtowanie świadomości własnego ciała, jego symetrii,
- umiejętność nazywania części swego ciała,
- rozwijanie zdolności postrzegania siebie,
- rozpoznawanie i nazywanie własnych emocji,
- kształtowanie umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.


1. SCENARIUSZ

POZNAJĘ WŁASNE CIAŁO.


1.1. Kształtowanie schematu własnego ciała.

1.2. Czerpanie radości z własnego ciała.


SPOTKANIE 1.1.

KSZTAŁTOWANIE SCHEMATU WŁASNEGO CIAŁA

Cele operacyjne:
- Potrafię pokazać i nazwać części ciała: głowa, ręka, oczy, uszy, nos, usta,
- potrafię reagować na określony sygnał,
- wiem, że moje ciało jest symetryczne,
- potrafię odgadnąć pokazywane pantomimicznie czynności
A. ĆWICZENIE NA ROZGRZEWKĘ

"DESZCZ"
dzieci swobodnie biegają po sali. Gdy słyszą dzwonek oznacza to, że pada deszcz. Wtedy dzieci chowają się w określone miejsce w sali. Zabawa powtarza się kilkakrotnie.

Pomoce: dzwonek dla nauczyciela.


„TU PALUSZEK”
Zabawa słowno - ruchowa. Dzieci śpiewają piosenkę i gestami demonstrują jej treść:
Tu paluszek, tu paluszek,
A tu czysty mam fartuszek.
Tu jest rączka, a tu druga,
A tu oczko do mnie mruga.
Tu jest uszko i tu uszko,
A tu buzia jak jabłuszko.
Tu są oczka, a tu nosek,
A tu brzuszek jak bamboszek.

Pomoce: nie potrzebne.


B.ĆWICZENIA SPECLALISTYCZNE

„MOJA RĘKA, MOJA NOGA”
Nauczyciel wystukuje rytm marsza na bębenku. Dzieci maszerują. Na trzykrotne uderzenie zatrzymują się, tworzą pary i siadają twarzą do siebie. Nauczyciel mówi:
- przywitamy się paluszkami. Każdy paluszek jednego dziecka wita się z podobnym paluszkiem drugiego dziecka. Ten palec to kciuk – pokażcie mi kciuki... To są dłonie (ruch pokazujący całą dłoń). Ile mamy dłoni?...przy każdej dłoni jest po pięć palców. Palce jednej dłoni witają się z palcami drugiej dłoni. Palce się mocują (dzieci stykają palce obu rąk i silnie naciskają). Kto potrafi zrobić „kominiarza”? oglądamy swoje ręce. To są dłonie, to nadgarstki (pani pokazuje dzieci dotykają)...tu mamy łokieć. Teraz od góry do dołu: ramię, łokieć, przedramię, nadgarstek, dłoń, palce. Teraz druga ręka – oglądamy od góry.
Nauczyciel uderza rytmicznie w bębenek, dzieci biegają. Na hasło „stać” zatrzymują się i pokazują:
- w jaki sposób „tańczą” ręce
- jak wykręca się żarówkę
- jak bębnią krople deszczu
- jak latają duże ptaki
Nauczyciel gra na bębenku dzieci maszerują i ustawiają się w pary. Zatrzymują się, a potem siadają twarzami do siebie.
- Oglądamy swoje nogi. To są stopy, a to palce u nóg. Proszę przysuną się tak, by palce stóp przywitały się ze stopami innego dziecka. To były palce, a teraz stopy – połóżcie dłonie na swoich stopach... To są kostki, to łydki – dłonie wędrują po łydkach... A to kolana – dłonie leżą na kolanach... To są uda – dłonie wędrują po udach.
- Zobaczymy, co potrafią nasze nogi. Proszę wstać – idziemy na paluszkach, idziemy na piętach, idziemy stopa za stopą, jak idą kaczuszki...

Pomoce: bębenek dla pani

„KRĘCENIE PALCAMI”
Pani uderza rytmicznie w bębenek, dzieci maszerują. Następnie siadają w kręgu na dywanie. Zdejmujemy buty. Pani pokazuje, jak można kręcić palcami u stóp. Mówi lub śpiewa tekst:
Och, jak pięknie kręcę palcami,
Kręcę palcami, kręcę palcami.
Och, jak pięknie kręcę palcami,
kręcę przez cały dzień.
Powtarzamy zabawę wymieniając kolejne części ciała: nogi, stopy, ramiona, łokcie, dłonie.

Pomoce: nie potrzebne.

„CO JA POKAZUJĘ?”
Zabawa w odgadywanie. Nauczyciel gestami rąk i nóg pokazuje różne czynności: budzenie się, wstawanie, przeciąganie się, czesanie, mycie się. Dzieci odgadują co przedstawiał nauczyciel, a następnie same proponują swoje zagadki pantomimiczne.

OMÓWIENIE:
- Która zabawa podobała ci się najbardziej?
- Co czułeś podczas tej zabawy?
- Która zabawa była dla ciebie nudna?



C. ĆWICZENIA NA ZAKOŃCZENIE

W. "CZY DOBRZE ZNASZ SWOJE CZĘŚCI CIAŁA?"
Prowadzący grę łapie się za nos i mówi: "nos". W tym momencie wszystkie dzieci powinny chwycić się za nos. Nagle prowadzący grę dotyka uszu, mówiąc błędnie :oczy:. Dzieci szybko powinny zorientować się i wskazać na swoje oczy nie zwracając uwagi na to, że prowadzący grę złapał się za uszy. Dzieci muszą pokazywać zawsze to, co zapowiada nauczyciel, a nie to, co on pokazuje.

Pomoce: nie potrzebne.



SPOTKANIE 1.2.

CZERPANIE RADOŚCI Z WŁASNEGO CIAŁA

Cele operacyjne:
- czuję radość z kontaktu z własnym ciałem,
- przeżywam pozytywne emocje w stosunku do siebie i swojego ciała,
- potrafię obrysować swoją dłoń na kartce,
- potrafię wdychać powietrze nosem.



A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

"PO RÓWNEJ DRÓŻCE"
Nauczyciel mówi wiersz i naśladuje ruchy, które do słów wiersza trzeba wykonać. Zadaniem dzieci jest naśladowanie gestów nauczyciela.
Idą dzieci równą drogą
Po kamyczkach iść nie mogą,
Po kamyczkach hop, hop, hop
Do dołeczka skok.
Pora wracać. Kto się znuży,
Ten odpocznie po podróży.
Dom już blisko, nogi w ruch,
Kto zwycięży - zuch!
Dzieci po kolei wykonują następujące ruchy: zwykły krok, 3 podskoki, przysiad podparty, marsz w rytmie wiersza, bieg na miejsce oznaczone linia na drugim końcu sali.
Pomoce: nie potrzebne.

