Program edukacyjno-wychowawczy pt.: "Z klasą w plenerze"

Szkolny Program Autorski

mgr Wiesławy Bączkowskiej


Informacje o autorce programu

Mgr Wiesława Bączkowska jest nauczycielką kształcenia zintegrowanego w Szkole Podstawowej nr 2 im. Orła Białego w Golubiu- Dobrzyniu.
Pracę w szkole rozpoczęła 1 października 1979 roku. Jest osobą ciągle doskonalącą swój warsztat pracy i podnoszącą swoje kwalifikacje. Ukończyła studia podyplomowe „Zarządzanie i Marketing w Oświacie” oraz kurs kwalifikacyjny z Oligofrenopedagogiki.

"Z naturą na Ty
radośniej jest żyć,
gdy wszystko w około rozkwita.
I dziecko, i kwiat,
i cały nasz świat,
Bo bez niej nie byłoby życia!”
(fragment piosenki dziecięcej)


WSTĘP

Poznanie otaczającej przyrody, wiedza o ochronie i przeciwdziałaniu degradacji środowiska przyrodniczego, a także kształtowanie szacunku do pięknych, polskich krajobrazów, staje się „wyzwaniem” dla współczesnej edukacji ekologicznej.
Edukacja ta powinna stać się stałym, a nie okazjonalnym elementem wychowania dziecka w rodzinie, szkole i środowisku.
Potoczna obserwacja życia oraz pogląd, że najistotniejsze są doświadczenia wyniesione z dzieciństwa, potwierdzają konieczność kształcenia ekologicznego już od najmłodszych lat.

W poprzednich latach mojej pracy prowadziłam „Klub Młodego Przyrodnika”, którego zadaniem było ukazanie dzieciom piękna przyrody i zagrożeń, jakie niesie cywilizacja. Widziałam, jak ważna jest dla dzieci i ich rodziców edukacja przyrodnicza oraz kształtowanie umiejętności organizowania ich czasu wolnego.
Dlatego wychodząc naprzeciw zainteresowaniom i oczekiwaniom moich obecnych wychowanków, którym bliska jest przyroda i bezpośredni kontakt z naturą, postanowiłam opracować program pt. „Z klasą w plenerze”. Ma on charakter edukacyjno- wychowawczy i stanowi uzupełnienie oraz poszerzenie treści z zakresu edukacji przyrodniczej w klasach I-III.
Program realizowany będzie w bezpośrednim kontakcie z przyrodą. Wybrałam formę aktywnego działania w plenerze, gdyż dzieci uwielbiają ruch, wszelkie wyprawy poza szkołę, wyjazdy i wycieczki. Chcą być zawsze aktywne. To ich naturalny żywioł.
Poprzez zajęcia w plenerze realizuję także ważne cele wychowawcze, gdyż wyzwalają one pozytywne emocje i integrują zespół uczniowski. Przyczyniają się także do rozwijania pożądanych cech osobowości, takich jak współdziałanie, prawdomówność i koleżeńskość. Pozwalają dzieciom na wyładowanie energii, ruch, działanie i naukę oraz realizację konkretnych, praktycznych zadań.
Poprzez obserwację i bezpośrednie działanie w danym środowisku rozwija się myślenie dziecka. Lekcje „zielonego myślenia” można organizować wszędzie. Poprzez odpowiednio przygotowane miejsca w plenerze i sytuacje edukacyjne, uda się rozbudzić zainteresowania przyrodnicze i aktywność ruchową dziecka.
Las, park, pole czy łąka są dla miejskich dzieci środowiskiem szczególnym, gdzie można przeżyć prawdziwą przygodę i spotkać „dziką” przyrodę wraz z jej mieszkańcami. Realizowany program oparty jest na kreatywności i naturalnej ciekawości dziecka. Potwierdza moje spostrzeżenia co do zasadności rozszerzonej edukacji przyrodniczo- ruchowej.

Wyprawa turystyczna w plener jest środkiem niezwykle atrakcyjnym dla dzieci jak i dorosłych. Zajęcia na łonie natury będą ciekawym uzupełnieniem i urozmaiceniem szkolnej edukacji przyrodniczej.

Wierzę, że przeżycia i doświadczenia moich wychowanków staną się źródłem ich siły i mądrości w poszukiwaniu własnej drogi rozwoju. Mam nadzieję, że będzie to twórcza droga i życie w zgodzie z naturą.


ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE I REALIZACJA

Program własny pt.„Z klasą w plenerze” przeznaczony jest dla uczniów klasy trzeciej i realizowany będzie w ramach zajęć pozalekcyjnych, w cyklach miesięcznych (po trzy godziny).

