Praca z uczniem zdolnym. Praca z uczniem słabym

PRACA Z UCZNIEM ZDOLNYM

Moją pracę z uczniem zdolnym rozpoczęłam od zdiagnozowania cech, którymi wyróżniają się uczniowie zdolni. Są to:
• wysoko rozwinięta wyobraźnia twórcza
• łatwość uczenia się
• zdolność do rozumowania abstrakcyjnego
• łatwość skupienia się przez dłuższy czas na danym problemie, zdolność samodzielnej i skutecznej pracy
• duża zdolność obserwacji
• umiejętność formułowania własnych sądów
• inicjatywa i oryginalność w pracy intelektualnej
• łatwość wykonywania zadań
• szybkość czytania
• szeroki wachlarz zainteresowań
• silna motywacja do zajmowania się interesującą ucznia dziedziną działalności.
Celem mojej pracy z uczniami zdolnymi było wzbudzenie zainteresowania językiem niemieckim, wyposażanie ich w większy zakres wiedzy o wyższym poziomie trudności, rozwijanie kompetencji językowych oraz rozszerzanie wiedzy kulturoznawczej.
Pracę z uczniem zdolnym realizowałam na polu dydaktycznym i wychowawczym. Rozciągała się ona nie tylko na czas lekcyjny, ale również na pozalekcyjny.
W mojej pracy starałam się zastosować kształcenie wielopoziomowe, które pozwala efektywnie pracować zarówno uczniowi słabemu, przeciętnemu oraz zdolnemu. W ten sposób dostosowywałam proces uczenia się do możliwości ucznia. Uczniowie realizowali różne cele, rozwiązywali zadania o różnym stopniu trudności. Takie skonstruowanie ćwiczeń wzmacniało pozytywną motywację oraz poziom koncentracji. Klasa została podzielona na grupy według zdolności. Uczniowie zdolni tworzyli jeden zespół, uczniowie średni drugi oraz uczniowie słabi trzeci. Podczas przeprowadzania tego typu ćwiczeń, zawsze zachęcam uczniów do pytań, nakłaniałam do współpracy, uczyłam sztuki negocjacji, dochodzenia do wspólnych wniosków. Moim zadaniem, jako nauczyciela, było także skomentowanie efektów pracy uczniów po przestawieniu rozwiązania zadań. Starałam się wpłynąć na ich wysoką samoocenę i podkreślać mocne strony uczniów. Unikałam jednak pochwał wartościujących, mogących wywołać niepożądane skutki wychowawcze. Ograniczałam się raczej do rzeczowej oceny efektów pracy.
Inne kryterium podziału stosowałam w przypadku, kiedy uczniowie pracowali nad rozwiązaniem jednego problemu. Dzieliłam wówczas klasę na grupy, ale tak, aby w każdej znaleźli się uczniowie zdolni, przeciętni oraz słabi. Każdy uczeń w grupie miał wtedy szansę na wykazanie się aktywnością adekwatną do jego możliwości. Uczeń zdolny przejmował rolę lidera, mając okazję nauczyć się jak powiązać ze sobą efekty pracy wszystkich członków zespołu, jak prowadzić dyskusję oraz podejmować decyzje.
Pracując z uczniami zawsze ceniłam samodzielne myślenie, nagradzałam niezależność sądów. Starałam się aby uczniowie zdolni mogli wykazać się kreatywnością. Dlatego też wprowadziłam do procesu nauczania inscenizacje oraz ćwiczenie umiejętności wypowiadania się poprzez mowę ciała, czemu służy odgrywanie scenek pantomimicznych.
Indywidualizacja pracy z uczniem zdolnym obejmowała również kontrolę osiągnięć ucznia zdolnego. W konstruowanych przeze mnie testach zawsze znajdowały się zadania trudniejsze lub dodatkowe.
Bardzo ważny element w pracy z uczniem zdolnym stanowiły zajęcia pozalekcyjne. W trakcie tych zajęć przygotowywałam młodzież do udziału w konkursach z języka niemieckiego (konkurs „Jugedliche rescherschieren Spoltler aus deutschsprachigen Ländern, 2002, konkurs z języka niemieckiego w roku szkolnym 2004/2005). Ich praca była zindywidualizowana. Każdy z nich pracował według indywidualnego planu, samodzielnie gromadził materiały, dokonywał ich selekcji. Ja, jako nauczyciel pełniłam rolę obserwatora gotowego do pomocy w różnych sytuacjach. Uczniowie sami dochodzili do rozwiązań, poszerzali słownictwo, nabierali płynności w posługiwaniu się językiem.
Praca z uczniem zdolnym zaowocowała dostaniem się uczennicy gimnazjum do II etapu Ogólnopolskiego Konkursu Języka Niemieckiego dla Gimnazjalistów.
Podjęte działania wpłynęły na wzrost aktywności uczniów, ich samodzielność, rozwój zainteresowań. Pracy uczniów towarzyszył duży entuzjazm, który zawsze bardzo ułatwia uczenie się.