„GŁOWA, RAMIONA”

Głowa, ramiona, kolana, palce, kolana, palce, kolana, palce.
Głowa, ramiona, kolana, palce, oczy, uszy, usta, nos.

Dzieci śpiewają piosenkę i jednocześnie wskazują określone części ciała zgodnie z tekstem.
Pomoce: nie potrzebne.

B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

„LUBIĘ SIEBIE”
Przeżywanie pozytywnych emocji do swojego ciała. Nauczyciel mówi: lubię moje ręce, nogi, palce, uszy, usta, nos,...Wymienia za każdym razem jedną część ciała a dzieci powtarzają i pokazują ją.
Pomoce: nie potrzebne.

W. „LUDZIE DO LUDZI”
Dzieci dobierają się w pary. Dotykają się częściami ciała, które wymienia nauczyciel np. nos do nosa, łokieć do łokcia, ręka do ręki. Na hasło "ludzie do ludzi" dzieci zmieniają się w parach.
Pomoce: nie potrzebne

„RYSUNEK”
Zadaniem dzieci jest obrysowanie swoich stóp i dłoni, mogą też rysować inne części ciała z wyobraźni.

Pomoce: kartki z bloku, kredki.

OMÓWIENIE:
- Która zabawa podobała ci się najbardziej?
- Jak się bawiłeś podczas zabawy "Ludzie do ludzi"?


C. ĆWICZENIA NA ZAKOŃCZENIE


„GŁĘBOKIE ODDYCHANIE”
Dzieci stoją. Nauczyciel proponuje, by podniosły ręce do góry jednocześnie robiąc wdech nosem. Potem powoli ręce opadają i następuje wydech ustami. Podczas ćwiczenia dzieci wyobrażają sobie, że są swobodne i lekkie jak ptaki.

Pomoce: nie potrzebne.



2. SCENARIUSZ

UCZĘ SIĘ ROZPOZNAWAĆ I KOMUNIKOWAĆ WŁASNE UCZUCIA.

2.1.Co sprawia, że przeżywamy różne uczucia?
2.2.Czego się boję?
2.3. Jak wygląda złość?

SPOTKANIE 2.1.

CO SPRAWIA, ŻE PRZEŻYWAMY RÓŻNE UCZUCIA?

Cele operacyjne:
- Umiem nazwać emocje ludzi przedstawionych na zdjęciach,
- Umiem odróżnić sytuacje smutne od wesołych,
- Potrafię okazać radość.


A. ĆWICZENIE NA ROZGRZEWKĘ

"BALON"
Każde z dzieci otrzymuje balon, który ma za zadanie nadmuchać.

Pomoce: jednokolorowe balony.

„MAM CHUSTECZKĘ”
Mam chusteczkę haftowaną co ma cztery rogi.
Kogo kocham, kogo lubię, rzucę mu pod nogi.
Tej nie kocham, tej nie lubię, tej nie pocałuję.
A chusteczkę haftowaną tobie podaruję.

Dzieci chodzą w kole trzymając się za ręce. Jedno zaproszone jest do koła w ręce trzyma chusteczkę i porusza się w stronę przeciwną do dzieci w kole. Wymachuje chusteczką odpowiednio do treści piosenki. Przy ostatnich słowach tekstu przekazuje ją wybranej osobie.

Pomoce: chusteczka do nosa..

B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

„UDAWANIE”
prosimy jedno dziecko, by przedstawiło pantomimicznie sytuację, np. że ktoś pomazał jego rysunek i jest mu smutno (jeżeli to potrzebne, pomagamy dziecku we właściwym przedstawieniu przeżywanych w tej sytuacji emocji).
Po odegraniu przez dziecko tej scenki, pytamy pozostałe dzieci:
- jak się ono czuje (złość, smutek) i po czym to poznały?
Niech dwoje dzieci odegra następującą scenkę: „ jesteś w dużym sklepie z mamą. Ciekawi cię bardzo stoisko z zabawkami. Nagle widzisz, że mama gdzieś poszła.”
Pytamy pozostałe dzieci co przeżywał ich kolega i po czym to można poznać?
Po chwili pojawia się mama. Jak się czuje teraz dziecko, które znalazło swoją mamę? Po czym to można poznać?
Pomoce: nie potrzebne.

„PREZENTACJA UCZUĆ”
Rozkładamy na podłodze zdjęcia przedstawiające ludzi, którzy się śmieją, wyglądają na smutnych, przestraszonych, są źli.
Niech dzieci nazywają te emocje i powiedzą, po czym je poznały. Prosimy następnie, aby pogrupowały zdjęcia według emocji, jakie przeżywają przedstawione na nich osoby. Następnie rozmawiamy z dziećmi, w jakich sytuacjach czuły się podobnie i z jakiego powodu. Co sprawiło, że może poczuły się lepiej?
Pomoce: ilustracje ludzi wycięte z gazet.

W. „MASKI”
Dzieci robią maski według wzoru – uśmiechnięte i smutne buzie. Nauczyciel opisuje sytuacje smutne i wesołe, a dzieci korzystając z masek mają reagować na przeżywane przez bohaterów emocje. Propozycje sytuacji, na które dzieci mają prezentować którąś ze swoich masek:
- Dostałem ulubiona zabawkę na imieniny,
- Robię coś, czego nie lubię,
- Tata naprawił mi mój rower,
- Koledzy mnie przezywają,
- Koleżanki nie chcą się ze mną bawić,
- Kolega mnie bije,
- Koledzy uciekają i zostawiają, mnie samego,
- Zginął mi mój pies,
- Ktoś zabrał mi zabawkę,
- Mama kupiła mi lody.

Pomoce: papierowe koła, kredki

OMÓWIENIE:
- Jak się dzisiaj czujecie?
- Jak wygląda smutny człowiek?
- Z jakiego powodu możemy być smutni?
- Kiedy jesteśmy weseli, radośni?


C. ĆWICZENIE NA ZAKOŃCZENIE

„WESOŁE PTASZKI”
Nauczyciel przemienia wszystkie dzieci w ptaszki i oznajmia, że ptaszki się cieszą. Pyta dzieci dlaczego ptaszki mogą się cieszyć – dzieci podają swoje propozycje. Nauczyciel proponuje, by dzieci całym ciałem okazały radość.
Następnie dzieci naśladują ptaki szybujące w powietrzu. Szeroko rozpościerają skrzydła i zataczają koła.