Treści będą realizowane w ustalonej kolejności i modyfikowane przez nauczyciela w zależności od potrzeb oraz możliwości dzieci, pory roku czy miejsca wyprawy.

Ważnym elementem programu jest fakt, że realizacja treści odbywać się będzie w sytuacjach pozaszkolnych, czyli w naturalnym terenie, w różnych ekosystemach.


CEL OGÓLNY:

wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia poprzez doskonalenie własnej osobowości, zgodne współdziałanie w grupie i współistnienie z przyrodą.


CELE SZCZEGÓŁOWE:

• rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą,
• ukazywanie piękna i bogactwa najbliższej okolicy,
• dostrzeganie różnorodności zjawisk świata przyrodniczego,
• pielęgnowanie tradycji i kultury regionalnej,
• propagowanie aktywności ruchowej dzieci i rodziców oraz zdrowego stylu życia poprzez wypoczynek na świeżym powietrzu,
• podnoszenie sprawności fizycznej,
• rozwijanie poczucia humoru, radosnej postawy wobec poznawania rzeczywistości oraz pogodnego usposobienia,
• integracja zespołu rówieśniczego, umacnianie więzi koleżeńskiej i niwelowanie niewłaściwych zachowań,
• wyrabianie nawyków proekologicznych,
• zaangażowanie ucznia wobec problemów ochrony środowiska oraz kształtowanie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyje,
• poznanie zasad i wdrażanie bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach,
• rozwijanie aktywności poznawczej uczniów i prezentowanie wiadomości w czasie konkursów przedmiotowych,
• rozwijanie umiejętności zagospodarowania w aktywny sposób czasu wolnego.


METODY:
- słowne
- praktycznego działania
- oglądowe


FORMY REALIZACJI:

- wycieczki bliższe i dalsze,
- wyprawy piesze w plener,
- rajdy,
- gry terenowe,
- zajęcia krajoznawczo-turystyczne z elementami survivalu,
- obserwacje,
- fotografowanie,
- spotkania z ciekawymi ludźmi,
- udział w konkursach związanych z edukacją przyrodniczo- ekologiczną,
- wystawy wytworów uczniowskich
- współpraca z gazetką „Uczniak” – redagowanie kącika „Z klasą w plenerze”

TREŚCI PROGRAMOWE

W barwnym jesiennym ogrodzie
o Warzywa w ogrodzie – wartości odżywcze warzyw.
o Kwiaty rosnące jesienią.
o Szkodniki roślin ogrodowych – jak je zwalczać nie trując środowiska?
o Jak zatrzymać lato?- suszenie bukiety
o Sprzątanie świata- segregowanie odpadów
o Zabawy integrujące zespół

Las w jesiennej szacie
o Rodzaje lasów
o Warstwowa budowa lasu
o Mieszkańcy lasu i ich ochrona
o Wyprawa do Szkółki Leśnej w Przeszkodzie
o Spotkanie z leśnikiem
o Grzybobranie i zbieranie darów lasu
o Zabawy na świeżym powietrzu i ognisko
o Rajd jesienny

Pusto w polu i sadzie
o Rośliny zbożowe i okopowe
o Praca rolnika późna jesienią
o Ekologiczne uprawy
o Zbieramy dary jesieni z sadu i pola
o Znaczenie spożywania soków i surówek
o Święto pieczonego ziemniaka
o Konkursy i zawody

Szaruga jesienna w parku
o Drzewa i krzewy liściaste i iglaste
o Pomniki przyrody w najbliższej okolicy
o Wyprawa na Górę Modrzewiową w Płonnem
o Znaczenie wypoczynku na świeżym powietrzu
o Zabawy bieżne

Cały las w bieli
o Drzewa iglaste i ich ochrona
o Kłopoty zwierząt leśnych zimą
o Niebezpieczeństwa grożące zwierzętom w zimie
o Ptaki pozostające z nami w zimie
o Ptasia stołówka i dokarmianie ptaków
o Zbiórka pożywienia dla zwierząt i ptaków
o Spotkanie z leśniczym
o Kulig

Nad wodą- budzi się przyroda
o Rodzaje zbiorników wodnych
o Krążenie wody w przyrodzie
o Znaczenie wody w życiu człowieka, roślin i zwierząt
o Ochrona wód ( rola oczyszczalni)
o Obserwacje przyrodnicze i marcowa pogoda
o Rajd wiosenny do Ciechocina –topienie marzanny

Zaproszenie do kwitnącego sadu
o Drzewa i krzewy owocowe
o Budowa kwiatu i powstawanie owoców
o Rola owadów w zapylaniu kwiatów
o Sadzenie drzewek
o Koncert śpiewu ptaków
o Zabawy z nietypowymi przyborami