PRACA Z UCZNIEM SŁABYM

Moją pracę z uczniami słabymi rozpoczęłam od zdiagnozowania cech, którymi wyróżniają się uczniowie. Trudności uczniów w nauce związane są przede wszystkim z ich cechami osobowości i rodzajem stosunków ze środowiskiem. Takich uczniów charakteryzuje:
• słaba pamięć, trudności z koncentracją uwagi,
• trudności z zapamiętaniem dat i reguł,
• brak wykazywania głębszych zainteresowań problemami i przedmiotami,
• słaba aktywność myślowa stająca się przyczyną postawy bierności i rezygnacji.

Jednocześnie obawa przed publiczną oceną, krytyką lub ośmieszeniem powoduje u nich lęki i nerwice, tworząc krąg zależności przyczynowo-skutkowych. Nie bez wpływu na powstawanie niepowodzeń u dzieci w szkole są złe warunki materialne, niekorzystne warunki rodzinne i wadliwe metody wychowawcze.
W celu poznania sytuacji rodzinnej wychowanków konsultowałam się z pedagogiem szkolnym. Celem zasięgnięcia informacji o dysfunkcjach uczniów zapoznawałam się z opiniami z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.
Moim zadaniem jako nauczyciela było poznanie przyczyn niepowodzeń szkolnych oraz zastosowanie metod, które zmotywują ucznia do działania – uczenia się. W trakcie mojej pracy podjęłam następujące działania w celu zmobilizowania uczniów słabych do nauki:

• poznawałam możliwości intelektualne ucznia w początkowej fazie roku szkolnego, dając mu do wykonania ćwiczenia o zróżnicowanym stopniu trudności
• starałam się stworzyć sprzyjającą atmosferę pracy, obniżyć napięcie poprzez wprowadzenie ćwiczeń relaksujących oraz przyjazną i życzliwą atmosferę
• starałam się szybko wykrywać luki w jego wiedzy i umiejętnościach, nie dopuszczać do pogłębienia się braków
• stosowałam zasadę powolnego stopniowania stopnia trudności; uczeń wykonywał początkowo tylko tę część zadania, którą potrafił; stopniowo jego osiągnięcia były większe
• podawałam jasne wskazówki do wykonania zadania
• jasno uzasadniałam powód negatywnej oceny źle wykonanego zadania, podawałam wskazówki do ponownego wykonania zadania
• stosowałam na lekcji metody aktywizujące (praca w grupach wielopoziomowych i jednopoziomowych, drzewko decyzyjne, aktywne czytanie, rybi szkielet, inscenizacje, symulowanie sytuacji komunikacyjnych, mapy mentalne, ćwiczenia o charakterze gier i zabaw, projekt, piramida priorytetów, burza mózgów, wizualizacja, memory) celem przeprowadzenia „uczenia się niezamierzonego”, które dawały pozytywne rezultaty.

Zastosowane przeze mnie metody miały decydujący wpływ na zmianę postawy uczniów słabych. Zaczynali się oni interesować lekcją, częściej osiągali pozytywne oceny.
W trakcie rozwiązywania przez uczniów zadań w grupach, w których byli też uczniowie zdolni, zauważyłam, iż uczniowie słabi początkowo przysłuchują się wypowiedziom ich zdolniejszych kolegów i najczęściej powtarzają ich wnioski, po czym stopniowo próbują własnych sił i dzięki udanemu udziałowi w pracach i osiągnięciach zespołu stopniowo nabierają wiary we własne możliwości i uzupełniają brakujące wiadomości. Praca w zespole wdraża ich do logicznego myślenia i poprawnego formułowania myśli, a to między innymi decyduje o ich powodzeniu i rozwoju w klasie.
Dostosowując zadania do możliwości uczniów słabych dawałam im możliwość przeżycia sukcesu, który był tutaj czynnikiem konstruktywnym, rozwijającym ambicje i aspiracje.

Agnieszka Kopczyk

(na podstawie materiałów szkoleniowych i własnych)