Pomoce: nie potrzebne



SPOTKANIE 2.2.

CZEGO SIĘ BOJĘ?

Cele operacyjne:
- potrafię okazać swoim ciałem uczucie lęku,
- wiem czego się boję,
- potrafię narysować swój lęk.



A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ


„STARY NIEDŹWIEDŹ”
Stary niedźwiedź mocno śpi.
My się go boimy, na palcach chodzimy,
Bo jak wstanie to nas zje.
Pierwsza godzina niedźwiedź śpi,
Druga godzina niedźwiedź chrapie,
Trzecia godzina niedźwiedź łapie.

Jedno dziecko jest niedźwiedziem. Śpi mocno w pozycji przykucniętej na podłodze. Przy słowach „niedźwiedź łapie” podnosi się i stara się kogoś złapać. Gdy niedźwiedź spał pozostali uczestnicy chodzili na palcach śpiewając. Teraz przycupnęły cichutko na podłodze. Które z dzieci się poruszy zostanie złapane i ono będzie niedźwiedziem.





"KÓŁKA"
Dzieci mówią wiersz i ilustrują jego treść ruchem:
Kółka małe, kółka duże.
Rączki w bok, rączki w górze.
Tak się drzewa kołysały,
A tak dzieci prosto stały.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE


„ZAJĄCZEK”
Opowieść ruchowa. Nauczyciel opowiada historię i proponuje dzieciom, by reagowały tak jak on mówi: jesteśmy małymi zajączkami, które bardzo się boją wilka, kurczą się ze strachu, drżą, napinają się ich mięśnie, chowają się pod krzaczkiem. Wilk znika i zajączki już się nie boją, są odważne, prostują się, nabierają dużo powietrza, są bardzo dzielne.

Pomoce: nie potrzebne.


„PALEC POD BUDKĘ”
Dostrzeżenie, że wszyscy się czegoś boją, (więc może mój lęk nie jest taki straszny). Prowadzący wyciąga dłoń uformowana w kształcie daszka. Następnie pyta: kto się boi myszy? Dzieci, których to dotyczy podchodzą i wkładają palec pod budkę. Pytania mogą dotyczyć ciemności, robaków, duchów, potworów, itp.

Pomoce: nie potrzebne.


W. „STRACH”
Każde z dzieci wykonuje rysunek okropnego stracha według własnej wyobraźni. Potem wszyscy symbolicznie niszczą je np. drą, wrzucają do kosza na śmieci i wynoszą z sali.

Pomoce: kartka z bloku, kredki świecowe.

OMÓWIENIE:
- jak wygląda człowiek, który się boi?
- Czego możemy się bać?
- Co czułeś, kiedy niszczyłeś narysowanego przez siebie stracha?



C. ĆWICZENIE RELAKSACYJNE

„MAŁY MIŚ”
Dzieci leżą wygodnie na plecach. Wykonawca. Nauczyciel mówi, a dzieci reagują. „ mama poszła do sklepu. Mały miś został sam w domu. Początkowo grzecznie się bawił, ale mama długo nie wracała. Zaczęło robić się ciemno. Coś za oknem dziwnie stuka. Mis przykrył się kocem razem z głową, skurczył się w kłębuszek. Może mama już nie przyjdzie? Bardzo się boi. Trzęsie się ze strachu, już się boi głośno oddychać.
A tu coś stuka. Co to będzie? Nagle słychać klucz, który obraca się w zamku. Drzwi się otwierają i ... wchodzi mama. Podchodzi do misia, głaszcze go i tuli. Potem idzie do kuchni przygotować coś smacznego. Miś leży w łóżeczku. Wyprostował się, odetchnął głęboko. Czuje, że prawa nóżka zrobiła się cieplutka i lewa nóżka jest cieplutka.. brzuszek jest też cieplutki. Prawa rączka jest cieplutka i lewa. Serduszko bije misiowi spokojnie. Główka się już nie martwi. Oczka się zamknęły. Teraz rączki i nóżki zrobiły się ciężkie, takie ciężkie, że nie może ich unieść.

Misiowi jest bardzo dobrze i bezpiecznie. Oddycha spokojnie i głęboko. Odpoczywa. Śni mu się, że jest na polanie pełnej kwiatów. Leży sobie na niej a słoneczko grzeje go rozkosznie. Po niebie płyną leniwie obłoki. Ptaszki ćwierkają radośnie na drzewach.
Wstawaj misiu, wstawaj. Na raz, dwa powoli miś się budzi. Na trzy, cztery podnosi wolniutko powieki. Na pięć i sześć otwiera oczy. Mamusiu, jak pięknie mi się śniło.
Pomoce: nie potrzebne.



SPOTKANIE 2.3.

JAK WYGLĄDA ZŁOŚĆ?

Cele operacyjne:
- potrafię pokazać jak wyglądam kiedy się złoszczę,
- potrafię dobrać kolory odzwierciedlające złość,
- umiem wyrazić swoje emocje za pomocą instrumentu,
- umiem wczuć się w rolę "małego ptaszka".


A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

"WĄŻ"
Dzieci leżą na plecach, ramiona są swobodnie ułożone wzdłuż tułowia, nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Dzieci naśladują syczenie węża: wdech przez nos, wydech ustami z głośnym długim syczeniem "sssssssss".
Pomoce: nie potrzebne.

„NIE CHCĘ CIĘ ZNAĆ”
Nie chcę cię, nie chcę cię, nie chcę cię znać.
Chodź do mnie, chodź do mnie rączkę mi daj.
Prawą mi daj, lewą mi daj
I już się na mnie nie gniewaj.
Dzieci stoją parami. Przy słowach „nie chcę cię” robią ruch ręką jakby odpychały partnera. Przy słowach „chodź do mnie” wykonują ruch zachęcający do przyjścia. Potem podają sobie ręce zgodnie ze słowami piosenki i tańczą w koło.
Pomoce: nie potrzebne.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

ROZMOWA
Rozmawiamy z dziećmi o takich sytuacjach, w których widziały ludzi złoszczących się, kłócących. Po czym poznały, że ci ludzie są na siebie źli? Zachęcamy, by przy pomocy min i ruchów pokazały, jak ludzie się wtedy zachowują.
Pomoce: nie potrzebne.

