Badania diagnostyczne specyficznych trudności w nauce w poradni psychologiczno-pedagogicznej

Celem określenia przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu konieczne jest przeprowadzenie pełnego badania psychologiczno-pedagogicznego w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Zgodnie z Rozporządzeniem dnia 11 grudnia 2002 r.w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych §4.1. Poradnia wydaje opinie w m.in. sprawach:
4) dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom;
5) zwolnienia ucznia z wadą słuchu lub z głęboką dysleksją rozwojową z nauki drugiego języka obcego;
9) przystąpienia ucznia lub absolwenta z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się odpowiednio do sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu maturalnego lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia lub absolwenta;
Jednak, aby możliwe było postawienie właściwej diagnozy i wydanie zaleceń do dalszej pracy z dzieckiem ustalone zostało postępowanie diagnostyczne, które należy ściśle przestrzegać.
1. Diagnoza dysleksji rozwojowej powinna być przeprowadzana w okresie nauczania początkowego, bądź w jak najszybszym okresie, po zauważeniu występowania trudności. (Dlatego bardzo przydatne w tym wypadku są prowadzone przesiewowe badania skalą Ryzyka Dysleksji, jak również badania prowadzone w pierwszych klasach szkół gimnazjalnych, które pozwalają na wyłonienie dzieci z zaburzeniami percepcyjnymi.)
2. Dysleksja rozwojowa nie powinna być stwierdzana na podstawie jednorazowej wizyty, najwcześniej po drugim badaniu można stwierdzić, iż występujące trudności są powodem specyficznych zaburzeń percepcyjnych
3. wskazana jest ocena efektów samokształceniowej lub terapeutycznej ucznia
4. postępowanie diagnostyczne powinno być elastyczne, a narzędzia diagnozy dobrane do hipotez.
Dzieci na badanie do poradni zgłaszane są przez rodziców lub prawnych opiekunów . Wyłącznie za ich zgodą można podjąć działania diagnostyczne, również oni w pierwszej kolejności mają kontakt z wydana opinią, którą później przekazują do szkoły. Badanie poprzedzone jest szczegółowym wywiadem, w trakcie którego zbierane są informacje na temat dziecka w zakresie:
- rozwoju motorycznego
- rozwoju mowy
- rozwoju emocjonalno-społecznego
- stanu zdrowia ( konieczność wykluczenia wady wzroku, słuchu, narządów ruchu, poważnych schorzeń – które to dyskwalifikują występowanie dysleksji)
- sytuacji rodzinnej, warunków do nauki
- przebiegu nauki szkolnej
- zdolnościach, zainteresowaniach
Coraz częściej, na prośbę poradni rodzice przynoszą ze sobą opinię nauczyciela na temat pracy i funkcjonowania dziecka w środowisku szkolnym. W dalszym ciągu jednak to właśnie nauczyciele są tymi osobami, które zwracają uwagę na występujące trudności i zachęcają rodziców na zgłoszenie się do poradni. Opinie nauczycieli są cennym źródłem informacji dla osób badających.
Te wszystkie dane pomagają w dalszych czynnościach i postawieniu rzetelnej i pełnej diagnozy.
Bardzo istotna jest także rozmowa z dzieckiem na temat jego stosunku do nauki, występujących, jego zdaniem problemów. Dzięki temu poznajemy sferę wolicjonalną i określamy poziom motywacji do nauki. Zaniedbania w tych zakresach również rzutują na ostateczna diagnozę zgłaszanych trudności.
Celem określenia potencjalnych możliwości intelektualnych dziecka przeprowadzane są przez psychologa testy (np. Wechslera, Ravena ) Jedynie dzieci funkcjonujące w pełnej normie intelektualnej mogą być diagnozowane pod kątem dysleksji rozwojowej.
W trakcie badania pedagogicznego oceniany jest poziom funkcjonowania grafomotoryki, percepcji wzrokowej, słuchowej i umiejętności fonologicznych: analiza i synteza głoskowo-sylabowo-wyrazowa, bezpośrednia pamięć słucha. Niezbędne jest również określenie lateralizacji. Uczniowie wykonują próby czytania cichego i głośnego oraz próby pisania ze słuchu, przepisywania i pracy samodzielnej na wybrany temat. W diagnozie niezbędna jest analiza popełnianych błędów. Obraz popełnianych błędów jest szerszy, gdy poddamy analizie błędy widniejące w zeszytach szkolnych, które również dostarczane są do poradni.
W przypadku, gdy u dziecka występuje wada wymowy konieczne jest przeprowadzenie badania logopedycznego, gdyż popełniane błędy mogą wynikać z błędnie utrwalonych wzorców słuchowych lub/i wad artykulacyjnych, co również może dyskwalifikować diagnozę dysleksji rozwojowej.
Po każdym badaniu rodzice są zapoznawani ze wstępną diagnozą. Dopiero konsultacja osób badających daje pełen obraz zaburzeń i pozwala na sformułowanie ostatecznej diagnozy, która formułowana jest w formie opinii, jeżeli rodzić wyrazi zgodę na jej przygotowanie.
Opinia stwierdzająca dysleksję rozwojową powinna zawierać prócz oznaczenia poradni, imienia i nazwiska, daty urodzenia, klasy i szkoły do której dziecko uczęszcza, miejsca zamieszkania, stanowiska poradni w sprawie, której dotyczy opinia oraz szczegółowego uzasadnienia, wskazania odpowiedniej formy pomocy w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej w placówce oświatowej, dodatkowo:
- rozpoznanie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu z wyraźnym podkreśleniem występowania dysleksji, dysgrafii, dysortografii oraz ich nasilenia
- uzasadnienie rozpoznania dysleksji rozwojowej ze wskazaniem niskich osiągnięć ucznia znacząco odbiegających od oczekiwanych w zakresie czytania i pisania, przy poziomie rozwoju umysłowego w normie wiekowej
- prób pomocy udzielonej dziecku ( podanie informacji ile razy i kiedy uczeń był badany, w jakich zajęciach terapeutycznych uczestniczył. W których sferach nastąpił rozwój, a które w dalszym ciągu funkcjonują na niskim poziomie, w odniesieniu do ostatnich wyników badań )
- wskazanie mocnych stron badanego
- zalecenia na sprawdzian bądź egzamin gimnazjalny.
Tak sformułowaną opinię otrzymują rodzice następnie przekazując ją nauczycielom. Z doświadczenia wynika, że to właśnie oni wdrażają i realizują zaproponowane zalecania do pracy z dzieckiem.