Wykorzystanie programów komputerowych w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo

„Wykorzystanie programów komputerowych w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo sprawia, iż:
1) dzieci zdobywają umiejętności w zakresie podstaw obsługi komputera.
2) wydłuża się u nich czas koncentracji uwagi na zadaniu.
3) ćwiczenia rewalidacyjne staną się mniej żmudne i uciążliwe.
4) zmniejszą się trudności w początkowej nauce czytania.
5) uczniowie bardzo szybko nauczą się czytać.
6) pojęcia matematyczne staną się prostsze i lepiej zrozumiane.
7) dzieci odzyskaną poczucie własnej wartości i wiarę we własne siły.
8) dzieci mogą w sposób bardzo atrakcyjny, zabawowy i bezstresowy uczyć czytać i pisać.
9) czas trwania ćwiczeń wydaje się dziecku krótszy.
10) dzieci są pozytywnie motywowane do pracy na lekcjach.
11) dzieci często odnoszą sukcesy i są nagradzane.
12) szkoła jest dla nich ulubionym miejscem pobytu.
13) komputer jest dla dzieci jeszcze jedną atrakcyjną zabawą, bez której nie mogą się już obejść.”15
Powyższe rezultaty stanowią dużą dozę optymizmu, która pozwalają odnieść się do idei komputerowego wspomagania kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo.

Siedlecka M., Komputer w pracy oligofrenopedagoga. W: Komputer...opus cit. (red. J. Łaszczyk),s. 192.

Oznacza to, że zastosowanie komputerowych programów w połączeniu z klasycznymi metodami pracy z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu jest terapią bardzo skuteczną. Na pewno zadziała tutaj również zasada, według której wzrost atrakcyjności zajęć podnosi również ich skuteczność. Praca z komputerami fascynuje dzieci, wyzwala w nich aktywność, wyobraźnię, rozładowuje napięcia emocjonalne, lęki, obawy, często zakłócające proces uczenia się .

Juszczyk S., Zając W., Komputerowa edukacja dzieci z zaburzeniami w czytaniu i pisaniu, Śląsk, Katowice 1997.

Drugim czynnikiem, obok atrakcyjności, który wpłynął na wyniki dzieci, był fakt, że zajęcia z komputerem wiążą się z większą szybkością wykonywanych ćwiczeń, różnorodnością ich form, możliwością utrwalenia i sprawdzenia w bardzo krótkim czasie. Ta metoda jest najbardziej korzystna dla ucznia i przynosi najlepsze efekty. Podobne zajęcia przeprowadzane dla dzieci z zaburzeniami umysłowymi (zespołem Downa i porażeniem mózgowym) dowiodły, że dzieci te dłużej mogły skupić uwagę na pracy z tym nowoczesnym medium. Reasumując, można stwierdzić, że w wyniku przeprowadzonych badań w wybranych przechodniach psychologiczno – pedagogicznych udowodniono, iż komputer wyposażony w odpowiednie oprogramowanie edukacyjne i logopedyczne może zostać wykorzystany z powodzeniem do celów profilaktycznych, diagnostycznych i w terapii dzieci z zaburzeniami komunikowania. Komputer okazał się pomocą aktywizującą i usprawniającą funkcje integrujące złożone czynności psychiczne, zatem stymuluje te funkcje, od których zależy nabywanie przez dziecko gotowości do podjęcia nauki czytania i pisania. Programy komputerowe wykorzystane w sposób umiejętny przez pedagogów specjalnych wzmocniły stymulację rozwoju psychoruchowego dzieci oraz stworzyły naturalną możliwość indywidualizacji procesu terapeutycznego, zróżnicowanego w zależności od predyspozycji i stopnia rozwoju dziecka.

Gruba J., Terapia logopedyczna dziecka z porażeniem mózgowym, „Auxilium Sociale” 1997, nr ¾.

Komputer z odpowiednim programem edukacyjnym, specjalnymi urządzeniami pomagającymi osobom upośledzonym i sąsiedztwo osób zdrowych przynosi zaskakujące efekty. Każdy program może być powtarzany wiele razy. Uczący się sam określa zakres materiału, dostosowując go do własnych możliwości oraz liczbę ćwiczeń. W efekcie doprowadza to do postępów w nauce, pozwala zbudować szacunek dla samego siebie i uwierzyć we własne siły. Zajęcia w klasie integracyjnej mogą zawierać elementy zabawy, przeżywane są przez dzieci emocjonalnie i zawsze oczekiwane. Jednostki upośledzone są zadowolone z samodzielnie wykonanej pracy, co staje się motorem do ich dalszego działania, rozwija aktywność i motywację do dalszej nauki i pracy nad sobą. Praca z komputerem kształci koordynację wzrokowo – ruchową, analizę i syntezę słuchową i dotykową, rozwija logiczne myślenie oraz pomaga w realizacji treści dydaktycznych z różnych przedmiotów. Komputer sam staje się elementem integrującym osobę niepełnosprawną z osobami zdrowymi. Pozwala uprościć i przyśpieszyć proces kształcenia i zdobycia zawodu. Gwarantuje satysfakcję w pracy pedagoga specjalnego.
Komputer jest coraz częściej wykorzystywanym i bardziej popularnym narzędziem w procesie dydaktycznym przynosi wiele niewymiernych efektów, do których można zaliczyć:
• uczniowie odzyskują poczucie własnej wartości, wiarę w siebie, we własne możliwości i siły;
• poprzez odnoszenie sukcesów i licznych pochwał zwiększa się mobilizacja do nauki;
• chętniej chodzą do szkoły;
• proces nauczania przebiega szybciej;
• następuje utrwalenie wiadomości z innych przedmiotów, wyćwiczenie nabytych umiejętności;