W. "ZŁOŚĆ"
Rozdanie dzieciom kredek i kartek. Proponujemy dzieciom, by narysowały „złość”.
- Jak będą wyglądały te rysunki? Jakich kolorów użyjemy do rysowania?
Robimy wystawę rysunków i rozmawiamy o nich. Następnie proponujemy dzieciom, by zniszczyły rysunki, żeby nie było już więcej złości.

Pomoce: kartki z bloku, kredki.


„ORKIESTRA”
Rozdajemy dzieciom różne instrumenty muzyczne. Zadanie ich będzie polegało na wyrażeniu swoich emocji przy pomocy instrumentu. Najpierw za pomocą instrumentu wyrażają swoją sympatię do kolegi lub koleżanki. Następnie niech przy pomocy instrumentu pokażą jak się złoszczą i kłócą.

Pomoce: instrumenty perkusyjne.



OMÓWIENIE:

- Jak się czujesz na tych zajęciach?
- W jakich sytuacjach ty się złościsz?
- Jak wygląda człowiek, który się złości?
- Co czułeś, kiedy niszczyłeś rysunek?
- W której sytuacji czułeś się lepiej: grając "sympatię", czy "złość"?



C. ĆWICZENIE RELAKSACYJNE

„PTASIE GNIAZDO”
Nauczyciel opowiada: „Wyobraźcie sobie, że jesteście małymi pisklętami, które mieszkają w gnieździe. Ja jestem ptasią mamą. Zbudujemy najpierw na środku sali gniazdo z klocków i poduszek... (dzieci budują). Teraz wszyscy w nim usiądziemy...włączę cichą muzykę i opowiem wam, co się wydarzyło.” Nauczyciel mówi cichym, jakby magicznym głosem. „Nasze przytulne, ciepłe gniazdko jest wysoko na drzewie i wiatr kołysze je delikatnie. Jest to przyjemne uczucie, tak razem się huśtać. Po chwili wiatr dmucha coraz mocniej. Nagle gniazdo się przewraca, a wy musicie rozłożyć skrzydła i machać nimi, aby nie upaść na ziemię. Rozłóżcie szeroko ramiona i latajcie po sali, używając przy tym ptasiego języka: „pii, piii, piii” do czasu, aż nie naprawię gniazda i z powrotem was do niego nie przyniosę. (naprawia gniazdo i przenosi dzieci jedno po drugim). Teraz znów siedzimy w naszym wygodnym gniazdku i kołyszemy się łagodnie. Przykro mi, że nasze gniazdo się popsuło. Naprawdę się o was bałam. Nie byłam pewna, czy wasze skrzydła są już tak mocne, że możecie same unosić się w powietrzu. Sądzę jednak, że umiecie już całkiem dobrze latać. Pisklęta uczą się latać właśnie w taki sposób. Nagle nadchodzi burza. Uciekajcie i trzepoczcie skrzydłami mocno. Tym razem nie będę się już martwić, ponieważ widzę, że moje małe pisklęta umieją latać. Rozwińcie swoje skrzydła. Teraz latacie już pewnie i możecie całkiem same wrócić do gniazda... przylećcie do gniazda i usiądźcie w nim. Prawdopodobnie bardzo po tym lataniu zgłodniałyście. Wasza mama ma dla was trochę jedzenia (nauczyciel rozdaje każdemu dziecku coś słodkiego). Jestem z was taka dumna, z moich pięknych, mądrych piskląt... (Zabawę tę można powtarzać wiele razy. Każde z dzieci może być ptasią mamą).

Pomoce: klocki, kilka poduszek.


3 SCENARIUSZ

UCZĘ SIĘ ROZŁADOWYWANIA NAPIĘĆ EMOCJONALNYCH.

3.1. Co zrobić ze złością?

3.2. Rozwiązywanie konfliktów.


SPOTKANIE 3.1.

CO ZROBIĆ ZE ZŁOŚCIĄ?

Cele operacyjne:
- wiem do czego służy i jak wykorzystywać otrzymany instrument,
- potrafię z innymi dziećmi zagrać kłótnię,
- potrafię współdziałać w grupie,
- potrafię wylepić kształt serca plasteliną,
- oferuję swoją pomoc osobie, która o nią prosi.

A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

"BRYŁY LODU"
Dzieci udają, że są bryłami twardego lodu. Nauczyciel opowiada, że ponad ich głowami praży słońce, robi się straszny upał i lód zaczyna się powoli topić. Najpierw od góry, stopniowo, aż pozostaje tylko kałuża (dzieci stoją na paluszkach, wysoko wyciągają ręce do góry, a następnie kulą się sobie, powoli siadają na podłodze i kładą się jak najbardziej skulone).
Pomoce: nie potrzebne.


„PRÓBA INSTRUMENTU”
Sadzamy dzieci w kręgu. Rozdajemy im instrumenty i zachęcamy, by każde z nich wypróbowało swój instrument. Hałas może być dobrym sposobem na odreagowanie napięć. Zbyt duży hałas może jednak zmęczyć dzieci.
Pomoce: nie potrzebne.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE



„ GRANIE KŁÓTNI”
Każde z dzieci kolejno prezentuje za pomocą instrumentu perkusyjnego, jak się złości. Tworzymy grupy 2-3 osobowe. Zadaniem każdej grupy jest zagranie kłótni. Niech obserwatorzy powiedzą o swoich wrażeniach. Co czują, gry inni się kłócą? Proponujemy, by te same grupy zagrały miłą i zgodną rozmowę instrumentów. Po odłożeniu instrumentów prosimy dzieci, by usiadły w kręgu.

Pomoce: instrumenty perkusyjne.


W. „ROZMOWA”
Rozmowa na temat: Dlaczego się kłócimy?
Następnie pytamy co zrobić, gdy się pokłócimy lub zezłościmy? Jak można się uspokoić? Jak po kłótni się pogodzić?
Na zakończenie pokazujemy rysunki lub zdjęcia przedstawiające różne emocje i zachęcamy dzieci, by zagrały te emocje na instrumentach.
Pomoce: zdjęcia lub rysunki przedstawiające różne emocje.


„WYLEPIANKI”
Plasteliną wylepiamy szablon serduszka, które podajemy na zgodę osobie z którą się pokłóciliśmy w ostatnim czasie.
Pomoce: szablon serca, plastelina.


OMÓWIENIE:
- Co czujesz, gdy inni się kłócą?
- W jaki sposób możesz odreagować złość?
- Jak możemy pogodzić się po kłótni z kolegą?