Wiosenny las wita nas
o Mieszkańcy lasu i ich życie
o Ochrona lasów przed pożarami
o Spotkanie z leśnikiem na edukacyjnej ścieżce przyrodniczej
o Zasady zachowania się w lesie
o Poznajemy Szkółkę Leśną na Barbarce
o Gra terenowa
o Konkurs ekologiczny – „Ratujmy naszą planetę”

Na kolorowej łące
o Bogactwo świata roślin i zwierząt
o Zioła i chwasty z wiosennej łąki
o Straty w przyrodzie spowodowane bezmyślnym wypalaniem traw
o Powitanie lata
o Podsumowanie wypraw w plener
o Jak spędzimy letnie wakacje? – ustalenie zasad bezpiecznego wypoczynku
o Piknik na łące


OCZEKIWANE EFEKTY

- Uczeń poznaje różne ekosystemy i obiekty przyrodnicze,
- Pogłębią wiedzę o własnym regionie,
- Rozpoznaje charakterystyczne rośliny i zwierzęta występujące w poznawanym środowisku,
- Wskazuje w najbliższej okolicy miejsca najciekawsze pod względem przyrodniczym,
- Stosuje zasady ekologii w codziennym życiu,
- Segreguje śmieci i odpady,
- Rozumie problemy związane z rozwojem cywilizacji i zagrożenia z nich wynikające,
- Upowszechnia indywidualne i grupowe formy spędzania wolnego czasu,
- Preferuje zdrowy styl życia,
- Uwrażliwia się na piękno przyrody, prawidłowo zachowuje się na obszarze chronionym,
- Prawidłowo buduje relacje w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi,
- Wyciąga wnioski ze zmian zachodzących w najbliższym środowisku.
- Propaguje walory przyrodnicze najbliższej okolicy i regionu wśród rówieśników i dorosłych.


PODSUMOWANIE

Realizowany program odpowiada na podstawowe potrzeby rozwojowe dzieci.
Zajęcia w plenerze, w naturalnych, otwartych przestrzeniach, na łonie natury, będą okazją do samodzielnych działań, zdobycia nowej wiedzy, podjęcia decyzji i sprawdzenia się. Podczas różnych sposobów spędzania wolnego czasu dzieci poznają to, co „nowe” i przeżyją przygodę. Będą miały okazję do pozytywnego „wyżycia się” i spontanicznej zabawy podczas ruchowej aktywności.
Realizacja wielu zadań w czasie wycieczek i spacerów przyniesie uczniom wiele satysfakcji i sprawi przyjemność. Zajęcia w plenerze umożliwią także odreagowanie emocjonalne od szkolnej rzeczywistości i stresu, wyzwolą spontaniczny uśmiech i radość, bez ośmieszania się i rywalizacji w zespole oraz nauczą planować aktywny wypoczynek w czasie wolnym.
Dzięki postawionym celom, program ma duże walory dydaktyczno wychowawcze.
Opracowany program jest dostosowany zarówno do pracy z uczniem zdolnym i mającym trudności w nauce. Jest zgodny z Podstawą Programową dla klas I-III i Programem Wychowawczym Szkoły.

Może to wpłynąć na podniesienie jakości pracy szkoły w obszarze kształcenia i wychowania.


EWALUACJA

Bardzo ważnym elementem pracy nauczyciela i ucznia jest ocena, która pozwala stwierdzić, czy zamierzone cele zostały osiągnięte. Dla ucznia ma być motywacją do dalszej pracy, a dla nauczyciela – sygnałem skuteczności stosowanych metod i form pracy.

Program zakłada osiąganie przez ucznia umiejętności wykorzystywania wiedzy, w sytuacjach pozaszkolnych.
Nauczyciel dokonuje obserwacji ciągłej, całościowej i kompleksowej ucznia, przeprowadza z nim rozmowy, ankiety i gromadzi wytwory jego pracy. Oceny dokonuje na podstawie:
• obserwacji uczniów podczas zajęć w plenerze,
• umiejętności pracy w grupie
• rozmów z uczestnikami wypraw oraz z ich rodzicami
• ankiet do rodziców uczniów
• zaangażowania i udziału w akcjach proekologicznych
• udziału w różnorodnych konkursach

Wraz końcem roku nastąpi zebranie i opracowanie danych oraz wysnucie wniosków do dalszej pracy.
Realizacja programu będzie zależała od zaangażowania uczniów i nauczyciela. Wspólna praca powinna dawać satysfakcję obu stronom.

Efektem pracy powinno być ukształtowanie takiego człowieka, który wobec przyrody nie będzie bezmyślny, samolubny i konsumpcyjny.