Wprowadzenie komputera do pracy przełamuje wiele barier. Dzieci dłużej skupiają się na zadaniu, chętnie przystępują do rozwiązywania ćwiczeń, koncentrują dłużej swoją uwagę, aktywnie uczestniczą w zajęciach, wzrasta ich zaangażowanie i rozbudzona zostaje pozytywna motywacja. Wiele programów pozwala na wybranie stopnia trudności i tempa pracy. W przypadku błędnego wykonania ćwiczenia komputer nie denerwuje się, nie wyśmiewa, tylko pozwala na powtórne rozwiązanie zadania. Wykorzystując komputer można rozwijać wiele funkcji, np. percepcję wzrokową, słuchową, koordynację wzrokowo-ruchową, spostrzegawczość, pamięć i wiele innych. Podstawową zasadą wielu programów komputerowych jest to, że bawiąc uczą.
Niewątpliwym walorem komputera jest jego atrakcyjność dla ucznia, która wywołuje pozytywną motywację do uczenia się, sprzyja zainteresowaniu się nauką, pobudza jego aktywność własną itp. Należy podkreślić fakt, iż uczniowie o obniżonej sprawności poznawczej cechują się naturalną niechęcią do uczenia się, a uruchomienie ich aktywności szkolnej wymaga od nauczyciela wielu specyficznych zabiegów motywacyjnych i aktywizujących procesy spostrzegania, uwagi, zapamiętywania itp. Komputer zaś przez swą atrakcyjność techniczną, a nawet tajemniczość, sam sobą wywołuje zainteresowanie, pozytywną motywację do pracy z tym skomplikowanym urządzeniem, a więc i do nauki, wywołuje i podtrzymuje aktywność własną ucznia.
Wykorzystanie programów komputerowych w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo sprawią, że:
1. Dzieci zdobyły umiejętności w zakresie podstaw obsługi komputera.
2. Wydłużył się u nich czas koncentracji uwagi na zadaniu.
3. Ćwiczenia rewalidacyjne stały się mniej żmudne i uciążliwe.
4. Zmniejszyły się trudności w początkowej nauce czytania.
5. Uczniowie bardzo szybko nauczyli się czytać.
6. Pojęcia matematyczne stały się prostsze i lepiej rozumiane.
7. Dzieci odzyskały poczucie własnej wartości i wiarę we własne siły.
8. Dzieci mogły w sposób bardzo atrakcyjny, zabawowy i bezstresowy uczyć się czytać, pisać i liczyć.
9. Czas trwania ćwiczeń wydawał się dziecku krótszy.
10. Dzieci były pozytywnie motywowane do pracy na lekcjach.
11. Komputer dał uczniom z dziecięcym porażeniem mózgowym tak ważną możliwość pisania.
12. Dzieci często odnosiły sukcesy i były nagradzane.
13. Szkoła stała się dla nich ulubionym miejscem pobytu.
14. Komputer stał się dla dzieci jeszcze jedną atrakcyjną zabawą, bez której nie mogły się już obejść.
Jak widać rezultaty te z dużym optymizmem pozwalają odnieść się do idei komputerowego wspomagania kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo. Rzecz w tym, by zajęcia z komputerem umiejętnie włączyć w proces edukacyjny tych uczniów.
Komputer stał się ważnym elementem kształcenia multimedialnego. Znakomicie przyczynia się do uzupełniania wiedzy i dostarczania potrzebnych wiadomości za pośrednictwem dźwięku, obrazu i druku, w sposób bardzo atrakcyjny dla ucznia.
„Komputer może stanowić szczególnie wartościowe narzędzie edukacyjne w następujących zakresach działań kształceniowych szkolnictwa specjalnego:
1) w przygotowaniu przez nauczyciela lekcji lub jednostki metodycznej realizowanej następnie bez użycia komputera;
2) w realizacji wyznaczonych programem kształcenia zajęć dydaktycznych (lekcje, ośrodki pracy) wspomaganych komputerowo;
3) w diagnozowaniu i kontrolowaniu postępów rozwojowych ucznia;
4) w realizacji zajęć reedukacyjnych i korekcyjno-wyrównawczych;
5) w utrwalaniu przyswojonej wiedzy i ćwiczeniu nabytych umiejętności i sprawności;
6) wzbogacając formy pozalekcyjnej pracy młodzieży.”3

3. Łaszczyk J., Rola komputera w edukacji specjalnej. W: Komputer w kształceniu specjalnym. (red. J. Łaszczyk) WSiP, Warszawa 1998, s. 13-14.