C. ĆWICZENIE RELAKSACYJNE


„DRŻĄCA NAUCZYCIELKA”
Dzieci ustawiają się wokół maty. „Chcę wam pokazać coś niezwykłego.” Nauczycielka kładzie się na macie i zaczyna jej drżeć jedna ręka. „nie wiem co zrobić, żeby ręka przestała mi drżeć. Pomóżcie mi ją uspokoić i trzymajcie ją mocno. Ale zobaczcie teraz zaczęła mi drżeć druga ręka. Czy możecie mija także uspokoić?” gdy dzieci uspakajają obie ręce dziękujemy im za to, ale wtedy zaczyna drgać jedna noga. Należy pozwolić sobie pomóc; i tak historia powtarza się także z drugą nogą.
Kiedy jest wszystko w porządku proponujemy zabawę w coś innego, ale nagle zaczyna drżeć całe ciało nauczyciela. Prosimy dzieci jeszcze raz o pomoc. Gdy to zrobią dziękujemy im i proponujemy, by wybawiły nas od tego w następujący sposób: gdy usłyszą sygnał muszą same zacząć drżeć. Niech najpierw drży ich jedna ręka, potem druga, jedna i druga noga. Pozwalamy dzieciom drżeć na całym ciele przez około 30 sekund.

Pomoce: dywan lub mata


SPOTKANIE 3.2.

ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW

Cele operacyjne:
- wiem do czego służy i jak wykorzystać otrzymany instrument,
- potrafię z innymi dziećmi zagrać kłótnię,
- potrafię współdziałać w grupie,
- potrafię wylepić kształt serca plasteliną,
- oferuję swoją pomoc osobie, która o nią prosi.


A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

"ĆWICZENIA WEDŁUG W. SHERBORNE "
pozycja wyjściowa - siad skrzyżny przodem do siebie. Dzieci przepychają się dłońmi, barkami.
Pomoce: nie potrzebne.

„POSZŁO DZIEWCZĘ”
Poszło dziewczę po ziele, po ziele, po ziele,
Nazbierało niewiele, niewiele, niewiele, hej.
Przyszedł do niej braciszek, połamał jej koszyczek.
Oj, ty, ty. Oj, ty, ty, za koszyczek zapłać mi.
Dzieci dobierają się w pary i chwytają za ręce. Pary tańczą podskokami w rytmie polki. Przy słowach „przyszedł...” jedno z dzieci w parze tupie nogami i naśladuje gesty łamania koszyczka. Przy słowach „oj, ty, ty,” drugie dziecko grozi palcem pierwszemu. Potem zabawa zaczyna się od nowa.
Pomoce: nie potrzebne.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

ROZMOWA – NAWIĄZANIE DO PIOSENKI
- Co czuje siostra, gdy brat połamał jej koszyczek?
- Dlaczego brat tak się zachował? Co teraz czuje?
- Jak można naprawić taką sytuację? (brat zapłaci za koszyk, przeprosi, wyjaśni)
Pomoce: nie potrzebne.

W. „NIEGRZECZNY KRZYSIO”
Nauczyciel wyjaśnia dzieciom, że maja prawo nie bawić się z dzieckiem, które źle się zachowuje, robi im przykrość, dokucza im. Następnie przy pomocy kukiełki przedstawia następujące zachowanie:
- Ty głupku, chodź się bawić. No co ty kapuściana głowo. Rusz się, bo cię kopnę.
- To nie ja zbiłem szybę, to on. (jak się nie przyznam będzie na niego).
- Dawaj czapkę, ja też w niej chcę grać. O, pobrudziła się. W brudnej nie będę grać, masz ją.
- Goń mnie, bo cię wywrócę. A ciebie uszczypnę, żeby cię zabolało.

Pytania: jak się zachowuje Krzyś? Co o nim myślisz? Co można zrobić żeby Krzyś się tak więcej nie zachowywał?
Nauczyciel jeszcze raz odgrywa scenki, a dzieci otrzymują polecenie, by na każde niewłaściwe zachowanie Krzysia odpowiadały: „tak się z tobą nie będziemy bawić”.
Pomoce: kukiełka chłopca.

„PAWEŁ I GAWEŁ”
Paweł i Gaweł w jednym stali domu.
Paweł na górze, a Gaweł na dole.
Paweł spokojny, nie wadził nikomu,
Gaweł najdziksze wymyślał swawole.
Ciągle polował po swoim pokoju,
To pies, to zając, między stoły, stołki.
Gonił, uciekał, wywracał koziołki.
Strzelał i trąbił i krzyczał do znoju.
Znosił to Paweł, nareszcie nie może,
Schodzi do Gawła i prosi w pokorze:
- Zmiłuj się waćpan, poluj ciszej nieco,
bo mi na górze szyby z okien lecą.
A Gaweł na to: - Wolność Tomku w swoim domku.
Cóż było mówić, Paweł ani pisnął,
Wrócił do siebie i czapkę nacisnął.
Nazajutrz Gaweł jeszcze smacznie chrapie,
A tu z powały coś mu na nos kapie.
Zerwał się z łóżka i pędzi na górę.
Stuk, puk. Zamknięto. Spogląda przez dziurę
I widzi: cały pokój w wodzie
A Paweł z wędką siedzi na komodzie.
- Co waćpan robisz?
- Ryby sobie łowię.
- Ależ mospanie, mnie kapie na głowie!
A Paweł na to: - Wolność Tomku w swoim domku.
Z tej to powiastki morał w tym sposobie: jak ty komu, tak on tobie.

Pytania: o kim jest wiersz? Co zrobili Paweł i Gaweł? Dlaczego ich zachowanie było złe? Jak mogą się pogodzić?
Pomoce: wiersz A. Fredry.



„NASZ DOM”
Zabawa konstrukcyjna. Dzieci budują dom dla Pawła i Gawła z klocków. Próbują razem zgodnie współpracować.
Pomoce: klocki.

OMÓWIENIE:
- Co czujesz, kiedy ktoś wyrządza ci krzywdę?
- W jaki sposób możemy naprawić wyrządzoną komuś zło?
- Jak zareagujesz na niegrzeczne zachowanie kolegi?