Komputery mają tę przewagę nad większością narzędzi, że zazwyczaj spotykają się z dużym zainteresowaniem ze strony dzieci. Posiadają też bardzo cenne cechy – są cierpliwe i nigdy się nie męczą wielokrotnym powtarzaniem, sprawdzaniem, a więc czynnikami bardzo istotnymi w procesie nauczania. Ponadto dziecko może samo wybierać sobie poziom, styl nauczania, czy wygląd programu, dzięki czemu proces edukacji staje się bardziej przyjazny i atrakcyjny. Sukcesy odnoszone w grach wzmacniają poczucie własnej wartości dziecka. Także porażki interpretowane w kategoriach błędu nie zagrażają jego samoocenie.

Łaszczyk J., Rola komputera w edukacji specjalnej. W: Komputer..., opus cit. (red. J. Łaszczyk), s. 14.

W sferze poznawczej zastosowanie technik komputerowych stwarza dogodne możliwości usuwania już utrwalonych błędów, czy również w korygowaniu błędnie ukształtowanych pojęć. W działaniach usprawniających istotna jest już sama konieczność umiejętności posługiwania się myszką i klawiaturą, co usprawnia rękę, ćwiczy koordynację wzrokowo-ruchową, rozwija umiejętność koncentracji uwagi, spostrzegawczość oraz inne funkcje percepcyjne. Dzięki atrakcyjności komputer stanowi najbardziej pożądane narzędzie do dynamizowania wysiłku jednostki. Zwykła, codzienna nauka staje się nagle dla dziecka z utęsknieniem oczekiwaną przyjemnością. Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim mają świadomość swojej „inności”. Praca z komputerem wzmacnia ich samoocenę i podnosi wiarę we własne możliwości.7

7 Łaszczyk J.: Rola komputera w rewalidacji dzieci specjalnej trosk., W: Szkoła specjalna

Komputery do edukacji osób upośledzonych umysłowo wniosły:
- dowartościowanie, podniesienie prestiżu osób upośledzonych,
- rozszerzenie zawężonego zakresu zainteresowań poznawczych,
- rozwijanie zdolności do nadmiernego znużenia i zmęczenia
- łatwiejszy odbiór różnych treści, przyczyniający się do rozwoju myślenia abstrakcyjnego,
- zaspokojenie potrzeby radości w trakcie nauki,
- stymulację rozwoju poznawczego.

Zastosowanie komputerów w nauczaniu osób upośledzonych umysłowo to dla nich szansa na stanie się samodzielnymi obywatelami radzącymi sobie w coraz bardziej zautomatyzowanym życiu oraz znalezienie w przyszłości pracy, a w konsekwencji ich większa samodzielność i większe uniezależnienie od pomocy państwa. A to jest główny szeroko pojęty cel rewalidacji, czyli integracja społeczna i osiągnięcie sukcesu w życiu.
Komputer z odpowiednim programem edukacyjnym, specjalnymi urządzeniami pomagającymi osobom upośledzonym i sąsiedztwo osób zdrowych przynosi zaskakujące efekty. Każdy program może być powtarzany wiele razy. Uczący się sam określa zakres materiału, dostosowując go do własnych możliwości oraz liczbę ćwiczeń. W efekcie doprowadza to do postępów w nauce, pozwala zbudować szacunek dla samego siebie i uwierzyć we własne siły. Zajęcia w klasie integracyjnej mogą zawierać elementy zabawy, przeżywane są przez dzieci emocjonalnie i zawsze oczekiwane. Jednostki upośledzone są zadowolone z samodzielnie wykonanej pracy, co staje się motorem do ich dalszego działania, rozwija aktywność i motywację do dalszej nauki i pracy nad sobą. Praca z komputerem kształci koordynację wzrokowo – ruchową, analizę i syntezę słuchową i dotykową, rozwija logiczne myślenie oraz pomaga w realizacji treści dydaktycznych z różnych przedmiotów. Komputer sam staje się elementem integrującym osobę niepełnosprawną z osobami zdrowymi. Pozwala uprościć i przyśpieszyć proces kształcenia i zdobycia zawodu. Gwarantuje satysfakcję w pracy pedagoga specjalnego.