C. ĆWICZENIE NA ZAKOŃCZENIE

„PRÓBA SIŁY”
Dzieci siedzą tyłem do siebie w parach opierając się o siebie plecami. Na dane hasło nauczyciela nie odrywając się od podłogi starają się tak wysilać nogami, by przepchnąć partnera do tyłu. Partner w tym czasie robi to samo.
Pomoce: nie potrzebne



SCENARIUSZ 4

W CZYM JESTEM DOBRY

Cele operacyjne:
- umiem wybrać medale przedstawiające czynności, które potrafię wykonać,
- potrafię przedstawić za pomocą pantomimy proste czynności,
- umiem narysować to, co potrafię wykonać.


A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ



"BO CO MOŻE MAŁY CZŁOWIEK"

Bo co może mały człowiek jak ja albo ty?
Może pani a może pan podpowie my zgodzimy się z tym.

Piosence może towarzyszyć pokazywanie adekwatne do treści.
Pomoce: nie potrzebne.


„ĆWICZENIE WEDŁUG W. SHERBORNE”

Ćwiczenie 1. Pozycja wyjściowa – dzieci leżą na plecach naprzeciw siebie tak, aby ich stopy stykały się (kończyny dolne zgięte w stawach biodrowym i kolanowym). W takiej pozycji dzieci wykonują: naprzemienne przepychanie się stopami, wspólny rowerek (całe stopy oparte o stopy partnera).

Ćwiczenie 2. Pozycja wyjściowa – siad prosty rozkroczny (nogi krzyżują się). Dzieci uderzają dłońmi o uda własne i partnera, kolana, stopy, delikatnie, wolno, następnie coraz mocniej i szybciej.

Pomoce: nie potrzebne.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE


„MUR Z OBRAZKÓW”
Pokazujemy dzieciom obrazki, przedstawiające różne czynności i umiejętności. Omawiamy je krótko, tak aby dzieci wiedziały co one oznaczają. Na dwóch dużych kartonach umieszczamy symbole „ to, co już potrafię”, „to czego jeszcze się uczę”. Pokazujemy dzieciom medale z rysunkami różnych czynności, które dzieci mogą umieć i których prawdopodobnie nie umieją. Następnie dzieci wybierają odpowiednie ilustracje czynności i przyklejają je pod właściwymi symbolami.
Pomoce: ilustracje różnych czynności wycięte z gazet.


„KTO POTRAFI...”
Jedno z dzieci pokazuje za pomocą pantomimy czynności, które potrafi wykonać. Które z dzieci je potrafi, podnosi rękę do góry i otrzymuje medal.
Pomoce: medale z papieru.

W. „KWIATEK”
Każde z dzieci rysuje na wyciętym płatku to, co potrafi robić najlepiej, a następnie opowiada o tym dzieciom siedzącym w kole. Potem staje na podium i otrzymuje od wszystkich oklaski. Każde kolejne dziecko dokleja na specjalnym kartonie swój płatek tak, że powstaje kwiatek.
Pomoce: karton, szablon płatka dla każdego dziecka, kredki.


OMÓWIENIE:

- Co potrafisz robić najlepiej?
- Za co chwalą cię rodzice?
- Jak się czujesz, kiedy ktoś cię pochwali?
- W czym chciałbyś być mistrzem?
- Czego chciałbyś się jeszcze nauczyć?



C. ĆWICZENIA NA ZAKOŃCZENIE


„KRÓL CISZY”
Dzieci leżą cicho na dywanie. Jedno z dzieci jest królem. Ma różdżkę i przechadza się między leżącymi dziećmi. Kogo król dotknie różdżką wstaje i idzie za nim w ciszy. Zabawa kończy się, gdy wszystkie dzieci chodzą za królem wężykiem.

Pomoce: pałeczka dla prowadzącego.




II OBSZAR

Postrzegam innych, rozumiem ich i toleruję.

Cele ogólne:

- kształtowanie umiejętności dostrzegania podobieństw i różnic między ludźmi,
- rozwijanie otwartości na potrzeby oraz uczucia innych,
- współdecydowanie w planowaniu i realizacji zadań stawianych do wykonania,
- nauka tolerancji i respektu wobec uczuć i zachowań innych ludzi,
- wdrażanie do konstruktywnego komunikowania się z innymi.


1. SCENARIUSZ

POZNAJĘ PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE MIĘDZY NAMI.


1.1. Jesteśmy do siebie podobni.

1.2. Czym różnię się od innych?



SPOTKANIE 1.1.

JESTEŚMY DO SIEBIE PODOBNI

Cele operacyjne:
- potrafię nazwać i zaznaczyć swoje ulubione części ciała,
- znam cechy swojego wyglądu zewnętrznego,
- uświadamiam sobie podobieństwa między ludźmi,
- potrafię naśladować gesty innych ludzi.


A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ


„PRZYWITANIE W PARACH”
Dzieci witają się w parach, przy muzyce, zgodnie z powtarzanymi hasłami: witają się nasze ręce, witają się nasze plecy, nasze stopy, kolana, nosy, uszy itd.
Pomoce: nie potrzebne.

„ ROZPOZNAJ, KTO TO”
Jedno z dzieci stoi w kole z zamkniętymi oczami. Ostrożnie podchodzi do kogoś z kręgu i ma za zadanie odgadnąć za pomocą dotyku kim ona jest. Jeżeli wymieni prawidłowe imię, obaj uczestnicy zamieniają się miejscami. W przeciwnym przypadku „niewidzący” musi jeszcze raz wystawić na próbę swój zmysł dotyku. Dla ułatwienia można ustalić, że dotykane dziecko wyda z siebie jakiś dźwięk lub powie śmieszne słowo.
Pomoce: nie potrzebne.



B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

„NASZE SYLWETKI”
Odrysowujemy na arkuszach pakowego papieru sylwetkę każdego dziecka. Niech dzieci pokolorują sylwetki i zaznaczą, co im się w ich ciele najbardziej podoba. Omawiamy wspólnie rysunki sylwetek, podkreślamy takie cechy, które czynią dzieci wyjątkowymi i niepowtarzalnymi.
Pomoce: papier pakowy, flamaster, kredki.


„PLAKATY PODOBIEŃSTW”
Na arkuszu papieru rysujemy u góry symbole podobieństw, np. wzrostu, koloru włosów, oczu, płci, długości włosów, ulubionych zajęć, zainteresowań, itd. Poniżej każde z dzieci wpisuje swoje imię lub rysuje swój symbol pod odpowiednią cechą oznaczoną na arkuszach.
Pomoce: kartony.

W. „WSPÓLNE CECHY”
Nauczyciel wywołuje dzieci, które np. mają ciemne włosy, by podskakiwały na jednej nodze.
Dzieci mogą uświadomić sobie, że mają takie same cechy jak ich koledzy.
Zachęcamy dzieci, by przyjrzały się sobie i porozmawiały o tym, w czym są do siebie podobne.
Pomoce: nie potrzebne.


OMÓWIENIE:
- Jak się czujesz po dzisiejszych zajęciach?
- Które części swojego ciała lubisz najbardziej?
- Co wspólnego w wyglądzie mają wszyscy ludzie?
- Jak myślisz, które z dzieci jest najbardziej do ciebie podobne i dlaczego?



C. ĆWICZENIA NA ZAKOŃCZENIE

„PAN I JEGO CIEŃ”
Dzieci dobierają się parami. Jedno naśladuje ruchy drugiego, po czym następuje zamiana ról. W razie potrzeby prowadzący pomaga dzieciom. Po zabawie można omówić jej przebieg, wyszukując jej trudne i śmieszne momenty.
Pomoce: nie potrzebne


SPOTKANIE 1.2.

CZYM RÓŻNIĘ SIĘ OD INNYCH?

Cele operacyjne:
- uświadamiam sobie różnice między ludźmi,
- potrafię uważnie słuchać,
- wiem, czym różnię się od innych,
- potrafię dostrzec i narysować zewnętrzne cechy innej osoby.


A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

POWITANIE
Rozpoczynamy spotkanie od zabawy „Witam tych, którzy.................................”.
Staramy się o to, by powitać każde dziecko.
Pomoce: nie potrzebne.

„KOTEK LUBI MLECZKO”
Nauczyciel mówi: „Kotki śpią (dzieci siedzą na podłodze, ręce kładą przed sobą, głowę opierają na rękach, przed każdym dzieckiem leży krążek imitujący miseczkę). Kotki budzą się, przeciągają, robią koci grzbiet, chodzą na czworakach, podchodzą do miseczek.” Prowadzący nuci najpierw sam, a potem razem z dziećmi:
Miauczy kotek – miau,
Coś ty kotku miał?
Miałem ja miseczkę mleczka,
Teraz pusta jest miseczka,
A jeszcze bym chciał.
Pomoce: krążek papierowy dla każdego.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

„POSZUKIWANIE RÓŻNIC”
Ustawiamy kilkoro dzieci o takich samych cechach , pozostałe dzieci tworzą wokół nich krąg. Przyglądając się im niech powiedzą, czym różnią się, a w czym podobne są dzieci stojące w środku koła. Wcześniej przygotowujemy obrazki przedstawiające ulubione zajęcia, zabawy lub czynności dzieci. Kładziemy te obrazki na podłodze, a następnie prosimy, by dzieci ustawiły się przy tych rysunkach, które je dotyczą, np. dzieci, które lubią jeść lody, ustawiają się przy obrazku na którym są lody. Zwracamy uwagę na różnice w upodobaniach dzieci. Podkreślamy, że upodobania mogą być wspólne.
Pomoce: ilustracje zabaw, czynności.

„KTO TO JEST?”
Koncentrujemy się na jednym z dzieci, a następnie opisujemy stopniowo jego wygląd. Zadaniem dzieci jest odgadnąć o kogo chodzi. Np. „ma ciemne włosy, spinkę w ciemnych włosach. Dzieci maja powiedzieć imię i podejść do opisywanej osoby. Powtarzamy zabawę wybierając inne dziecko.
Pomoce: nie potrzebne.

„RÓŻNE ZABAWKI”
Prosimy dzieci, by rozeszły się po sali i przyniosły trzy zabawki, przedmioty, które im się najbardziej podobają. Niech położą je przed sobą, przyjrzą się im, a następnie przedmiotom, wybranym przez inne dzieci. Co to są za przedmioty? Czy są takie same, czy inne?
Zachęcamy dzieci do skomentowania swoich wyborów.
Na zakończenie rozmawiamy z dziećmi czym się między sobą różnią, np. odczuciami, ulubionymi kolorami, wzrostem, kolorem włosów.
Pomoce: przedmioty znajdujące się w pomieszczeniu.

W. „MÓJ KOLEGA”
Dzieci siadają w parach. Otrzymują kartki z sylwetami chłopca lub dziewczynki. Dzieci mają za zadanie zaznaczyć na sylwetach charakterystyczne cechy kolegi lub koleżanki, z którymi siedzą w parze. Na koniec organizujemy wystawę prac dzieci.
Pomoce: kartki z sylwetkami dzieci, kredki.

OMÓWIENIE:
- Jak czułeś się na dzisiejszych zajęciach?
- Czym ludzie różnią się od siebie?
- Jak się czujesz, gdy widzisz kogoś, kto ma inne cechy niż ty?

C. ĆWICZENIE RELAKSACYJNE

„WIEŻA BABEL”
Dzieci budują wieżę z kolejno nakładanych dłoni wszystkich uczestników zabawy, rozpoczynając od podłogi. Najlepiej gdy dłonie są mocno wymieszane. Gdy zabraknie nowych dłoni, dzieci wyciągają dłonie z podstawy wieży i nakładają na szczyt. Robią to bardzo delikatnie, by cała wieża nie opadła.
Pomoce: nie potrzebne.
2 SCENARIUSZ

ROZPOZNAJE I ROZUMIEM UCZUCIA KOLEGÓW

Cele operacyjne:
- potrafię odgadnąć uczucia pokazywane przez kolegów,
- umiem nazwać uczucia towarzyszące określonym sytuacjom,
- potrafię wybrać obrazek odzwierciedlający dane uczucie,
- umiem się zrelaksować pod wpływem masażu.

A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

„GDY SZCZĘŚLIWY JESTEŚ”
Gdy szczęśliwy jesteś, krzyknij głośno - hura! 2x
Możesz wszystkim to pokazać
Uczuć swych nie musisz kryć.
Gdy szczęśliwy jesteś, krzyknij - hura!
A gdy czujesz, że ci smutno, popłacz nieco - chlip, chlip. 2x
Możesz wszystkim ...
Gdy piosenka się podoba, klaszczemy razem – klap, klap. 2x
Możesz wszystkim ...
Pomoce: nie potrzebne.

„JEDZIE POCIĄG”
Nauczyciel jest maszynistą. Dzieci siedzą w rzędzie na podłodze. Nauczyciel chodzi wokół sali i mówi: „ Do pociągu wsiadają dzieci, którym nie smakuje mleko.” Dzieci wstają i ustawiają się za nauczycielem w rzędzie trzymając się za ramiona. Biegają truchtem wokół sali śpiewając:
Jedzie pociąg z daleka, ani chwili nie czeka.
Konduktorze łaskawy zawieź nas do Warszawy.
Pomoce: nie potrzebne.


B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

„ZGADNIJ JAK SIĘ CZUJEMY?”
Dzieci siedzą na podłodze. Jedno z dzieci wychodzi za drzwi, a pozostałe umawiają się, jakie uczucie będą przedstawiać (wyrażać). Ma ono odgadnąć, jakie uczucie przedstawiają pozostałe dzieci (strach, radość, złość).
Pomoce: niepotrzebne.

W. „GRA W KARTY”
Dzieci siedzą w kole. Nauczyciel czyta zdania opisujące różne sytuacje. Prosimy dzieci, by nazwały to uczucie i pokazywały karty z rysunkiem twarzy, wyrażającej emocje w następujących sytuacjach:
- dostałem nowa zabawkę,
- boli mnie ząb,
- brat przeszkadza mi w zabawie,
- jestem sam w ciemnym pokoju,
- kolega mnie bije,
- popsuła mi się zabawka,
- będę miał siostrę lub brata,
- pani mnie pochwaliła.
Pomoce: karty dla każdego dziecka z twarzami wyrażającymi smutek, radość, złość, strach.

„UŚMIECHNIĘTE SŁONECZKA”
Malowanie farbami szablonów słoneczek i obdarowywanie się nimi nawzajem dzieci.
Pomoce: kartki z bloku, farby, szablon słońca dla każdego dziecka.

OMÓWIENIE:
- Jak się dzisiaj czujesz?
- Co czujesz, gdy ktoś jest smutny?
- Jak wygląda człowiek, który jest: wesoły, smutny, zły, przestraszony?
- Jak reagujesz, gdy widzisz osobę: smutną, przestraszoną, uśmiechniętą?

C. ĆWICZENIE NA ZAKOŃCZENIE

„MASUJĘ, MASUJĘ, RYSUJĘ”
Dzieci dobierają się w pary. Jedno z dzieci siedzi tyłem do drugiego, które masuje delikatnie plecy kolegi mówiąc: „masuję, masuję”, na słowo „rysuję” kreśli na plecach kolegi jakiś wzór. Dziecko masowane stara się odgadnąć, co kolega narysował mu na plecach. Następnie dzieci zamieniają się rolami w parach i zabawa trwa dalej.
Pomoce: nie potrzebne.


3 SCENARIUSZ

UCZĘ SIĘ BYĆ TOLERANCYJNYM

Cele operacyjne:
- umiem dostrzec pozytywne cechy innej osoby,
- umiem nazwać cechy, które podobają mi się u innych,
- potrafię zaproponować wspólną zabawę,
- umiem zaakceptować propozycje innych,
- potrafię okazać sympatię drugiej osobie.


A. ĆWICZENIA NA ROZGRZEWKĘ

„ISKIERKA”
Dzieci stoją w kole trzymając się za ręce. Nauczyciel ściska delikatnie rękę dziecka stojącego po prawej stronie mówiąc: „puszczam iskierkę w krąg, niech wróci do moich rąk”. dzieci przekazują otrzymana iskierkę osobie stojącej po ich prawej stronie, aż wróci ona do nauczyciela.
Pomoce: nie potrzebne.


„BIBUŁKOWY WALCZYK”

Daj mi rączkę dziewczynko,
Daj mi rączkę chłopczyku,
Bo muzyka zagrała do tańca
Zatańczymy wesoło
W bibułkowym walczyku.
Tak, jak ptaszki na leśnej polanie.
Dzieci śpiewają tańcząc w kole i trzymając się za ręce.

Pomoce: nie potrzebne.




B. ĆWICZENIA SPECJALISTYCZNE

„PODOBA MI SIĘ...”
Dzieci dobierają się w pary i określają, kto jest pierwszy a kto drugi. Osoba pierwsza ma powiedzieć, co jej się podoba u drugiej. Następuje zmiana. Potem wszyscy się dzielą informacjami na ten temat.
Pomoce: nie potrzebne.



W. „CHCĘ SIĘ Z TOBĄ BAWIĆ”
Ciąg dalszy przekazywania sobie informacji pozytywnych. Wszystkie dzieci siedzą w kole. Nauczyciel prosi, by jedno z dzieci weszło do środka koła a pozostałe dzieci po kolei powiedziały, w co chcą się z nim bawić. Potem do koła wchodzi następna osoba i tak dalej, aż wszyscy usłyszą od pozostałych, w co chcą się z nimi bawić.
Pomoce: nie potrzebne.

„WSPÓLNE RYSOWANIE”
Na dużym kartonie nauczyciel rysuje dowolny kształt. Dzieci po kolei podchodzą i dorysowują kolejne elementy rysunku. Na zakończenie wspólna interpretacja rysunku.
Pomoce: karton, flamaster.


OMÓWIENIE:
- Jak się czułeś podczas dzisiejszych zajęć?
- Jakie pozytywne cechy lubisz u swoich kolegów/
- Co czułeś, gdy wspólnie rysowaliście rysunek?
- Jak się czułeś stojąc w kole, gdy inni proponowali ci zabawy?
- Z kim lubisz się bawić?

C. ĆWICZENIE NA ZAKOŃCZENIE

„UŚCISKAJ MNIE”
Nauczyciel proponuje, by dzieci się uściskały dziękując sobie nawzajem za obecność na zajęciach. Należy zwrócić uwagę, by wszystkie dzieci zostały uściskane przez co najmniej kilka osób.

Pomoce: nie potrzebne.




LITERATURA:

1. H. Karwacka. Hej, zabawo. Podręcznik dla nauczyciela, „Stowarzyszenie Zdrowy Rozwój Ruch Profilaktyki, Psychoedukacji i Promocji Zdrowia”;
2. Przedszkolaki Krok Drugi, „Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży”, Warszawa 1999;
3. I. Salach Plany miesięczne pracy wychowawczo – dydaktycznej w przedszkolu, „Iwanowski” Płock 1995;
4. Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej sprawności umysłowej, W. J. Pileccy, „Wydawnictwo Naukowe WSP”, Kraków 1998;
5. „Wychowanie w przedszkolu” 1992, nr 3;
6. „Wychowanie w przedszkolu” 1999, nr 6;
7. K. W. Vopel Witajcie uszy, „Jedność”, Kielce 1999;